Ο εθνικισμός των εμβολίων και ο αγώνας δρόμου για το κέρδος

Το σύνθημα το έδωσε ο Γερμανός υπουργός Υγείας : Deutschland uber alles- Η Γερμανία πάνω απ΄ όλα -και στο θέμα του εμβολίου κατά του κορονοϊού. «Ως Γερμανός υπουργός Υγείας, θα ήταν δύσκολο για μένα να εξηγήσω πώς ένα εμβόλιο που παράγεται στη Γερμανία να δοθεί για εμβολιασμούς πιο γρήγορα σε άλλες περιοχές του κόσμου απ 'ότι στην ίδια τη Γερμανία», δήλωσε ο υπουργός Υγείας Γενς Σπαν, μετά την ανακοίνωση των γερμανικών εταιριών Pfizer και Biontech για την κατά 90% αποτελεσματικότητα του εμβολίου τους κατά του κορονοϊού.

0

Ακόμη και η γερμανική εφημερίδα Die Welt κάνει λόγο για «ξαφνικό εθνικισμό των εμβολίων στη Γερμανία», εκφράζοντας την αντίθεσή της στη λογική "Πρώτα η Γερμανία". Αλλωστε πολύ πρόσφατα και πριν την ανακοίνωση των δύο γερμανικών εταιρειών, ο πρόεδρος της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Σταινμάγερ είχε ταχθεί κατά του «εθνικισμού εμβολίων, παροτρύνοντας όλα τα έθνη να συνεργαστούν και να αποφύγουν τον εγωισμό στην προσπάθεια αντιμετώπισης του κοροναϊού - ιδίως όταν πρόκειται για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου.

"Κανείς δεν είναι ασφαλής από το COVID-19. Κανείς δεν είναι ασφαλής έως ότου είμαστε όλοι ασφαλείς από αυτόν. Ακόμη και όσοι νικάνε τον ιό μέσα στα σύνορά τους παραμένουν αιχμάλωτοι εντός αυτών των συνόρων έως ότου νικηθεί παντού" είχε προειδοποιήσει ο Σταινμάγερ.

Η γερμανική Die Zeit προχωρά μάλιστα ακόμη περισσότερο τονίζοντας ότι «σε έναν απολύτως δίκαιο κόσμο, θα μπορούσε η Γερμανία να πάρει λιγότερα εμβόλια από αυτά αναπτύχθηκαν από τις δύο γερμανικές εταιρείες. Και αυτό γιατί η Γερμανία διαθέτει ένα καλά εξοπλισμένο σύστημα υγείας, ενώ χώρες όπως η Βραζιλία χρειάζονται το εμβόλιο, αντικειμενικά, με πολύ πιο επείγοντα τρόπο. Αυτό φυσικά είναι δύσκολο να εξηγηθεί πολιτικά» σημειώνει η γερμανική εφημερίδα.

Για να είμαστε δίκαιοι βέβαια , ο «εθνικισμός των εμβολίων» δεν αναπτύσσεται μόνο στη Γερμανία. Ο απερχόμενος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ,Ντόναλντ Τραμπ είχε συγκροτήσει τον περασμένο Απρίλιο την "Operation Warp Speed" -μια συμμαχία της αμερικανικής κυβέρνησης και των εταιρειών με σκοπό τη γρήγορη διάθεση εμβολίων κατά του κορονοϊού «πρώτα στην Αμερική». Το γεγονός αυτό είχε πυροδοτήσει κύμα αγανάκτησης σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο και τότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά η έννοια του «εθνικιστικού εμβολιασμού»:

Όταν δηλαδή οι κυβερνήσεις υπογράφουν συμφωνίες με φαρμακοβιομηχανίες για να εφοδιάσουν αποκλειστικά τους δικούς τους πληθυσμούς με εμβόλια, προτού καταστούν διαθέσιμα σε άλλες χώρες. Αφήνοντας τους υπόλοιπους -και κυρίως τις φτωχότερες χώρες στην τύχη τους.

Σήμερα, περισσότερες από 160 εταιρείες και οργανισμοί σε όλον τον κόσμο προσπαθούν να αναπτύξουν εμβόλια κατά του Covid-19, αλλά μόλις 10 έχουν φτάσει στη φάση 3 των κλινικών δοκιμών.

Εκτός από την Biontech και την Pfizer, η σουηδική-βρετανική εταιρεία Astra Zeneca και οι αμερικανικές Moderna, Johnson & Johnson και Novavax βρίσκονται σε αυτή τη φάση της έρευνας. Οι υπόλοιπες πέντε υποψήφιες είναι μία ρωσική και τέσσερις κινεζικές ,αλλά για αυτές δεν υπάρχει σχεδόν καμία επαληθεύσιμη πληροφορία σχετικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα των εμβολίων τους.

«Για μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρχαν φόβοι ότι χώρες όπως η Κίνα ή οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να κρατήσουν ένα εμβόλιο για τον εαυτό τους» γράφει η Die Welt και προσθέτει: «Η Γερμανία διεκδικεί τη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν διάθεση των εμβολίων. Ξαφνικά σχεδόν κανείς δεν σκέφτεται τις άλλες χώρες. Το σύνθημα «Αμερική πρώτα» έγινε ξαφνικά «η Γερμανία και η Ευρώπη πρώτα», οι εξηγήσεις δεν ακούγονται τόσο διαφορετικές από εκείνη την εποχή»…

Ο γερμανικός «Τραμπισμός»

Η πολιτική του Τραμπ, ο «Τραμπισμός», σε όλο του το μεγαλείο στην Γερμανία, που υποτίθεται ότι τον πολέμησε. Συνολικά, οι πλούσιες χώρες έχουν ήδη υπογράψει συμφωνίες για την εξασφάλιση 3,7 δισεκατομμυρίων δόσεων από δυτικές φαρμακοβιομηχανίες . Η Βρετανία είναι μάλιστα πρωταθλήτρια σε αυτόν το τομέα έχοντας παραγγείλει αρκετά εμβόλια για πέντε δόσεις ανά κάτοικο! Η Κίνα έχει επίσης ανακοινώσει ότι θα προμηθεύσει πρώτα τον δικό της πληθυσμό και τους εταίρους της στη γεωστρατηγική πολιτική του Πεκίνου «One belt, one road” .Στη Ρωσία, με το πρόγραμμα εμβολίων «Sputnik 5» , ο Πρόεδρος Πούτιν στο θέμα της ανάπτυξης των ρωσικών εμβολίων χρησιμοποιεί συχνά μια φραστική αναλογία με τη διαμάχη στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

"Καμία χώρα στον κόσμο δεν δίνει προτεραιότητα στη δίκαιη διανομή ενός νέου εμβολίου ", λέει ο Κλέμενς Σουάνχολντ, πολιτικός σύμβουλος του διεθνούς φιλανθρωπικού οργανισμού ONE ,στη Γερμανία. «Αυτό είναι ένα σκάνδαλο που δεν μπορούμε να αντέξουμε. Ο εθνικιστικός εμβολιασμός είναι τυφλός και θα κοστίσει πολλές ζωές » προειδοποιεί .

Η Ινδία και η Νότια Αφρική πρότειναν ότι τα εμβόλια που δοκιμάστηκαν με επιτυχία να μην έχουν πατέντα ώστε οι τοπικές φαρμακευτικές εταιρείες στις φτωχότερες χώρες να μπορούν να παράγουν το ίδιο το εμβόλιο αντί να το εισάγουν .Ακόμη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι πραγματικά υπέρ αυτής της πρότασης. Όταν όμως αυτό συζητήθηκε στην Γερμανική Ομοσπονδιακή Επιτροπή Υγείας, ο αρμόδιος Υφυπουργός λέγεται ότι το απέκλεισε, γράφει η Die Zeit.

Είναι πολλά τα λεφτά…

Είναι το χρήμα λοιπόν και τα κέρδη από τα χρυσοφόρα συμβόλαια των κυβερνήσεων με τις εταιρείες που τροφοδοτούν τον «εθνικισμό των εμβολίων».Οχι μόνο η ανάγκη προστασίας του πληθυσμού των αναπτυγμένων χωρών. Ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, λίγη ώρα μετά τη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του εμβολίου της εταιρείας του, κέρδισε 5,6 εκατ. δολάρια πωλώντας το 62% των μετοχών της Pfizer που είχε στην κατοχή του, καθώς αμέσως κατέγραψαν άνοδο κατά 15%. Τα 5,6 εκατ. δολάρια που εισέπραξε σε λίγα λεπτά ο Μπουρλά ήταν βέβαια περίπου το ένα τρίτο των περσινών αποδοχών του που έφθασαν τα 15 εκατ. δολάρια. Η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Pfizer Σάλι Σούσμαν με τον ίδιο τρόπο, κέρδισε περίπου 2 εκατ. δολάρια. Οι μεγάλοι φαρμακευτικοί κολοσσοί και πολλοί πολιτικοί τους εκπρόσωποι βλέπουν δυστυχώς την πανδημία ως μια τεράστια ευκαιρία να αυξήσουν τα κέρδη τους και να δουν τις μετοχές τους να εκτοξεύονται. Δεν σκέφτονται καν τον ανθρώπινο πόνο ,ούτε τις ανθρώπινες απώλειες . Δεν νοιάζονται επίσης για το γεγονός ότι αυτή η συμπεριφορά να αποκλειστούν χώρες από την πρόσβαση σε εμβόλια COVID-19 , θα κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία έως και 1,2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε απώλειες του ΑΕΠ, σύμφωνα με νέα μελέτη του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού RAND Europe. Και το τραγικό είναι ότι από την αρχή της πανδημίας ,αποκαλύφθηκαν οι αδυναμίες των διεθνών οργανισμών στην αντιμετώπιση των τέτοιων φαινομένων.

