Ζαρντινιέρες: Πολιτιστική κληρονομιά και «βανδαλισμός»

Πριν πούμε οτιδήποτε άλλο, πρέπει να ερμηνεύσουμε πρώτα τη λέξη «βανδαλισμός» που εκστομίζουμε. Διότι στη γλώσσα αρθρώνεται η αλήθεια και καλό είναι να πηγαίνουμε by the book αν θέλουμε να συνεννοηθούμε. Πριν φτάσουμε να λέμε τα πιτόγυρα, παγωτό και χαθούμε στη μετάφραση.

«Βανδαλισμός είναι η συστηματική μερική ή ολική καταστροφή έργων τέχνης, πολιτισμού και ιστορικών μνημίων. Ο όρος προήλθε από το μάχιμο γερμανικό φύλο των Βανδάλων, οι οποίοι συνήθιζαν κατά τις εκστρατείες του  να καταστρέφουν έργα τέχνης από τους τόπους των κατακτήσεών τους. Κατέστρεφαν κυρίως αγάλματα  αφαιρώντας συνήθως τις μύτες  και τα αυτιά των προσώπων».  Αν θεωρούμε ότι οι συγκεκριμένες ζαρντινιέρες είναι πολιτιστική κληρονομιά της Αθήνας, τότε ο χαρακτηρισμός είναι ορθός, αν όχι οφείλουμε να δώσουμε άλλον.

Αλλά πέραν της συστηματικής χρήσης άστοχων λέξεων που χρησιμοποιούμε, με το να αποδίδονται αφηρημένες κατηγορίες σε αφηρημένες κοινωνικές ομάδες, δεν αναλύουμε ούτε εξηγούμε την κοινωνική πραγματικότητα. Αυτοί που αποκαλούνται, έστω και άστοχα «βάνδαλοι», είναι οργανικά μέλη της κοινωνίας. Άρα όποιος αποδίδει χαρακτηρισμούς δεν μπορεί να το κάνει ως να μην τον απασχολούν οι λόγοι και οι αιτίες της συμπεριφοράς των.

Βανδαλισμός εβραϊκού νεκροταφείου και ιστορικού μνημείου στη Θεσσαλονίκη από φασίστες

Τα πάντα έχουν αίτια κι όλες οι πράξεις ερμηνεύονται, πόσο μάλλον όταν κάποια φαινόμενα είναι διαχρονικά. Μήπως οι ερμηνείες που δίνονται πάσχουν; Μήπως δεν νοιάζει κανέναν αν πάσχουν; Μήπως απλά αποδίδονται χαρακτηρισμοί μόνο και μόνο για να ικανοποιούνται τα αυτιά ενός πληθυσμού που δεν έχει επαφή με την κοινωνική πραγματικότητα και ούτε θέλει να αποκτήσει; Μάλλον αυτό συμβαίνει αλλιώς γι΄ αυτό  και κοινωνική πραγματικότητα παραμένει ανερμήνευτη για δεκαετίες.

Όσο για την ερμηνεία ότι «μισούν το ωραίο», δεν εξηγεί τίποτα, διότι εν προκειμένω με τις ζαρντινιέρες δεν είναι θέμα αισθητικής αλλά αιτιότητας. Υπάρχουν πολλά αντιπαραδείγματα στην Ελλάδα. Υπάρχουν δημόσιοι χώροι που σχεδιάστηκαν με πραγματική φροντίδα κι ο κόσμος τους σέβεται γιατί αισθάνθηκε ότι ο σχεδιασμός τους και ο χώροι τον σεβάστηκαν. Παραλία Θεσσαλονίκης, πεζοδρόμηση γύρω από την Ακρόπολη, Ίδρυμα Νιάρχος, Λόφος Φιλοπάππου. Έργα που σχεδιάστηκαν από σοβαρούς ανθρώπους κι όχι στο πόδι και σε κάποια υπήρξε και διαβούλευση με τους κατοίκους και τους τοπικούς συλλόγους.  Και ακριβώς επειδή σχεδιάστηκαν τοιουτοτρόπως δεν έχουν ζαρντινιέρες, μήτε είναι βαμμένοι οι δρόμοι κιτρινομπορντοροδοκόκκινοι…

Θράσος Χατζηνικολάου