Γιατί πληθαίνουν οι Θεωρίες συνωμοσίας για τον κορονοϊό και ο «σκεπτικισμός του εμβολιασμού»

Στις 11 Νοεμβρίου κυκλοφόρησε στη Γαλλία το ντοκιμαντέρ «Hold-up, επιστροφή στο χάος». Διάρκειας τριών ωρών, το γαλλικό ντοκιμαντέρ κάνει λόγο για μια υποτιθέμενη «παγκόσμια συνωμοσία» με τον κορονοϊό με πρωταγωνιστές τον Μπιλ Γκέιτς, το Φόρουμ του Νταβός, τους μεγιστάνες του πλούτου, ακόμη και το Ινστιτούτο Παστέρ, «που κατασκεύασε τον ιό»!

Το αμφιλεγόμενο ντοκιμαντέρ "Hold-Up", σκηνοθεσίας και παραγωγής του δημοσιογράφου Πιέρ Μπαρνεριά, πρόλαβε να προβληθεί περισσότερες από 2,5 εκατομμύρια φορές στο Διαδίκτυο, πριν αποσυρθεί από πολλές διαδικτυακές πλατφόρμες, αλλά να εμφανιστεί ξανά σε πολλά βίντεο κλιπ μέσω του YouTube, του Instagram, της εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων Snapchat και άλλων social media, που είναι δημοφιλή ειδικά στους νέους.

«Το "Hold-Up" κατόρθωσε να διεισδύσει σε ευρείς κύκλους, πολύ πέρα ​​από τους παραδοσιακούς θιασώτες των θεωριών συνωμοσίας» όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του δικτύου France 24.

«Η καταδίκη του ντοκιμαντέρ δεν πέτυχε τίποτα στο να εμποδίσει την επιτυχία της ταινίας - και ίσως μάλιστα να την ενθάρρυνε κιόλας» σημειώνει το Γαλλικό δίκτυο.

Χρηματοδοτούμενη από χιλιάδες ανώνυμους πολίτες μέσω του λεγόμενου crowd funding ,το ντοκιμαντέρ ισχυρίζεται ότι «αποκαλύπτει τα ψέματα της γαλλικής κυβέρνησης για το Covid-19 και μια παγκόσμια συνωμοσία για τον έλεγχο του κοινού».

Περιλαμβάνει μαρτυρίες από απλούς πολίτες και γνωστές προσωπικότητες, όπως η ηθοποιός Σοφί Μαρσό αλλά και ο πρώην υπουργός Υγείας, Φιλίπ Ντούστ Μπλαζί. Σύμφωνα με μια μέτρηση του διαδικτυακού εργαλείου παρακολούθησης Visibrain για το France Inter, μόνο την τελευταία εβδομάδα, υπήρχαν περισσότερα από 392.000 tweets που περιείχαν τις λέξεις-κλειδιά που σχετίζονται με το ντοκιμαντέρ (#HoldUp, #HoldUpLeDoc ή #Hold_Up).

Τα αίτια της επιτυχίας

Που οφείλεται η επιτυχία του; Σε τι άλλο από τους χειρισμούς των επίσημων αρχών στην αντιμετώπιση του κορονοϊού:

Μη φοράτε μάσκα-φορέστε μάσκα, ο συνωστισμός σκοτώνει- γεμάτα τα μέσα μαζικής μεταφοράς , άνοιγμα χωρίς προληπτικά μέτρα στον τουρισμό…

«Το ντοκιμαντέρ "Hold-Up" εκμεταλλεύεται απλά τα μεγάλα λάθη, τις αποτυχίες, την ανικανότητα των κυβερνήσεων στην κρίση της πανδημίας για να προβάλει τις πιο αμφιλεγόμενες ιδέες ,ίσως και τα πιο απόλυτα ψεύδη, που γίνονται όμως δυστυχώς δεκτά από εκατομμύρια πολίτες σε όλον τον κόσμο» γράφει ο δημοσιογράφος Ζιλιάν Μπαλτατσινό στην ιστοσελίδα France Inter.

Σύμφωνα με το γαλλικό περιοδικό Marianne πάντως, « η επιτυχία του ντοκιμαντέρ "Hold-Up" δημιουργεί πραγματικά ερωτήματα σχετικά με την κρίση υγείας που πρέπει να απαντηθούν». Η γαλλίδα δημοσιογράφος Νατάσα Πολονί λέει στην τηλεόραση του Marianne ότι «υπάρχουν νόμιμες ερωτήσεις για τη διαχείριση του κορονοϊού, υπάρχουν ερωτήσεις στις οποίες δεν έχουμε ακόμη απάντηση, και είναι απολύτως απαραίτητο να τεθούν, αλλιώς τροφοδοτούμε την ιδέα ότι υπήρχαν πράγματα που έπρεπε να κρυφτούν…Οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ως συνωμότες, ειδικά κάποιοι δημοσιογράφοι που κάνουν τη δουλειά τους, που κάνουν ερωτήσεις, που αμφισβητούν το οικονομικό σύστημα και τις επιλογές που έγιναν στο όνομα αυτής της ιδεολογίας που είναι ο νεοφιλελευθερισμός (...) Εφόσον δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατική συζήτηση για τα ουσιώδη ζητήματα, εφόσον οποιοδήποτε θέμα αντιμετωπίζεται ως αγώνας του καλού ενάντια στο κακό, όπου απαγορεύονται ορισμένα ερωτήματα, είναι φυσικό οι πολίτες να πιστεύουν ότι η αλήθεια είναι αλλού» λέει η Γαλλίδα δημοσιογράφος.

Ο Σιλβέν Ντελουβέ, καθηγητής Κοινωνικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Rennes 2, τονίζει ότι η επιτυχία του ντοκιμαντέρ οφείλεται σε ένα καλογυαλισμένο περιεχόμενο που θυμίζει τα πρότυπα των ερευνητικών ντοκιμαντέρ. «Το Hold up εμπεριέχει τα πρότυπα ενός ντοκιμαντέρ, αλλά αυτό δεν είναι δημοσιογραφία», εξηγεί. «Η ταινία έχει έναν μοναδικό στόχο: τη διάδοση της ιδέας μιας παγκόσμιας συνωμοσίας».

Η επιτυχία του ντοκιμαντέρ έγκειται στην ικανότητά των παραγωγών του να συνδυάζουν κανονικές συνεντεύξεις με φανταστικούς υπαινιγμούς, προχωρώντας βήμα προς βήμα. «Στην αρχή, ο τόνος υποδηλώνει υγιή σκεπτικισμό και κριτική», λέει ο Ντελουβέ.

«Σε αντίθεση με τα τυπικά βίντεο συνωμοσίας, η ταινία παίρνει το χρόνο της πριν ξεκινήσει η συνωμοτική σκέψη…Το "Hold-Up" ξεκινά με την απαρίθμηση των πολλών ερωτήσεων και κριτικών που έχουν προκύψει στη δημόσια συζήτηση από την έναρξη της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένης της αντιπαράθεσης σχετικά με τις μάσκες, την προέλευση του ιού, τις βλαβερές συνέπειες των lockdown και τον ρόλο των φαρμακευτικών κολοσσών. «Είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των θεωριών συνωμοσίας για τον συνδυασμό στοιχείων της αλήθειας με ψευδείς ερμηνείες, αποσπασματικά ευρήματα και απόλυτα ψέματα», λέει ο Γάλλος καθηγητής .

Ωστόσο, όπως γράφει η γαλλική L`Humanite « οι πολίτες είναι φυσικό να επηρεάζονται όταν βλέπουν ότι οι τιμές για τα εμβόλια καθορίζονται από φαρμακευτικούς κολοσσούς, με ρήτρες που μεταβιβάζουν την ευθύνη στα κράτη σε περίπτωση δυσλειτουργίας και την ίδια ώρα κάνουν περιουσίες, ενώ στερούν από αναπτυσσόμενες χώρες τα μέσα για να σταματήσει η πανδημία».

Οι μισοί Γερμανοί ανησυχούν για τον εμβολιασμό

Το ντοκιμαντέρ Hold-up είναι ένα πιστό, αλλά μεγαλύτερο σε διάρκεια αντίγραφο ενός αμερικανικού βίντεο που κυκλοφόρησε τον περασμένο Μάιο με τίτλο «Plandemic» και υποστήριζε ότι ο Covid-19 είναι μια γιγαντιαία συνωμοσία με σκοπό να επιβληθεί ο υποχρεωτικός εμβολιασμός στους Αμερικανούς. Και όπως φαίνεται τώρα, όλα αυτά έχουν επηρεάσει πολύ κόσμο, πέρα από την φυσιολογική φοβία για τις πιθανές παρενέργειες. Η γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel γράφει επικαλούμενη τα αποτελέσματα δημοσκόπησης ότι «οι μισοί Γερμανοί φοβούνται παρενέργειες του εμβολίου», γεγονός που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα της εκστρατείας κατά της πανδημίας, παρά τα πολύ θετικά αποτελέσματα της Pfizer και BioNTech , της Moderna κα άλλων εταιριών.

Πολλοί ειδικοί προβλέπουν μεν ότι οι πρώτοι εμβολιασμοί αναμένονται σε ένα μήνα ,αλλά τόσο το αφεντικό της BioNTech Ουγκούρ Σαχίν όσο και αμερικανός επικεφαλής λοιμωξιολόγος Αντονι Φάουτσι προειδοποιούν ότι ένα υψηλό ποσοστό εμβολιασμού είναι επίσης απαραίτητη προϋπόθεση για τον τερματισμό της πανδημικής απειλής. «Όλα τώρα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την προθυμία των ανθρώπων να εμβολιαστούν. Αν δεν κάνει το εμβόλιο το 75-80% του κόσμου, η πληγή της πανδημίας θα παραμείνει ανοιχτή» προειδοποιεί ο Αντονι Φάουτσι. Και εδώ οι ενδείξεις δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικές!

Η έρευνα του ινστιτούτου Civey για λογαριασμό της Tagesspiegel έδειξε ότι ο ένας στους δύο Γερμανούς φοβάται ότι τα εμβόλια κατά του κορονοϊού "θα έχουν απρόβλεπτους κινδύνους και παρενέργειες".Λιγότεροι από τέσσερις στους δέκα λένε ότι θα εμβολιαστούν.

