«Το τρίτο στεφάνι»: Στο Θέατρο Παλλάς, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη [pics]

Με πρωταγωνίστριες τις Μαρία Καβογιάννη και Μαρία Κίτσου και σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, το «Τρίτο στεφάνι» έρχεται στο Θέατρο Παλλάς από τις 10 Οκτωβρίου 2020. Παρά τις πολύ ιδιαίτερες συνθήκες της τελευταίας περιόδου, οι Θεατρικές Σκηνές προετοιμάζονται πυρετωδώς , έχοντας πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα υγειονομικής προστασίας. Η παραγωγή θα παρουσιαστεί σε ολοκαίνουργια διασκευή που αναδεικνύει τις αφηγηματικές αρετές και την ποίηση του μυθιστορήματος, σεβόμενη την πρόθεση του συγγραφέα για μια ιστορία που, όπως και η ζωή, ανοίγει και κλείνει σαν κύκλος. Μ' έναν εικοσαμελή θίασο σημαντικών ηθοποιών και την πρωτότυπη μουσική του Μίνου Μάτσα, θα ζωντανέψουν στη σκηνή εικόνες και ήχοι μιας άλλης εποχής.

Ένα γνήσια ρωμαίικο ψηφιδωτό συναισθημάτων, το «Τρίτο Στεφάνι» εμπεριέχει όλη την πλούσια Ελληνικότητα που με τόσο πάθος αναζήτησαν και ανέδειξαν δημιουργοί όπως ο Τσαρούχης και ο Χατζιδάκις, και μας θυμίζει με τον πιο καθαρό τρόπο πόσο οι μετόπες του Παρθενώνα, τα βυζαντινά τέμπλα, και τα σύγχρονα μνημεία όπως ο Λευκός Πύργος στη Θεσσαλονίκη ή το μέγαρο της Ακαδημίας στο κέντρο της Αθήνας, είναι όλα κομμάτια μιας συνεχούς ροής, μιας ψυχικής εποχής στο γαλανό ταξίδι των Ελλήνων προς την ίδια τη ζωή. Η Εκάβη και η Νίνα αγαπιούνται, ψυχραίνονται, μιλούν ακατάπαυστα, και σιωπούν μόνο μπροστά σ᾽ αυτό που τις υπερβαίνει, που όλους μας υπερβαίνει, και κουβαλούν πάντα το όμορφο και παράξενο φορτίο της πατρίδας που τις γέννησε, όπως το «μυθολόγησε» ο Ελύτης:

«Όμορφη και παράξενη πατρίδα / Ωσάν αυτή που μου ‘λαχε δεν είδα / Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά / Στήνει στη γη καράβι κήπο στα νερά / Κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται / Μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται […]»

Από την ανάγνωση του έργου

Το «Τρίτο στεφάνι» από το 1970 και μετά εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στα πλέον ευπώλητα βιβλία και έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Το βιβλίο εκτυλίσσεται στα χρόνια πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέσα από τη ρέουσα προσωπική αφήγηση δύο γυναικών: της Εκάβης και της Νίνας, οι οποίες με άμεση και καθημερινή γλώσσα μιλάνε για όσα έζησαν.

Ο Ταχτσής έγραψε το μυθιστόρημα κατά την περιπλάνησή του εκτός Ελλάδας, στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Το πρότεινε σε τρεις εκδοτικούς οίκους, οι οποίοι όμως το απέρριψαν. Εκδόθηκε τελικά το 1962 με έξοδα του συγγραφέα, αλλά δεν γνώρισε καμιά επιτυχία. Επανεκδόθηκε το 1970 από τις εκδόσεις Ερμής στην Αθήνα, γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία και καθιέρωσε τον Ταχτσή ανάμεσα στους πιο γνωστούς πεζογράφους της γενιάς του.

Μαρία Καβογιάννη

Μαρία Κίτσου

Το Τρίτο στεφάνι δραματοποιήθηκε από το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας το 1979 σε παραγωγή του Γιώργου Παυριανού. Τους ρόλους της Εκάβης και της Νίνας ενσάρκωσαν αντίστοιχα η Σμάρω Στεφανίδου και η Ρένα Βλαχοπούλου. Η ραδιοφωνική παραγωγή του βιβλίου αποτέλεσε και αυτή σημείο σύγκρουσης του συγγραφέα με την παραγωγή. Αρχικά οι ρόλοι της Εκάβης και της Νίνας είχαν προταθεί στη Μελίνα Μερκούρη και τη Δέσπω Διαμαντίδου, οι οποίες αρνήθηκαν. Αργότερα ο ρόλος της Εκάβης δόθηκε στη Γεωργία Βασιλειάδου, αλλά μετά από ενστάσεις του συγγραφέα το ρόλο τελικά πήρε η Στεφανίδου. Ο Ταχτσής είχε αντιρρήσεις και για τη συμμετοχή της Βλαχοπούλου στο ρόλο της Νίνας.

Απήχηση του έργου

Τον πρώτο καιρό της έκδοσής του δεν είχαν πουληθεί παραπάνω από δέκα αντίτυπα, αλλά στη διάρκεια της Χούντας το βιβλίο άρχισε να γίνεται γνωστό κυρίως από τους πολιτικούς κρατουμένους. Έτσι τελικά κυκλοφόρησε το 1970 από τις εκδόσεις Ερμής. Εξαιτίας του αυθόρμητου αφηγηματικού του ύφους, «Το τρίτο στεφάνι» κέντρισε το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων του θεάτρου και του κινηματογράφου. Ο ίδιος ο Ταχτσής έλεγε ότι ακόμα και η Μελίνα Μερκούρη είχε εκδηλώσει έντονο ενδιαφέρον για κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος.

Την σεζόν 1995-1996 μεταφέρθηκε με πιστότητα στην τηλεόραση από το κανάλι ΑΝΤ1 , σε σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη, με τη Νένα Μεντή στο ρόλο της Νίνας και τη Λήδα Πρωτοψάλτη στο ρόλο της Εκάβης. Το χειμώνα του 2009 έγινε η θεατρική του διασκευή από τον Σταμάτη Φασουλή και τον Θανάση Νιάρχο για το Εθνικό Θέατρο, με τη Νένα Μεντή αυτή τη φορά στον ρόλο της Εκάβης και τη Φιλαρέτη Κομνηνού στο ρόλο της Νίνας. Η παράσταση είχε διάρκεια σχεδόν τέσσερις ώρες. Με αφετηρία το κείμενο των Φασουλή και Νιάρχου, η θεατρική ομάδα Carpe Diem ανέβασε το 2014 μια δίωρη εκδοχή του έργου, με μεγάλη απήχηση και βραβεία σε φεστιβάλ θεάτρου. Το μυθιστόρημα είχε χλιαρή απήχηση στο εξωτερικό, παρά την υποστήριξη των ελληνιστών, ίσως λόγω της απουσίας αντιστικτικού λόγου.

Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης