Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Γιατί της έβαλε τρικλοποδιά το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Η σημερινή απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, που κρίνει «εν μέρει αντισυνταγματικό» το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (PSPP), περιορίζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, συμφωνούν οι περισσότεροι αναλυτές στην Γερμανία. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Ifo του Μονάχου Κλέμενς Φούεστ, «περιορίζονται τα περιθώρια ελιγμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε ό,τι αφορά την στήριξη των υπερχρεωμένων κρατών - μελών της Ευρωζώνης μέσω αγοράς ομολόγων».
Ο κ. Φονεύεστε, με ανακοίνωσή του, τονίζει ότι έτσι «αυξάνεται η πίεση προς τις κυβερνήσεις των κρατών του ευρω-χώρου να διαθέτουν βοήθεια σε μεμονωμένες χώρες μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής, αντί να βασίζονται στην ΕΚΤ», αλλά διευκρινίζει ότι αρχικά είναι μόνο η Bundesbank που δεσμεύεται από αυτές τις απαιτήσεις και όχι η ΕΚΤ. «Πρακτικά δεν μπορεί ωστόσο να φανταστεί κανείς ότι η αγορά ομολόγων θα γίνεται μελλοντικά χωρίς την συμμετοχή της Bundesbank», εκτιμά ο γερμανός οικονομολόγος και προσθέτει ότι το Δικαστήριο ζητά τώρα από την ΕΚΤ να παρουσιάσει δημόσια στοιχεία ότι η αγορά ομολόγων της ανταποκρίνεται στην αρχή της αναλογικότητας.
«Πρέπει να αποδείξει ότι ήταν λογικό να αποδεχτούμε παρενέργειες όπως η επιβάρυνση των αποταμιευτών ή των τιμών των ακινήτων. Η ΕΚΤ θα πρέπει να είναι σε θέση να παρουσιάσει αυτή την στοιχειοθέτηση, εάν θέλει να ανταποκριθεί στην απαίτηση του Δικαστηρίου», επισημαίνει.
Επιπλέον, συνεχίζει ο κ. Φούεστ, το Συνταγματικό Δικαστήριο διατυπώνει όρους προκειμένου η αγορά ομολόγων να μην παραβιάζει την απαγόρευση της απευθείας χρηματοδότησης κρατών. Σε αυτό, όπως λέει, περιλαμβάνεται ο όρος τα ομόλογα να αγοράζονται σύμφωνα με την κλείδα κατανομής των εθνικών κεντρικών τραπεζών και να μην αγοράζονται ομόλογα από χώρες που δεν έχουν την απαιτούμενη αξιολόγηση. Αυτό περιορίζει ιδιαίτερα τα περιθώρια ελιγμού, ιδιαίτερα για την αγορά ιταλικών ομολόγων», δηλώνει ο κ. Διευθυντής του Ifo.
Επιφυλακτικός εμφανίστηκε ο Διευθυντής του Ινστιτούτου για την γερμανική Οικονομία (IW) Μίχαελ Χιούτερ: «Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου πολιτικοποιεί την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική. Στο μέλλον θα πρέπει η Bundesbank, όταν υπάρχουν ανάλογες ανάγκες, πρώτα να απολογείται στην κυβέρνηση και στην Βουλή. Με αυτό συνδέεται ο κίνδυνος να διακυβευθεί η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Επιπλέον, με εθνικούς περιορισμούς, μια ενιαία νομισματική πολιτική στην Ευρωζώνη καθίσταται ανέφικτη», δήλωσε στην BILD.
Από την άλλη πλευρά, ο αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Φιλελευθέρων (FDP) Κρίστιαν Ντιρ, χαιρέτισε την απόφαση του Δικαστηρίου και δήλωσε ότι η πολιτική του «ό,τι χρειαστεί» αποτελεί παρελθόν. «Θεωρώ την απόφαση ως ισχυρό μήνυμα για την Ευρώπη», ανέφερε σε δηλώσει του προς την BILD και πρόσθεσε ότι «η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να είναι αυτός που "καθαρίζει" προκειμένου να λύνει τα προβλήματα των κρατών - μελών, διότι αυτό προκαλεί αντιπαράθεση μεταξύ των εταίρων - κάθε κράτος έχει το ίδιο την ευθύνη σταθερών δημοσιονομικών».
Εμπόδια στο QE από το Συνταγματικό Δικαστήριο
«Εν μέρει αντισυνταγματικό» έκρινε το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2015 - απόφαση που θεωρείται κρίσιμης σημασίας, τόσο για τις αγορές όσο και για την τύχη του προγράμματος στήριξης που ανακοίνωσε η Κριστίν Λαγκάρντ για την κρίση του κορoνοϊού.
Το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης εφαρμόστηκε το 2015, για την αγορά κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά προκειμένου το κόστος δανεισμού να διατηρηθεί σχετικά χαμηλό, ανεστάλη το 2018 και ξεκίνησε ξανά τον Νοέμβριο του 2019, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας.
Τον Μάρτιο, η ΕΚΤ ανακοίνωσε το Έκτακτο Πρόγραμμα Αγοράς Ομολόγων για την Πανδημία (PEPP), στο πλαίσιο του οποίου η Τράπεζα θα αγοράσει φέτος ομόλογα κρατών της Ευρωζώνης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, πέρα από τα ομόλογα αξίας 20 δισεκατομμυρίων ευρώ που ήδη αγόραζε κάθε μήνα η ΕΚΤ από τον Νοέμβριο.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσλούης ζήτησε με την σημερινή πολυαναμενόμενη απόφασή του από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αιτιολογήσει το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων κατά την διάρκεια της θητείας της.
«Η αγορά κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παραβιάζει εν μέρει το Σύνταγμα, διότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο δεν εξέτασαν τις αποφάσεις της ΕΚΤ», αποφάσισε το Δικαστήριο, με ψήφους επτά προς μία.
Δεν επιβεβαιώθηκε ωστόσο η κατηγορία της χρηματοδότησης των κρατών από την ΕΚΤ.
Πρόσφατα η Τράπεζα επέκτεινε για άλλη μια φορά σημαντικά τις αγορές ομολόγων, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος τους μέσω άλλων προγραμμάτων, τα οποία όμως δεν αποτελούσαν αντικείμενο της σημερινής απόφασης.
Κομισιόν
Μετά την απόφαση της γερμανικής δικαιοσύνης με την οποία απαιτεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αιτιολόγηση του προγράμματός της για την αντιμετώπιση της κρίσης της επιδημίας Covid-19, ως απάντηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικαλέσθηκε την «υπεροχή» του ευρωπαϊκού δικαίου έναντι των εθνικών δικαίων.
«Επαναδιατυπώνουμε την υπεροχή του κοινοτικού δικαίου και το γεγονός ότι οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι δεσμευτικές απέναντι σε όλες τις εθνικές δικαστικές αρχές», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ερίκ Μαμέρ απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας.
«Θα εξετάσουμε τώρα ενδελεχώς την απόφαση της γερμανικής δικαιοσύνης. Δεδομένης της πολυπλοκότητας της απόφασης, αυτή είναι η μόνη μας απάντηση», πρόσθεσε.
