Γλυπτά Παρθενώνα: Ο αγώνας της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή και όχι τον δανεισμό των Μαρμάρων

Το 1983 η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε για πρώτη φορά να απαιτήσει επισήμως την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα από τη Βρετανία.

Η τότε υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη είχε δηλώσει ότι ο Λόρδος Έλγιν δεν είχε το ηθικό δικαίωμα να μεταφέρει με πλοίο 170 κιβώτια με γλυπτά από την Αθήνα στο Λονδίνο μεταξύ του 1801 και του 1804.

«Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, υπάρχει ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα» είχε τονίσει η Μελίνα στην ομιλία της το 1986 στην Οξφόρδη, παρουσία μάλιστα του νυν πρωθυπουργού της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον.

https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=oILfBxOhZ80&feature=emb_logo

Έκανε «σκόνη» τον διευθυντή του βρετανικού μουσείου

Η Μελίνα αποφάσισε να κάνει σκοπό ζωής την επιστροφή των Γλυπτών το 1960, ένας σκοπός που μπορεί να έμεινε ανεκπλήρωτος ωστόσο διήρκεσε μέχρι το τέλος της ζωής της.

«Θέλω πίσω τα μάρμαρά μου!» έλεγε το 1983 η υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, στον σερ Ντέιβιντ Ουίλσον, διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου για να πάρει την απάντηση: «Εσύ θέλεις τα δικά σου μάρμαρα, άλλοι θέλουν τα δικά τους».

Η Μελίνα Μερκούρη δεν άφησε αναπάντητες τις αιτιάσεις του Ν. Ουίλσον λέγοντάς του: «Μα είναι μέλη εντός κτίσματος. Τα ξερίζωσαν. Υπάρχουν δηλαδή πολλοί Παρθενώνες στον κόσμο;».

https://www.youtube.com/watch?time_continue=2&v=pEs3379slrw&feature=emb_logo

Η ιστορική ομιλία στο Μεξικό

Ωστόσο, λίγα χρόνια νωρίτερα, και συγκεκριμένα το 1982, η Μελίνα Μερκούρη είχε βρεθεί στο Μεξικό στο πλαίσιο της Γενικής Διάσκεψης της Unesco. «…πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας…», είχε πει η Μελίνα Μερκούρη.

Απευθυνόμενη στην βρετανική κυβέρνηση σημείωνε: Κρατήσατε αυτά τα γλυπτά για δύο σχεδόν αιώνες. Τα φροντίσατε όσο καλύτερα μπορούσατε, γεγονός για το οποίο και σας ευχαριστούμε. Όμως τώρα στο όνομα της δικαιοσύνης και της ηθικής παρακαλώ δώστε τα πίσω.

Ειλικρινά πιστεύω ότι μια τέτοια χειρονομία εκ μέρους της Μεγάλης Βρετανίας θα τιμούσε πάντα τ’ όνομά της».

10 αξέχαστες ατάκες της Μελίνας Μερκούρη για τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Ακολουθούν 10 από τις αξέχαστες ατάκες της Μελίνας Μερκούρη για τα Γλυπτά του Παρθενώνα:

1. Η Ελλάδα είναι η πραγματική μου δύναμη, ο πραγματικός μου καημός.»

2. «Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν για εμάς τους Έλληνες τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Είναι η υπερηφάνεια μας, είναι οι θυσίες μας. Είναι το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι οι φιλοδοξίες μας και το ίδιο το όνομα μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητας.»

3. «Με ακούω και θυμάμαι αυτό που είχε πει ο Dylan Thomas για έναν Βρετανό εκφωνητή: «Μιλάει σαν να έχει Μάρμαρα στο στόμα του»».

4. «Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Υπάρχουν Γλυπτά του Παρθενώνα, όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michelangelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη Θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα.»

Γλυπτά του Παρθενώνα, Γλυπτά Παρθενώνα, Μάρμαρα Παρθενώνα, Μάρμαρα, Μελίνα Μερκούρη

5. «Λένε ότι οι Έλληνες είμαστε θερμόαιμος λαός. Και είναι αλήθεια. Δεν αποτελώ εξαίρεση. Γνωρίζοντας τι σημαίνουν τα συγκεκριμένα γλυπτά για τον ελληνικό λαό, δεν μου είναι εύκολο να μιλήσω ψύχραιμα για το πως αφαιρέθηκαν τα Μάρμαρα από την Ελλάδα, αλλά θα προσπαθήσω. Το υπόσχομαι.»

6. «Οι λέξεις λεηλασία, ερήμωση, αχαλίνωτη καταστροφή, αξιοθρήνητη συντριβή και συμφορά, δεν είναι δικές μου για να χαρακτηριστεί ότι συνέβη. Ειπώθηκαν από τους σύγχρονους του Elgin. Ο Horace Smith αποκαλεί τον Elgin «ληστή των Μαρμάρων». Ο Lord Byron, «πλιατσικολόγο». Ο Thomas Hardy χαρακτήρισε τα μάρμαρα «αιχμάλωτους σε εξορία».

7. «Πιστεύουμε πως όπου κι αν βρίσκονται τα μουσεία, αποτελούν κοινωνική και πολιτιστική ανάγκη για τον κόσμο και πρέπει να προστατεύονται με κάθε τρόπο. Έχω δηλώσει πολλές φορές ότι ζητάμε το αναπόσπαστο μέρος του κτιρίου που ακρωτηριάστηκε. Το όνομα της πατρίδας μας είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον Παρθενώνα σε όλο τον κόσμο.»

Γλυπτά του Παρθενώνα, Γλυπτά Παρθενώνα, Μάρμαρα Παρθενώνα, Μάρμαρα, Μελίνα Μερκούρη

8. «Η κυβέρνηση μου έχει διατυπώσει ότι την ημέρα που θα επιστραφούν τα μάρμαρα στην Αθήνα, θα υπάρχει έτοιμο να τα δεχθεί ένα πανέμορφο μουσείο με τα πιο προηγμένα συστήματα ασφάλειας και συντήρησης, ακριβώς δίπλα στην Ακρόπολη.»

9. «Δεν έπρεπε να έχουν αφαιρεθεί τα Μάρμαρα; Κι αν κακώς αφαιρέθηκαν, είναι σωστό να κρατούνται; Ακόμα, αν είναι σωστό το ότι αφαιρέθηκαν, είναι λάθος να επιστραφούν; Τι βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στο επιχείρημα ότι αν δεν τα είχε πάρει ο Elgin, ένας άλλος Βρετανός ή Γάλλος θα τα είχε πάρει; Πειράζει που το 95% του ελληνικού λαού μπορεί να μη δει ποτέ τα πιο λαμπρά έργα της ελληνικής δημιουργίας;»

10. «Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ..