Κατίνα Παξινού: Η ιέρεια του ελληνικού Θεάτρου, η πρώτη ξένη ηθοποιός που πήρε Όσκαρ [vids & pics]

Υπήρξε η πρώτη ελληνίδα ηθοποιός που διακρίθηκε σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και η πρώτη μη αμερικανίδα ηθοποιός που πήρε βραβείο Όσκαρ. Γεννήθηκε στον Πειραιά, ως Αικατερίνη Κωνσταντοπούλου και καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Φοίτησε στην Σχολή Χίλλ και στη συνέχεια στην Σχολή Καλογραιών της Τήνου, αλλά λόγω του ζωηρού χαρακτήρα της, την έστειλαν σε οικοτροφείο στην Ελβετία. Σπούδασε μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης, στη Βιέννη και στο Βερολίνο. Σε νεαρή ηλικία παντρεύτηκε τον βιομήχανο Γιάννη Παξινό και απέκτησε μαζί του δύο κόρες, εκ των οποίων η μία πέθανε σε νεαρή ηλικία. Ο γάμος τους κράτησε έξι χρόνια.

Το 1920 είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην όπερα Αδελφή Βεατρίκη, που έγραψε ο φίλος της, Δημήτρης Μητρόπουλος μαζί με εκείνην. Η όπερα ανέβηκε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών. Ο πρώτος της θεατρικός ρόλος ήταν το 1929, στο Θέατρο Κοτοπούλη, στην "Γυμνή Γυναίκα" του Ανρί Μπατάιγ. Εκεί γνωρίζει τον Αλέξη Μινωτή, τον οποίο ερωτεύεται και παντρεύεται, κρατώντας όμως το επίθετό της.

Το 1931, η Παξινού με τον Μινωτή, συγκροτούν θίασο με τον Αιμίλιο Βεάκη και ανεβάζουν μεγάλα κλασσικά έργα, όπως "Ο Πατέρας" του Στρίνμπεργκ, "Πόθοι κάτω από τις λεύκες" του Ο' Νιλ και "Θείος Βάνιας" του Τσέχωφ. Από το 1932 έως το 1940, εμφανίζεται στο Εθνικό Θέατρο, όπου ερμηνεύει ρόλους που την καταξιώνουν ως κορυφαία ηθοποιό. Με τη Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου θα εμφανιστεί στο Λονδίνο, τη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο, ερμηνεύοντας το ρόλο της Ηλέκτρας στο ομώνυμο έργο του Σοφοκλή, την Γερτρούδη στον "Άμλετ" του Σαίξπηρ, την Κυρία Άλβινγκ στους "Βρικόλακες" του Ίψεν.

Εθνικό Θέατρο: "Οθέλος" (1933)

Εθνικό Θέατρο: Τρισεύγενη (1935)

Χαρακτηριστική της σχέσης της με το αρχαίο θέατρο και την Επίδαυρο, είναι η μαρτυρία του Αλέξη Μινωτή, για την Ηλέκτρα: "Όταν παίξαμε το 1938 την 'Ηλέκτρα' στην Επίδαυρο, κατέβηκαν οι χωριάτες απ’ όλη την Αργολίδα. Η Κατίνα Παξινού έπαιζε την Ηλέκτρα και η Ελένη Παπαδάκη την Κλυταιμνήστρα. Μετά την παράσταση, απλοί αγρότες τους φιλούσαν τα ρούχα και τα χέρια και η Κατίνα έλεγε: 'Σας παρακαλώ δεν είμαι παπάς. Μην μου φιλάτε το χέρι'. Και κάποιος είπε: 'Ο Θεός να σ’ έχει καλά παιδί μου, που με έκανες και έκλαψα'. Από τότε η Επίδαυρος έγινε το δεύτερο σπίτι της ηθοποιού".

Την περίοδο του πολέμου εγκαθίσταται στις ΗΠΑ, όπου εμφανίζεται στο Μπρόντγουεϊ και ερμηνεύει σπουδαίους ρόλους στον κινηματογράφο, με τους οποίους κερδίζει τη διεθνή αναγνώριση. Η ταινία που την επέβαλε σε διεθνή κλίμακα και που της χάρισε στις 2 Μαρτίου του 1944 το Όσκαρ Β’ γυναικείου ρόλου ήταν το "Για ποιον χτυπά η καμπάνα", βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγούει για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ισπανία, όπου υποδυόταν το ρόλο της αντάρτισσας Πιλάρ. Η ταινία προτάθηκε για 9 Όσκαρ, αλλά τελικά θα κερδίσει μόνο ένα, αυτό του Β’ Γυναικείου Ρόλου.

Ήταν η πρώτη μη αμερικανίδα ηθοποιός που τιμήθηκε με Όσκαρ και η πρώτη ελληνίδα ηθοποιός που πήρε το βραβείο της Ακαδημίας. Παίρνοντας το αγαλματίδιο φέρεται να δήλωσε: "Το δέχομαι, για λογαριασμό όλων των συναδέλφων μου του Εθνικού Θεάτρου, ζωντανών ή νεκρών".

https://www.youtube.com/watch?v=Kdd4E0hj-cM&list=PLVVo1D0LsWHQ2ZFJ5YzjwiqnFn793VmFs

Επίσης, βραβεύτηκε με το βραβείο Κοκτώ στο Φεστιβάλ Μπιαρίτς, για το κινηματογραφικό έργο "Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα", το 1949.

https://www.youtube.com/watch?v=6RxzOMb4x3A

Το 1950 επιστρέφει στην Ελλάδα και εμφανίζεται πάλι με τον Μινωτή στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, με το οποίο περιοδεύει στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Ξαναπαίζει στη Νέα Υόρκη στο "Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα" του Λόρκα, έργο που επαναλαμβάνει στην Αθήνα στο Θέατρο Κοτοπούλη. Μετά το 1957, εμφανίζεται μόνιμα στη Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, ερμηνεύοντας έργα του αρχαίου Θεάτρου και του σύγχρονου διεθνούς ρεπερτορίου. Ανάμεσα σ' αυτά, η "Εκάβη", η "Μήδεια", οι "Φοίνισσες" και οι "Βάκχες" , ο "Πατέρας" του Στρίντμπεργκ, "Η επίσκεψις της γηραιάς κυρίας" του Ντίρενματ, "Το Ταξίδι μακριάς μέρας μέσα στη νύχτα" του Ο' Νιλ, "Η τρελή του Σαγιό" του Ζαν Ζιροντού, ο "Μάκβεθ" του Σαίξπηρ.

https://www.youtube.com/watch?v=izCheSycTTk

Την περίοδο αυτή, εμφανίστηκε και στις ταινίες "Ο κύριος Αρκάντιν" του Όρσον Γουέλς και "Ο Ρόκο και τ΄ αδέλφια του" του Λουκίνο Βισκόντι (1960).  Σε αυτή, η Παξινού θα ερμηνεύσει τη μάνα μιας οικογένειας που θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει το ιταλικό Νότο για τον πλούσιο Βορρά. Μαζί της πρωταγωνιστούν οι Αλέν Ντελόν, Κλάουντια Καρντινάλε, Ανί Ζιραρντό, Ρενάτο Σαλβατόρι, αλλά και ακόμη ένας Έλληνας, ο νεαρός Σπύρος Φωκάς.

https://www.youtube.com/watch?v=kHL_TtyMrTI

Κατά την διάρκεια της δικτατορίας, το 1968, η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής συγκρότησαν δικό τους θίασο που εμφανίζεται στο θέατρο "Αυλαία" της Θεσσαλονίκης, και στο θέατρο "Διάνα" της οδού Ιπποκράτους. Στο "Σινεάκ", το κινηματοθέατρο που αργότερα θα μετονομαστεί σε "Θέατρο Παξινού", παίζει στα έργα "Η Ήρα και το παγώνι" του Σον Ο' Κέιζι, "Οι παλαιστές" του Στρατή Καρρά, οι "Βρικόλακες" του Ίψεν, "Ματωμένος Γάμος" του Λόρκα, ενώ την περίοδο 1971 - 1972 ερμηνεύει στο Θέατρο "Πάνθεον", την τελευταία μεγάλη επιτυχία της, ως "Μάνα Κουράγιο" στο ομώνυμο έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ.

https://www.youtube.com/watch?v=PIbSc6kSQXo

https://www.youtube.com/watch?v=nagAgJFhjas

https://www.youtube.com/watch?v=tJpKSqGkg0o

Διαγνώστηκε με καρκίνο καλπάζουσας μορφής το 1969 και η συμμετοχή της στην ταινία "Το νησί της Αφροδίτης" του Γιώργου Σκαλενάκη, ήταν, ουσιαστικά, μία αναμέτρηση με τα όριά της. Έπαιξε στην ταινία υπομένοντας φρικτούς πόνους. Το καλοκαίρι του 1972, εμφανίζεται, για τελευταία φορά, στο θέατρο της Επιδαύρου, όχι ως ηθοποιός, πράγμα που δεν εμπόδισε το κοινό να υποκλιθεί χειροκροτώντας όρθιο την μεγάλη ιέρεια της Τέχνης. Αυτό ήταν το τελευταίο χειροκρότημα πριν τον θάνατό της, στις 22 Φεβρουαρίου 1973, σε ηλικία 72 ετών.

https://www.youtube.com/watch?v=BYM8jCot-yA&t=44s

Για τις τελευταίες της ημέρες, ο Αλέξης Μινωτής, είχε πει: "Οι άσπλαχνες μέρες του τέλους είχαν φτάσει. Η Κατίνα είχε βαρύνει πολύ. Ανάπνεε δύσκολα. Κι όμως στην πιο μικρή ανάπαυλα του αγώνα της λέγαμε πως καλυτέρεψε (τόσο το ποθούσαμε). Λέω εμείς και δεν ξέρω ποιους ακριβώς εννοώ. Γιατροί ανήμποροι, νοσοκόμες ανυπόμονες η μια μετά την άλλη. Άκαιρες επισκέψεις χωρίς νόημα. (...) Το τηλέφωνο δε σταματούσε. Κάποιος έτρεξε να δει μήπως ήταν γιατρός, φώναξαν εμένα, με δυσφορία ρώτησα ποιος είναι. Μου απάντησε μια άγνωστη νεανική φωνή και ρωτούσε αν γινόταν να έρθει αυτός και οι φίλοι του να δουν την άρρωστη. Δεν το λόγιαζαν πως ήταν τόσο σοβαρά. Αποκρίθηκα απότομα πως ούτε οι γιατροί δεν μπαίνουν πια μέσα στο δωμάτιο και τότε, απολογούμενος κάπως ο νέος μου είπε: «Είμαστε τρεις μαθητές της από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, αυτοί που παίρνουμε το μισθό της και νομίζαμε χρέος μας να την επισκεφτούμε».

Μου κίνησε την περιέργεια, μ’ όλο που δεν ήταν ώρα για περιέργειες, αλλά εδώ ήταν κάτι παράδοξο. Ρώτησα. Μου εξήγησε πως από καιρό πολύ, αυτοί οι τρεις άποροι μαθητές της ζούσαν και σπούδαζαν με τη δική της βοήθεια, ολόκληρο δηλαδή το μισθό της, χωρίς να το ξέρει κανείς παρά ο γραμματέας μόνο της Σχολής. (...) Παρόμοια περιστατικά ήταν άπειρα στην καθημερινή και στην καλλιτεχνική ζωή της Παξινού. Πόσες φορές δεν χάρισε τα φορέματά της σε συναδέλφους κι ύστερα παραπονιόταν πως δεν είχε τι να φορέσει. Πόσες φορές δεν προσποιήθηκε αδιαθεσία για να δώσει την ευκαιρία σε κάποια αντικαταστάτριά της να δοκιμάσει τον ρόλο ας ήταν και της λαίδης Μάκμπεθ ή της Ιοκάστης!".

https://www.youtube.com/watch?v=Fg5IY_ce6YQ

 Με πληροφορίες από Σαν Σήμερα, Wikipedia, Μηχανή του Χρόνου, ΑΜΠΕ