Ο πλανήτης φαίνεται να βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν νέο «Ψυχρό Πόλεμο» με αφορμή το εμβόλιο, με πρώτα θύματα τις χώρες του φτωχού Νότου, γράφει η γερμανική Die Zeit. Ο Τομπιά Κέλερ, επικεφαλής του Ιδρύματος Bill & Melinda Gates στη Γερμανία λέει σε συνέντευξή του στην Die Welt ότι «αν και το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες με χαμηλότερο και μεσαίο εισόδημα, προς το παρόν έχει πρόσβαση μόνο στο 10% των πιθανώς επιτυχημένων δόσεων εμβολίου». Ο Κέλερ λέει ότι πρέπει να υπάρξει παγκοσμίως μια «επιδημιολογική προσέγγιση» : Να εμβολιαστούν πρώτα το ιατρικό προσωπικό και οι ομάδες κινδύνου .«Δεν μπορεί να είναι ζήτημα μιας χώρας που εμβολιάζει πρώτα όλους τους πολίτες της», λέει ο Κέλερ. «Όπως και με την κλιματική αλλαγή, μόνο όλες οι χώρες μπορούν να καταπολεμήσουν την πανδημία από κοινού ».

Και το ερώτημα είναι : Αν τελικά οι πρώτες δύο δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων αποσταλούν μόνο σε πλούσιες χώρες, ουδείς σκέφτεται ότι «ο αριθμός των θανάτων από Covid παγκοσμίως θα μπορούσε να διπλασιαστεί, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Ο ΠΟΥ εκτιμά μάλιστα ότι οι φτωχότερες χώρες θα χρειαστούν δύο δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου έως το τέλος του 2022 μόνο για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και τις ευάλωτες ομάδες.

Θα πρέπει να γίνει επίσης σαφές ότι ανοσοποιώντας μόνο τους δικούς τους πληθυσμούς οι πλούσιες χώρες, δεν καταδικάζουν απλά τις φτωχότερες , αλλά θα υποστούν και οι ίδιες τεράστιες συνέπειες .

Σύμφωνα με υπολογισμούς της RAND Europe «αν οι χώρες με το χαμηλότερο εισόδημα δεν έχουν ίση πρόσβαση σε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο ενώ όλες οι άλλες χώρες καταφέρουν να ανοσοποιήσουν τους πληθυσμούς τους από τον ιό, αυτό θα μπορούσε να κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία 153 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως

Η μελέτη σημειώνει επίσης ότι υπάρχουν και οικονομικά κίνητρα για την δυνατότητα παγκόσμιας πρόσβασης στα εμβόλια. Με βάση προηγούμενες εκτιμήσεις, ο εφοδιασμός με αποτελεσματικά εμβόλια των φτωχότερων χωρών θα κοστίσει 25 δισεκατομμύρια δολάρια.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι υπάρχουν πραγματικά οικονομικά κίνητρα για τις χώρες με υψηλότερο εισόδημα να διασφαλίσουν ότι και ο υπόλοιπος κόσμος θα έχει πρόσβαση στα εμβόλια το συντομότερο δυνατό" λέει ο Μάρκο Χέιφνερ ,επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και ανώτερος οικονομολόγος της RAND Europe.

Τι θα μπορούσε να διδάξει η πανδημία Covid 19; «Ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε διαφορετικά τις διασυνοριακές απειλές για την υγεία", όπως είπε πολύ σωστά η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάγεν. Χρειαζόμαστε μια πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωσης για την υγεία. Όπως χρειαζόμασταν και μια πραγματική «κοινωνική Ευρώπη» που είχε υποσχεθεί στη δεκαετία του `90 ο τότε πρόεδρος της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ. Ο οραματιστής Ντελόρ δεν μπόρεσε ποτέ να το επιτύχει. Η νομοθεσία για την κοινωνική πολιτική και την υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει σε μεγάλο βαθμό θέμα των ξεχωριστών κρατών. Για παράδειγμα, η ΕΕ έχει ξοδέψει λίγα περισσότερα από τρία εκατομμύρια ευρώ για το τριετές κοινό πρόγραμμα εμβολιασμού κατά της ιλαράς και άλλων ασθενειών. «Όλοι κοιμηθήκαμε», όπως σχολίασε η φαρμακοποιός στο επάγγελμα ευρωβουλευτίνα των Πρασίνων, Γιούτα Πάουλους .Δυστυχώς ούτε η ΕΕ φαίνεται να ξυπνά για να δημιουργήσει μια πραγματική «Ενωση για την υγεία», όπως δείχνει η τεράστια καθυστέρηση στη λήψη αποτελεσματικών μέτρων μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας την περασμένη άνοιξη ….

Το άρθρο του Μιχάλη Ψύλου δημοσιεύεται και στην εφημερίδα Δημοκρατία.