Ο σκεπτικισμός του εμβολίου

Πρόκειται φυσικά για τον λεγόμενο «σκεπτικισμό του εμβολίου», που επηρεάζει επίσης τμήματα του πληθυσμού στην περίπτωση ενός νέου εμβολίου για τον κορονοϊό. Ο λόγος είναι προφανής: Ένα νέο εμβόλιο είναι ένα νέο φάρμακο και κανένα φάρμακο δεν να θεραπεύει χωρίς κάποιους κινδύνους και παρενέργειες, τις οποίες η πιθανότητα να γνωρίζουμε μετά από μόλις ένα έτος έγκρισης, είναι σχεδόν μηδενική! Όπως λένε στη «δημοκρατία» νοσοκομειακές πηγές «τα νέα εμβόλια που θα εγκριθούν θα βασίζονται σε στατιστικά στοιχεία από έρευνες, οι οποίες βασίζονται σε πολύ μικρότερο αριθμό δεδομένων από τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες».

Ο καθηγητής Βιοχημείας Κλάους Τσίχουτεκ , επικεφαλής του Ινστιτούτου Paul Ehrlich (PEI), το οποίο είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο της ασφάλειας των εμβολίων,  λέει ότι «χρειάστηκαν 15 χρόνια μέχρι να αναπτυχθεί το εμβόλιο κατά του Έμπολα και η κλινική ανάπτυξη έως τον πρώτο εμβολιασμό το 2018 οδήγησε τελικά στην αντιμετώπιση της επιδημίας στη Δυτική Αφρική». Ο δρ. Τσίχουτεκ σημειώνει ότι «κίνδυνοι για την υγεία λόγω του εμβολιασμού Covid-19 δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί, αλλά θα είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τα άτομα που εμβολιάστηκαν δοκιμαστικά τα επόμενα ένα ή δύο χρόνια, προκειμένου να αποκλειστούν τυχόν μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι. Ειδικά, τα εμβόλια mRNA είναι ένας νέος τύπος και εάν είναι τόσο ασφαλή όσο τα συμβατικά θα είναι γνωστό μόνο όταν υπάρχει συγκρίσιμος αριθμός δεδομένων. Μέχρι στιγμής πάντως , σε κάθε περίπτωση, δεν έχουν προκύψει σοβαρές παρενέργειες που αντιτίθενται στην έγκριση».

Σε ότι αφορά το εμβόλιο της BioΝΤech «η μόνη σοβαρή παρενέργεια ήταν η κόπωση σε περισσότερους από 2% αυτών που εμβολιάστηκαν, από τους οποίους το 3,7 % επηρεάστηκε μετά τη δεύτερη δόση."Τα δεδομένα δείχνουν ότι το εμβόλιο μας με δόση 30 μικρογραμμαρίων μπορεί να παράγει υψηλό επίπεδο προστασίας έναντι του Covid-19 μόλις 28 ημέρες μετά την πρώτη δόση", δήλωσε ο επικεφαλής της BioΝΤech Ουγκούρ Σαχίν..

Ο «σκεπτικισμός του εμβολίου» είναι ιδιαίτερα υψηλός στις γυναίκες, από τις οποίες το 56% φοβάται ανεξήγητους κινδύνους (με τους άνδρες στο 42%). Το ενθαρρυντικό είναι ότι μεταξύ των ηλικιωμένους, που πιθανότατα θα πρέπει να εμβολιαστούν πρώτα, επικρατεί η ελπίδα, καθώς μόνο το 38% των ατόμων άνω των 65 ετών βλέπουν απρόβλεπτους κινδύνους και παρενέργειες .Σε όλες τις άλλες ηλικιακές ομάδες η πλειοψηφία εκφράζει φόβους για το εμβόλιο και μάλιστα το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 60% μεταξύ 40 και 50 ετών.

Ο Τόμας Μέρτενς, επικεφαλής της Μόνιμης Επιτροπής Εμβολιασμών στη Γερμανία προειδοποιεί μάλιστα ότι εκτός από την αναγκαία υποδομή για τους εμβολιασμούς ,ο σημαντικότερος παράγοντας για την επιτυχία της εκστρατείας είναι η αποδοχή από τον πληθυσμό .

Επιφυλάξεις διατυπώνονται μάλιστα και μεταξύ των γιατρών ,όπως έδειξε έρευνα του φόρουμ «Ärztenachrichtendienst» «μόλις ένας στους δύο Γερμανούς γιατρούς που ρωτήθηκε, δήλωσε ότι θα εμβολιαστεί αμέσως μετά την έγκριση ενός εμβολίου και θα το προτείνει επίσης στους δικούς του ασθενείς . Αντίθετα, το 50% των γιατρών πιθανότατα να μην κάνουν προς το παρόν μια τέτοια σύσταση στους ασθενείς τους»…

Το άρθρο του Μιχάλη Ψύλου δημοσιεύεται και στην εφημερίδα Δημοκρατία.