Περικλής Κοροβέσης: Πέθανε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας των Ανθρωποφυλάκων
Περικλής Κοροβέσης: Το βιβλίο αυτό βασίστηκε στην μαρτυρία του με την οποία η Ελλάδα καταδικάστηκε σε ευρωπαϊκά όργανα, για τις πρακτικές βασανιστηρίων της Χούντας. Ήταν μία ηχηρή καταδίκη του καθεστώτος, σε μία περίοδο που έχαιρε των ευλογιών των ΗΠΑ και της ανοχής της Ευρώπης.
Πολυγραφότατος και πολιτικά δραστήριος μέχρι την τελευταία στιγμή, πέθανε σε νοσοκομείο της Αθήνας, όχι όμως από κορονοϊό, όπως διευκρινίζεται και από την "Εφημερίδα των Συντακτών", συνεργάτης της οποίας υπήρξε από την πρώτη στιγμή έκδοσης της.
Γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου 1941 στο Αργοστόλι Κεφαλληνίας. Σπούδασε Θέατρο με τον Δημήτρη Ροντήρη, σημειολογία με τον Ρολάν Μπαρτ και παρακολούθησε μαθήματα των Πιερ Βιντάλ-Νακέ, Μαρσέλ Ντετιέν, Κορνήλιου Καστοριάδη και άλλων στο Παρίσι. Από μικρή ηλικία μετείχε στο μαχητικό δημοκρατικό κίνημα της αριστεράς.
Μετά τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη από την 17 Νοέμβρη το 1989, η εφημερίδα Έθνος δημοσίευσε συκοφαντικό άρθρο με υπογραφή της Αγγελικής Νικολούλη, το οποίο προσπαθούσε να εμπλέξει τον Περικλή Κοροβέση με την ενέργεια της τρομοκρατικής οργάνωσης. Η κατηγορία αποδείχθηκε ανυπόστατη και η εφημερίδα αναγκάστηκε να απολογηθεί.
Εκτός από τους "Ανθρωποφύλακες" (1969) δημοσίευσε και άλλα βιβλία, όπως "Αριστερή Ανακύκλωση", "Παράπλευρες καθημερινές απώλειες", "Γυναίκες ευσεβείς του πάθους", "Η πολιτική βία είναι πάντοτε φασιστική", "Στο κέντρο του περιθωρίου", κ.ά. Εκτός από πεζά, έχει συγγράψει και θεατρικά (πχ. Tango Bar), αλλά και παιδικά έργα.
"Παρών" και στον Τύπο, με τη μαχητική του αρθρογραφία, μέσα από τις στήλες των εφημερίδων, "Ελευθεροτυπία", "Η Εποχή", "Εφημερίδα των Συντακτών" και περιοδικών, όπως "Δίφωνο", "Γαλέρα" κ.ά.
https://www.youtube.com/watch?v=sGuB202jfaI
Το 1998 εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Αθηναίων, με το συνδυασμό του Λέοντα Αυδή (ΚΚΕ). Υπήρξε βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, στο ξεκίνημα του. Συγκεκριμένα το 2007 εκλέχθηκε στην Α΄περιφέρεια Αθηνών. Μετείχε στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και ήταν μέλος της Διπλωματικής Αντιπροσωπείας για τη φιλία και συνεργασία με τα κοινοβούλια της Γεωργίας, Νότιας Αφρικής και Σουηδίας.
Το 2009 αποχώρησε από το κόμμα.
Απόσπασμα από τους "Ανθρωποφύλακες"
Η φυλακή και τα βασανιστήρια που υπέστη από την 7χρονη δικτατορία τον σημάδεψαν, και εκείνος έδωσε την προσωπική του απάντηση γράφοντας το βιβλίο "Ανθρωποφύλακες", ένα βιβλίο που, με όλους τους αναγκαίους, συνωμοτικούς κανόνες της εποχής, πέρασε τα κλειστά σύνορα της χώρας και εκδόθηκε στο εξωτερικό. Είκοσι πέντε πολυγραφημένα αντίτυπα στη Γενεύη ήταν αρκετά να αφυπνίσουν ολόκληρη την Ευρώπη για το τι πραγματικά συμβαίνει στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία.
Το ταπεινό φυλλαδιάκι επρόκειτο να γίνει γνωστό μέσα σε λίγες εβδομάδες, σε όλο τον κόσμο. Οι "Ανθρωποφύλακες" άρχισαν να μεταφράζονται από τη μια γλώσσα στην άλλη και να κυκλοφορούν σε πολλές χώρες, προκαλώντας το ενδιαφέρον και τον θαυμασμό σημαντικών διανοουμένων και υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Έφτασαν και στην Ελλάδα μαζί με τον παράνομο αντιστασιακό Τύπο.
Ακολούθησε η κατάθεση του Περ. Κοροβέση στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο ήταν ο πρώτος διεθνής θεσμός στον οποίο αποκαλύφθηκε το απάνθρωπο πρόσωπο της δικτατορίας της 21ης Απριλίου. Η χούντα, βέβαιη για την καταδίκη της, έσπευσε να αποχωρήσει από το Συμβούλιο, παραδεχόμενη εμμέσως τις καταθέσεις του Κοροβέση και των άλλων θυμάτων της που κατόρθωσαν να φτάσουν στο βήμα του Στρασβούργου.
Όπως έλεγε από την πτώση της χούντας μέχρι και σήμερα, "εγώ έτυχε να το καταγράψω. Το μεγαλύτερο κομπλιμέντο που μου έχει γίνει είναι ότι πολλοί που έπαθαν τα ίδια, μου είπαν ότι θα μπορούσαν να το έχουν γράψει κι εκείνοι".
Αναφέρει απόσπασμα του βιβλίου:
"Ο Σπανός είπε να με δέσουνε. Έκανε επιθεώρηση. Με δέσανε στο πάγκο πολύ σφιχτά. Δεν έφερα καμμιά αντίσταση. Καμμιά διαμαρτυρία Τώρα που το σκέφτομαι, νομίζω πως πήγα σχεδόν πρόθυμα. Όπως πηγαίνεις στον οδοντογιατρό μόνος σου και κάθεσαι στη καρέκλα. Ο Σπανός κούνησε τα πέλματα, να δει αν ήτανε καλά δεμένα. Ο κ. Σπανός ικανοποιημένος. Αλλά δεν αρχίζει. Έχει διάθεση για κουβέντα. Με ρωτάει πώς αισθάνομαι, ενδιαφέρεται να μάθει αν ο πάγκος είναι σκληρός ή αν με κόβουν τα σχοινιά. Με ρωτάει αν άλλαξα γνώμη. Δεν μιλάω καθόλου.
Ίσως λέω να 'ναι καλύτερα. Τουλάχιστον να προκαλέσω το υπηρεσιακό τους μένος, να μη το πάρουνε προσωπικά. Ο Σπανός με ρωτάει αν μ' αρέσει το φιστίκι, έκφραση που δεν ήξερα τι σημαίνει, αλλά μ' έκανε ν' αντιδράσω. Σήκωσα το κεφάλι μου. Ήρθε αμέσως κοντά. Του είπα: «Αν νομίζετε πως θα βγάλετε τίποτα μ' αυτό τον τρόπο, είστε πολύ γελασμένος. Είναι εικοστός αιώνας. Το λέω αυτό για τη καριέρα σας. Θα σας καταγγείλω. Δεν ξέρω αν το πίστευα ή όχι, πάντως μου 'κανε καλό.
Απάντηση Σπανού: «Θα μου κλάσεις τ' αρχίδια ρε, και στον Ο.Η.Ε. να με πας θα μου κλάσεις τ' αρχίδια, κατάλαβες;». Οδηγίες Σπανού προς τον χειρόνακτα βασανιστή. – Δώσε Φιστίκι, Κώστα. – Ξύλο, σίδερο; – Ξύλο και βλέπουμε. – Μάλιστα, γιατρέ. Μου φάνηκε πως άκουγα μια περίεργη διάλεκτο αφρικανικής φυλής. Είχα σφιχτεί και περίμενα. Κοίταζα τον Κώστα. Ο Κώστας έφτυσε στα χέρια του, πήρε το ξύλο. Άρχισε. Η φάλαγγα είναι μια υπερβολικά μεγάλη δύναμη που επενεργεί πάνω σου. Σου δίνει την εντύπωση πως γλιστράς σε μια μεγάλη, επικλινή γυαλιστερή επιφάνεια και πέφτεις πάνω σ' ένα σκληρό γρανιτένιο τοίχο. Αν δεν ήξερες πως σε χτυπάνε στα πόδια, θα σου ήτανε αδύνατο να προσδιορίσεις από πού έρχεται. Τις κινήσεις του βασανιστή τις βλέπεις. Τα χτυπήματα είναι ο γρανιτένιος τοίχος.
Η επικλινής επιφάνεια τα διαστήματα ανάμεσα στο χτύπημα. Όταν ο ρυθμός είναι κανονικός είναι λιγότερο επώδυνος από τον ακανόνιστο ρυθμό. Την λεπτομέρεια αυτή την ξέρουν και σε χτυπάνε μια γρήγορα μια αργά.
Αρχίζουνε να σε χτυπούν από κάτω προς τα πάνω και αντίστροφα. Ξέρουνε πως η πρώτη σου αντίδραση είναι να μαζέψεις λίγο τα πέλματα. Αυτό τους αφήνει αδιάφορους, γιατί ξέρουνε πως ύστερα από δέκα χτυπήματα το πόδι πρήζεται τόσο πολύ, που γεμίζει το παπούτσι. Άρχισα να φωνάζω. Δεν ήξερα πόσο δυνατή είναι μια ανθρώπινη φωνή.
Φώναξα τ' όνομά μου. Άκουγα τη φωνή μου που ήταν αφύσικα δυνατή. Σταματήσανε. Μα θα 'ταν δε θα 'ταν δέκα χτυπήματα. Δεν τόλμησα να κάνω καμμιά σκέψη. Ο Σπανός με ρώτησε αν άλλαξα γνώμη. Δεν τον κοίταξα. Ο Κώστας ξανάρχισε. Φώναζα. Κάποιος φεύγει και πηγαίνει στο αποχωρητήριο και παίρνει το σφουγγαρόπανο. Κολλάει το σφουγγαρόπανο πάνω στο στόμα μου. Όλη κείνη η αηδία κυλάει στον οισοφάγο μου.
Το βαστάει σφιχτά και το πανί στραγγίζεται στο στόμα μου. Δεν μπορώ πια ν' αναπνεύσω. Σκέφτηκα να κάνω γιόγκα. Να κόψω τη μεταβίβαση του πόνου. Μάταιο. Σαν να θέλεις να βάλεις ένα χάρτινο φράγμα σ' ένα καταράχτη. Τινάχτηκε στον αέρα η γιόγκα μου. Δεν τελείωνε. Περίμενα να λιποθυμήσω. Είχα μια κτηνώδη αντοχή. Περίεργο, εγώ που για να βάλω τροχό στο δόντι μού κάνανε ένεση, άντεχα. Δεν λέγανε να τελειώσουν. Πρέπει να σκέφτομαι κάτι άλλο. Ίσως αυτό ανακουφίζει. Αδύνατο. Τώρα το ξύλο δημιουργεί και ένα ήχο. Σαν μια μεγάλη ξύλινη καμπάνα. Σαν να 'σαι μέσα στην καμπάνα. Ύστερα γλιστράς. Σκοτάδι, ησυχία, ανακούφιση".
Για την συμμετοχή στον ΣΥΡΙΖΑ
Για την συμμετοχή του στον ΣΥΡΙΖΑ είχε πει σε συνέντευξή του στο Andro.gr:
"Ήμουν από τις πρώτες μέρες του ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν μια ιδέα του Μπανιά. Ήμασταν φίλοι από την εποχή του 114. Αν και εγώ είχα ξεκόψει από την παραδοσιακή Αριστερά από το ’70, με βρήκε και μου πρότεινε να γράφω άρθρα στην Εποχή με σκοπό να κάνουμε μια προσπάθεια, μπας και γίνει κάτι. Συμφώνησα με την ιδέα και έτσι έγινε η στήλη «Αριστερή Ανακύκλωση», να καταλάβουμε ότι η Αριστερά τέλειωσε όπως την ξέραμε, αλλά όχι το υλικό της, καθώς υπάρχουν πολύτιμα πράγματα. Κάναμε λόγο για την Αριστερά του 21ου αιώνα. Μιλάμε τώρα για το 1999. Μπήκαν πολλοί σε αυτή την προσπάθεια και έτσι ξεκίνησε ως μια συσπείρωση της Άκρας Αριστεράς. Είχε μια δυναμική και κάποιοι του Συνασπισμού έβλεπαν πως κάτι μπορεί να βγει απ’ αυτό. Ωστόσο, ο Συνασπισμός μπήκε πολύ διστακτικά.
Ο Κωνσταντόπουλος δεν ήρθε ποτέ. Αρνητική στάση υπήρξε από τον Κουβέλη κι αυτός που το αγκάλιασε ήταν ο Αλαβάνος. Αυτή η δυναμική που δημιουργήθηκε από τα κάτω, παρά το γεγονός ότι το εκλογικό ποσοστό ήταν μικρό, ο κόσμος ενδιαφέρθηκε αρκετά.
Μετά όμως έχουμε την μετάβαση από τον Αλαβάνο στον Τσίπρα.
Δεν ξέρω πως έγινε αυτή η μετάβαση, αλλά ο Αλαβάνος δέχθηκε πολλές επιθέσεις. Υποθέτω πως έβαλε μπροστά τον Τσίπρα για να λειτουργήσει ως μια μορφή ασπίδας για να συνεχιστεί η ίδια πολιτική, αλλά ο Τσίπρας αποδείχθηκε πως είχε άλλες σκέψεις. Η έννοια ήταν να γίνει ένα αρχηγικό κόμμα που θα έχει μια πολιτική που θα τραβήξει αριστερούς ψηφοφόρους και θα δώσει την υπόσχεση για μια άλλη πολιτική, αλλά στην ουσία θα γίνει μια υπάρχουσα πολιτική δύναμη του συστήματος.
– Οπερ και εγένετο…
Οπερ και εγένετο. Οπότε το 2009, όταν διαμορφώνεται στο πρώτο Συνέδριο η κατάσταση, καταλαβαίνω ότι σε ένα κόμμα χωρίς δομές και όργανα, εμφανίζεται ένας αρχηγός, τα πράγματα θα γίνουν ανεξέλεγκτα. Διακριτικά έφυγα μια που είχα την δυνατότητα να λέω την άποψή μου από την εφημερίδα. Έκτοτε, συνέχισα την πορεία μου.
Η Αριστερά κυβέρνησε, όντως;
Οχι! Διαχειρίστηκε την κατάσταση. Υπάρχουν ντοκουμέντα του ΟΟΣΑ για το πώς κυβερνιέται μια χώρα. Κάτι που είναι υποχρεωτικό. Οι εθνικές κυβερνήσεις στις μέρες μας είναι αντιπροσωπίες της κεντρικής εξουσίας που είναι αόρατη. Υπάρχει η ΕΕ, πίσω απ’ αυτήν υπάρχουν οι τράπεζες και πιο πίσω η αγορά. Υπάρχει μια αναρχία. Υπάρχουν οι θεσμοί του κέρδους, εντελώς υπερεθνικοί. Είναι σαν το ποδόσφαιρο που παίζεται με κανόνες. Δεν μπορείς να ξεφύγεις. Είναι δεδομένο πως δεν μπορείς να αλλάξεις τίποτα. Τα κεκτημένα του εργατικού κινήματος θεωρούνται αρχαϊκές μορφές, το εγγυημένο μεροκάματο θεωρείται τροχοπέδη στην ανάπτυξη, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις εμποδίζουν να συνεννοηθείς με τον εργοδότη σου προσωπικά. Γι’ αυτό βάζω τα ανθρώπινα δικαιώματα ως επαναστατική θεωρία. Ό,τι έχει κερδηθεί ως τώρα είναι κεκτημένα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτή τη στιγμή βλέπουμε μπροστά μας το κίνδυνο της καταστροφής του περιβάλλοντος. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας διαμορφώνεται ένα κίνημα που στηρίζεται σε επιστήμονες που μας λένε ότι σε 50 χρόνια θα πρέπει να πούμε χαιρετίσματα, δεν θα υπάρχουμε.
