Προϋπολογισμός 2021 Τι προβλέπεται - Η πανδημία και η νεοφιλελεύθερη αντίληψη

Οι αριθμοί είναι ανελαστικοί, ξεροκέφαλοι. Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του νέου Προϋπολογισμού, τα φορολογικά έσοδα του κράτους το 2021, προβλέπονται να φθάσουν 47,8 δις € και είναι αυξημένα σε σχέση με τα εκτιμώμενα το 2020 (44,2 δις), τα οποία λόγω πανδημίας και μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας.

Οι έμμεσοι φόροι θα αυξηθούν κατά περίπου 10% και παραμένουν κύρια πηγή κρατικών εσόδων. Από 23,9 δις το 2020 θα ανέβουν σε 26,4 δις το 2021.

Επίσης οι «φόροι εισοδήματος» από 13,6 δις το 2020 θα ανέβουν σε 14,7 δις το 2021 σημειώνοντας αύξηση κατά 7,8%, ενώ άλλοι φόροι όπως για παράδειγμα τα τέλη κυκλοφορίας, θα ανέβουν από 2,3 δις σε 2,4 δις.

Με βάση δε την Εισηγητική Έκθεση του νέου Προϋπολογισμού, τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις το 2020 εκτιμώνται σε 58,5 εκατ., σε σχέση με 1.208 εκατ. το 2019, ενώ το 2021 προβλέπονται σε 1.790 εκατ. €.

Την ίδια ώρα το «πόρισμα» της «Επιτροπής Πασσαρίδη»,προτείνει την μείωση της φορολογίας των εταιρικών κερδών και των φυσικών προσώπων υψηλού εισοδήματος ενώ διατηρεί τα φορολογικά προνόμια και  ειδικά φορολογικά καθεστώτα για τους έχοντες.

Παράλληλα δεν προβλέπεται κανένα ουσιαστικό μέτρο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής όπως για παράδειγμα στην εφαρμογή συστήματος εισροών-εκροών στο λαθρεμπόριο καυσίμων ή της απόκρυψης εισοδημάτων μέσω off-shore εταιριών σε φορολογικούς παραδείσους. Όλα αυτά παραπέμπονται στην «ψηφιοποίηση και αναβάθμιση» των υπαρχόντων συστημάτων που όμως αποτελούν εργαλεία και όχι νέες οικονομικές πολιτικές.

Οι Κρατικές δαπάνες, εκτίναξη δημοσίου χρέους και επιστροφή σε ελλείμματα

Τόσο το 2020 όσο και 2021, έχουμε αλλαγές επί τα χείρω σε κάποιες περιπτώσεις ή στασιμότητα. Το 2020, ενώ αρχικά προβλέπονταν δαπάνες ύψους 57,1 δις €, λόγω πανδημίας εκτιμάται ότι θα φθάσουν 69,3 δις και το 2021 σε 67,1 δις, σε σχέση με 55,9 δις που πραγματοποιήθηκαν το 2019.

Έτσι το 2020 όχι μόνο δεν θα υπάρχουν «πρωτογενή πλεονάσματα» ύψους 7,4 δις, αλλά αναμένονται «πρωτογενή ελλείμματα» -11,1 δις, ενώ το 2021 το έλλειμμα θα φθάσει -6,6 δις σε σχέση με «πρωτογενές πλεόνασμα» +8,3 δις το 2019.

Αν δούμε λοιπόν την τελευταία τριετία αυτή έχει ως εξής:

• 2019:πλεόνασμα +3,6%
• 2020 έλλειμμα -7,2%
• 2021 έλλειμμα -3,8%

Η έως τα τέλη αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας και η ελαστικότερη πολιτική της ΕΚΤ-Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας  παράλληλα με το δημόσιο δανεισμό από τις αγορές, έδωσαν τη δυνατότητα κάλυψης των ελλειμμάτων με προφανή συνέπεια την αύξηση του συνολικά δημόσιου χρέους καθώς από 331,1 δις ή 180,5% του ΑΕΠ το 2019, εκτιμάται ότι θα ανέβει στα 340 δις ή 208,9% του ΑΕΠ το 2020 και σε 343,2 δις ή 199,6% του ΑΕΠ το 2021.

Αντίστοιχα οι δαπάνες για τόκους θα ανέλθουν από 6,4 δις το 2019, σε 5,8 δις το 2020 και σε 5,7 δις το 2021. Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους (244 δις) είναι δάνεια από τον ESM, καθώς από τις αγορές (75 δις) και τα υπόλοιπα δανεισμός από άλλες πηγές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το παγκόσμιο χρέος στο τέλος 2020 εκτιμάται ότι θα φθάσει 277 τρις δολ., ποσό που αντιστοιχεί στο 365% του παγκόσμιου ΑΕΠ, έναντι 320% που ήταν το 2019. Όσον αφορά τα ιδιωτικά χρέη και ειδικότερα «κόκκινα στεγαστικά» που συνδέονται με τους πλειστηριασμούς α’ κατοικίας, μετά τις αλλαγές στον πτωχευτικό κώδικα, επιταχύνεται η εκκαθάριση τους με τις τράπεζες όχι απλώς πλέον να πιέζουν αλλά να έχουν πετύχει και ευνοϊκή νομοθεσία για τις επιδιώξεις τους (πτωχευτικός κώδικας).

Σε ότι αφορά τις δαπάνες, αυτές  για τη μισθοδοσία των υπαλλήλων δημοσίου, προβλέπεται να κινηθούν το 2021 στα ίδια ουσιαστικά επίπεδα (13,5 δις) με εκείνες του 2020 (13,4 δις), ενώ οι δαπάνες για «κοινωνικές παροχές» θα μειωθούν κατά -17,6% (από 241 εκατ. το 2020 σε 199 εκατ. το 2021) σε σχέση με 653 εκατ./2019.

Γενικά οι δαπάνες στα υπουργεία  Υγείας, Εργασίας-Κοινωνικών Υποθέσεων, Πολιτισμού, Εσωτερικών, Ανάπτυξης), συρρικνώνονται την ώρα που αυξάνονται στα υπουργεία Άμυνας, Περιβάλλοντος Ενέργειας και Μεταφορών.

Προϋπολογισμός 2021: Τι προβλέπεται για την Υγεία και τους άλλους τομείς

Στην Υγεία οι συνολικές δαπάνες από 4.829 εκατ. € το 2020, προβλέπονται σε 4.257 εκατ. το 2021. Ειδικά στα Νοσοκομεία και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) οι δαπάνες εν μέσω πανδημίας μειώνονται από 1.484 εκατ. σε 1.462 εκατομμύρια

Επίσης  μειώνεται η χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ κατά 50,6% (από 608 σε 300 εκατ.), καθώς επίσης η φαρμακευτική δαπάνη (από 2,03 δις σε 1,93 δις).

Διακριτές  επίσης περικοπές γίνονται στον «Πολιτισμό», από 372 σε 359 εκατ., καθώς στον τομέα της «Ανάπτυξης» από 5.778 σε 5.301 εκατ. ενώ στον τομέα «Παιδείας», προβλέπεται οριακή αύξηση (από 5.568 εκατ. το 2020 σε 5.605 εκατ. το 2021). Όσο για τις δημόσιες επενδύσεις (πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων), παραμένουν στην ουσία στάσιμες, αλλά λόγω έκτακτων δαπανών λόγω πανδημίας, εμφανίζονται αυξημένες (από 5.642 εκατ. το 2019, σε 6.123+4.298 εκατ. για την covid-19 το 2020 και σε 5.870+880 εκατ. για τηνcovid-19 το 2021). Μειωμένες θα είναι επίσης οι δαπάνες στο «Εσωτερικών», από 3.200 το 2020 εκατ. σε 2.987 το 2021 εκατομμύρια, όπως και οι επιχορηγήσεις στην «Τοπική Αυτοδιοίκηση» (Στους Δήμους από 2.290 εκατ. το 2020, σε 2.076 το 2021 και στις Περιφέρειες, από 652 σε 646 εκατ. το 2021).

Μειωμένες θα είναι οι δαπάνες και στο «Ναυτιλίας-Νησιώτικης Πολιτικής, από 455 το 2020 σε 409 το 2021 εκατ, και περίπου στα ίδια επίπεδα θα κινηθούν στο «Δικαιοσύνης», από 537 σε 533 εκατ. Αντίθετα οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα  αυξάνονται από 3.921 εκατ. σε 5.496 εκατ. το 2021, καθώς στον τομέα «Μεταφορών» από 1.347 σε 1.585 εκατ. αλλά και στο «Ενέργειας» από 417 σε 762 εκατομμύρια.

Προς τα κάτω οι δαπάνες στο «Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων»  (από 24.719 εκατ. το2020 σε 22.689 εκατ. το 2021). με το πόρισμα της «επιτροπής Πισσαρίδη» να εξωραΐζει τις σκληρές νομοθετικές επιλογές που έγιναν και επίκεινται στα εργασιακά.

«Βαρύς πέλεκυς» στα εργασιακά δικαιώματα και την κοινωνική ασφάλιση

Ενδεικτικά να αναφέρουμε και από όσα προκύπτουν από την ανάγνωση του σχεδίου Πισσαρίδη, το επίδομα ανεργίας δεν θα είναι σταθερό για 12 μήνες και ούτε συνδεδεμένο με τον κατώτατο μισθό. Η διάρκεια του θα είναι για 6 μήνες και στο 55% του μέσου μηνιαίου μισθού του ανέργου κατά τελευταία 3 χρόνια. Αν ο άνεργος δεν βρει δουλειά το επίδομα θα παρατείνεται για 6 μήνες, όμως το ύψος του θα είναι στο 55% του κατώτατου μισθού.

Επίσης για τις απολύσεις, η έκθεση ζητά αυτές να είναι ουσιαστικά στην διακριτική ευχέρεια των επιχειρήσεων.

Προβλέπονται επίσης αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Εκτός από μείωση εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών, προτείνεται αντικατάσταση της επικουρικής ασφάλισης, από το «ανταποδοτικό» στο «κεφαλαιοποιητικό» σύστημα, με άμεση εφαρμογή του σε εισερχόμενους στην αγορά εργασίας από 1ης Ιανουαρίου 2022. Η μετάβαση στο νέο σύστημα θα είναι σε όφελος των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών που θα διευρύνουν το κύκλο εργασιών τους. Οι πρωτοασφαλιζόμενοι θα έχουν παρακράτηση 6,5% επί των αποδοχών τους, τις οποίες θα συγκεντρώνει και θα διαχειρίζεται το ΕΤΕΑΕΠ.

Οι extra πόροι από Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ

Κρίσιμο είναι το πότε, οι έκτακτοι πόροι του «Ταμείου Ανάκαμψης» (Next Generation EU), ύψους 750 δις € και τα κονδύλια του νέου «Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου» (προϋπολογισμού) της ΕΕ (2021-2027) ύψους 1.074,3 δις € (συνολικά 1,8 τρις), θα αρχίσουν να εκταμιεύονται.

Λόγω αντιρρήσεων κυρίως Πολωνίας και Ουγγαρίας (που καταπατούν το «Κράτος Δικαίου» της Ε.Ε), δεν έχει ληφθεί απόφαση, ούτε και είναι γνωστό πότε τελικά θα εγκριθεί και σε ποια μορφή από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Στην καλύτερη περίπτωση η ολοκλήρωση των διαδικασιών θα γίνει την άνοιξη 2021 και η έναρξη εκταμίευσης των κονδυλίων τέλος 2021.

Ως γνωστόν η Ελλάδα από το πακέτο του «Ταμείου Ανάκαμψης» προβλέπεται να πάρει γύρω στα 32 δις. Τα 29 δις από το Ταμείο Ανάκαμψης (16,3 δις επιχορηγήσεις και 12,7 δις δάνεια), καθώς και 2,3 δις από το ειδικό πρόγραμμα «React EU» αντιμετώπισης του κορονοϊού. Τα κονδύλια αυτά προβλέπεται να διοχετευτούν σύμφωνα με το σχέδιο «Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» σε ιδιωτικές επενδύσεις, πράσινη ενέργεια, δίκτυα 5G, ψηφιακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, υποδομές, πολεοδομικά σχέδια, υποδομές μεταφορών κλπ.

Η παράφρων μεταβλητή, όπως συνηθίζουν να λένε οι μαθηματικοί, της πανδημίας σαφέστατα επηρεάζει και την επόμενη χρονιά με τις επιστημονικές προβλέψεις των υγειονομικών να είναι πιο απαισιόδοξες από αυτές των αγορών που ήδη προεξοφλούν με κάποια αισιοδοξία την έναρξη των εμβολιαστικών προγραμμάτων.  Το διεθνές (και κοινό είναι η αλήθεια) περιβάλλον φαίνεται πάντως να μην επηρεάζει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης που συνεχίζουν να είναι φιλελεύθερες παρά τις «υποδείξεις» της πραγματικότητας της πανδημία για ισχυρές και αποτελεσματικές κρατικές δομές.

Η κυβέρνηση εκτιμά πως μέσα από την ενίσχυση των επιχειρήσεων και την διανομή των μεγάλων (και εκτός «μνημονιακού προκρούστη» πλέον) κονδυλίων θα αναστρέψει την κατάσταση. Ο χρόνος και η αντοχή και ανοχή των κατώτερων στρωμάτων θα δείξει αν το στοίχημα μπορεί να επιτευχθεί.