Έχουμε να κάνουμε, λοιπόν, με ένα δυστοπικό περιβάλλον. Τι δυνατότητες μπορεί να έχει η Αριστερά;
Δεν υπάρχει αριστερή κυβέρνηση. Όλες οι κυβερνήσεις είναι δεξιές. Αυτό που υπάρχει είναι κίνημα. Η πραγματική πολιτική μιας Αριστεράς είναι στο δρόμο. Αυτό πιέζει κι αυτό κάνει τις μεταρρυθμίσεις. Το πρώτο κράτος Πρόνοιας έγινε από τον Μπίσμαρκ, ένας ακροδεξιό μιλιταριστή επειδή υπήρξε αίτημα. Το εργατικό κίνημα πίεσε τον Μεταξά στα δικά μας. Ακόμη και στη Γερμανία των ναζί υπήρξε το κίνημα των Γερμανίδων που είχαν παντρευτεί Εβραίους που λογικά θα πήγαιναν σε στρατόπεδα. Εκείνες οι γυναίκες έκαναν συλλαλητήρια μέσα στο ναζιστικό καθεστώς και το κατάφεραν αυτό που ήθελαν. Το κοινοβούλιο στην ουσία είναι μια ευνουχισμένη Δημοκρατία.
Αρα, λέτε, το παιχνίδι παίζεται ακόμη αλλά με διαφορετικούς όρους;
Ναι, ακριβώς. Μετά τον Γαλλικό Μάη, όλα τα κινήματα είναι εκτός κομμάτων. Δεν είναι τυχαίο. Τώρα, έχουμε πολλούς νεκρούς στη Χιλή. Βγήκε ένα σύνθημα «μπορούμε να παλεύουμε χωρίς κόμμα». Τα κόμματα έχουν χάσει το ρόλο που είχαν τον 19ο και 20ο αιώνα. Εξού και η άνοδος της ακροδεξιάς.
Αποχαιρετισμός από την Διεθνή Αμνηστία Ελλάδας
Το τελευταίο του άρθρο
Στο τελευταίο του άρθρο στην Εφημερίδα των Συντακτών, αναφερόταν στο Προσφυγικό και την ρατσιστική αντιμετώπιση των προσφύγων από τις ευρωπαϊκές χώρες μεμονωμένα και εν τέλει συνολικά την ΕΕ. Έγραφε σε αυτό:
"Ο κυνηγημένος άνθρωπος, για οποιονδήποτε λόγο, πολιτικό, θρησκευτικό, οικονομικό και τελευταία περιβαλλοντικό (λογικά αναμένεται να είναι το μεγαλύτερο προσφυγικό ρεύμα του αιώνα και υπολογίζεται σε εκατομμύρια), αν δεν δεχτεί τη δική μας τη συμπαράσταση, αν δεν ανακουφίσουμε έστω και με μια αχτίδα φωτός τον πόνο του και την απομόνωσή του, τότε του αφαιρούμε την ανθρώπινη υπόστασή του και χάνουμε εμείς τη δική μας.
Γινόμαστε συνένοχοι στα πιο ειδεχθή εγκλήματα με την αδιαφορία μας. Και δυστυχώς η κυρίαρχη πολιτική, στην εποχή του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, ενέχει δομικά τον φασισμό, όπως βέβαια και ο κλασικός καπιταλισμός. Ο άνθρωπος στερείται της ανθρώπινης υπόστασής του, χάνει τα δικαιώματά του και χωρίς να έχει διαπράξει κανένα αδίκημα, υπόκειται σε διώξεις. Το βλέπουμε τώρα με τους μετανάστες που έχουν συγκεντρωθεί στα σύνορά μας, σε μια προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη, όχι να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, που την βλέπουν σαν πέρασμα.
Αντί να δούμε μια σκηνή από το μέλλον με τα μείζονα προβλήματα (το μεταναστευτικό, την καταστροφή του περιβάλλοντος, τον πόλεμο και τις ανισότητες), να ψάξουμε τις σωστές του διαστάσεις και να χαραχθεί η σωστή πολιτική, το είδαμε από τη φασιστική οπτική γωνία. Κύριος υπόλογος η κυβέρνηση Μητσοτάκη, που το θεωρεί εισβολή από «εμπροσθοφυλακή ανθρώπων άγνωστης προέλευσης αλλά και αγνώστων σκοπών». Και ο πρωθυπουργός από το σόου του στον Εβρο διακήρυξε ότι θα υπερασπιστεί την περιουσία, την ασφάλεια και την κοινωνική γαλήνη των πολιτών. Διερωτάται κανείς για τη σοβαρότητά του. Αφού οι σκοποί των εισβολέων είναι άγνωστοι, πώς συμπεραίνει ότι απειλούν τη χώρα;
Εδώ δεν χρειάζεται λογική γιατί δεν είναι πολιτική, αλλά αναβίωση και προσαρμογή του αντισημιτισμού, που μπορεί να υποχώρησε σε σχέση με την κλασική του μορφή αλλά δίνει τη θέση του στην ισλαμοφοβία, την ξενοφοβία κ.λπ. Και τα επιχειρήματα σε αυτήν την περίπτωση περιττεύουν.
Ετσι και ενταχθείς στη σφαίρα του απόλυτου κακού, είναι επαρκής λόγος για να έχεις όλες τις δυνατές συνέπειες. Και αυτά στο πλαίσιο κάποιου ρεαλισμού της πολιτικής που διαμορφώνει τον λόγο της σύμφωνα με τα συμφέροντά της. Τα ψέματα, οι αποσιωπήσεις, οι αποκρύψεις, οι παραποιήσεις κ.λπ., όλα είναι θεμιτά, φτάνει να υπηρετούν τον σκοπό. Οι σύμμαχοι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήξεραν για την ύπαρξη των στρατοπέδων εξόντωσης.
Το Πεντάγωνο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο ίδιος ο πρόεδρος είχαν ντοκουμέντα. Και δεν έκαναν τίποτα. Ο,τι μάθαμε το μάθαμε μετά τη λήξη του πολέμου. Πλήρης αδιαφορία. Ούτε καν μια ενημέρωση της κοινής γνώμης. Ούτε μια συμβολική πράξη. Π.χ. βομβαρδισμός των σιδηροδρομικών γραμμών που οδηγούσαν στα στρατόπεδα.
Φαίνεται οι κρατούμενοι, Εβραίοι, Σλάβοι, ομοφυλόφιλοι, ανάπηροι, δεν μέτραγαν όπως οι άλλοι. Είναι το μόνο που μπορώ να υποθέσω μια που αυτή η αντίληψη είναι κυρίαρχη ακόμα και διαδίδεται ταχύτατα με την εξάπλωση της Ακρας Δεξιάς. Και που σημαίνει: Εξω οι μετανάστες. Αλλά πού; Στα στρατόπεδα. Και για τα επόμενα βήματα βλέπουμε. Οι ναζί για κάποιους είναι ακόμα αναφορά".
Από τις τελευταίες του συνεντεύξεις στο Provocateur
https://www.youtube.com/watch?v=MTnHBAzeR7Q
