Ταμείο Ανάκαμψης: Θετική η Λαγκάρντ και το ΕΚΤ στην ίδρυσή του
Ταμείο Ανάκαμψης: Ως «φιλόδοξες, στοχευμένες και ευπρόσδεκτες» χαρακτήρισε τις γαλλογερμανικές προτάσεις για τη δημιουργία ευρωπαϊκού ταμείου ανάκαμψης, ύψους 500 δισεκατομμυρίων, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Χαιρετίζοντας το σχέδιο που ανακοίνωσαν τη Δευτέρα οι Μέρκελ και Μακρόν, η Λαγκάρντ αναφέρθηκε -σε συνέντευξή της- με εγκωμιαστικά σχόλια στη συνεργασία των δύο ηγετών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού.
Τι είναι το νέο Ταμείο Ανάκαμψης του μισού τρισεκατομμυρίου
Βασικά στοιχεία του Ταμείου –που μπορεί να αλλάξουν όσο η συζήτηση εξελίσσεται– είναι τα ακόλουθα:
- Τα 500 δισ. ευρώ αποτελούν μέρος του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού και θα χορηγηθούν μέσα από τα υπάρχοντα αλλά και από νέα προγράμματα που θα ενταχθούν σ’ αυτόν και θα αφορούν σε χρηματοδότηση περιφερειών που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από τον COVID-19, χώρες και περιοχές χωρών, όπως επίσης και σε τομείς της οικονομίας, π.χ. τουρισμός, μεταφορές, υγεία, κ.λ.π. τόσο στο κομμάτι των υποδομών όσο και των επιχειρήσεων που ενεργοποιούνται στους τομείς αυτούς.
- Τα κεφάλαια αυτά θα δίδονται ως επιδοτήσεις και όχι ως δάνεια (όπως ζητούν οι Αυστριακοί), κάτι που συμβαίνει με τα προγράμματα ΕΣΠΑ.
- Τα κεφάλαια που θα καλύψουν τις χρηματοδοτήσεις αυτές θα προέλθουν – σύμφωνα με τη μέχρι στιγμής διαμορφωμένη πρόταση – από δανεισμό της Κομισιόν με ομόλογα, τα οποία θα εξοφλούνται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Πράγμα που σημαίνει ότι θα τεθεί θέμα αύξησης της συμμετοχής των χωρών-μελών της Ε.Ε. στον Προϋπολογισμό της, όπως ήδη έχει δηλώσει ότι θα κάνει η Γερμανία. Αυτή η χρηματοδότηση ουσιαστικά βάζει από την… πίσω πόρτα τη διαδικασία έκδοσης ευρωομολόγων τα οποία βέβαια θα αναχρηματοδοτούνται και θα εξοφλούνται από τον Προϋπολογισμό στον οποίο όμως συμβάλλουν κατά το καθορισμένο ποσοστό τους οι χώρες-μέλη.
- Η Κομισιόν η οποία αντίθετα από τον ESM είναι ευρωπαϊκός θεσμός (ενώ ο ESM είναι διακρατικός θεσμός των χωρών της Ε.Ε.) αποκτά εντολή διαχείρισης "δικού της" Ταμείου το οποίο βέβαια θα αποτελεί μέρος του Προϋπολογισμού που ελέγχεται από το Ευρωκοινοβούλιο.
Με αυτά τα δεδομένα και με την προϋπόθεση ότι τελικά η πρόταση θα "περάσει" από τα κοινοβούλια δημιουργείται άλλο ένα "ευρωπαϊκό" χρηματοδοτικό εργαλείο στο οποίο η κατανομή των πόρων στις χώρες-μέλη λόγω του κορονοϊού δεν θα είναι ισόποση ή απολύτως ανάλογη της ποσόστοσης με την οποία συμμετέχει η κάθε χώρα στον Προϋπολογισμό, αλλά αποτέλεσμα "διαπραγματεύσεων" και ισχύος στο πεδίο της Ε.Ε.
Πώς η Μέρκελ και ο Μακρόν συμφώνησαν για το Ταμείο Ανάκαμψης
Η απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου, η οποία έκρινε εν μέρει αντισυνταγματικό το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ήταν αυτή που οδήγησε την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ να κάνει μία από τις τολμηρότερες κινήσεις της τα τελευταία 15 χρόνια: να προτείνει μεγάλης κλίμακας χρηματικές επιχορηγήσεις προς τις ασθενέστερες οικονομίες της ΕΕ, αναφέρει δημοσίευμα του Reuters. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, που επικαλείται πηγές, η Μέρκελ ανησυχούσε ήδη για το μέλλον της ΕΕ μετά την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ευρώπη τον Φεβρουάριο, αλλά ήταν η απόφαση του ανώτατου γερμανικού δικαστηρίου που την έκανε να αποκαλύψει την πρόθεσή της.
Η απόφαση – βόμβα του γερμανικού δικαστηρίου στις 5 Μαΐου αμφισβήτησε το τύπωμα χρήματος από την ΕΚΤ για να διατηρηθεί το αξιόχρεο των ασθενέστερων μελών της καθώς και τη διακυβέρνηση της ΕΕ. Έως τότε, η Μέρκελ ήταν αντίθετη στην πρόταση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για ένα Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο θα δέσμευε, για πρώτη φορά, και τις 27 χώρες – μέλη να εκδώσουν χρέος από κοινού. «Αρχικά είχαν αρκετά διαφορετικές θέσεις», δήλωσε υψηλόβαθμος διπλωμάτης, προσθέτοντας: «Εξέτασαν τον κίνδυνο μίας διάσπασης στην ΕΕ. Μετά, όμως, ήρθε η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και η Μέρκελ… είπε: “Εξαρτάται από εμάς, από τις κυβερνήσεις”».
Μία σειρά βιντεοδιασκέψεων της Μέρκελ με τον Μακρόν οδήγησαν σε ένα σχέδιο για τον δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του ποσού των 500 δισ. ευρώ ως κοινού χρέους και της μεταφοράς του στις περιοχές και τους κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο. Το ποσό αυτό θα είναι επιπλέον του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, ο οποίος ανέρχεται κοντά στο 1 τρισ. ευρώ. Διπλωμάτες στις Βρυξέλλες, το Παρίσι και το Βερολίνο, που είναι σε γνώση των συζητήσεων, δήλωσαν ότι η Μέρκελ εγκατέλειψε την από μακρού αντίθεση της Γερμανίας στην αμοιβαιοποίηση χρεών για τη χρηματοδότηση άλλων χωρών – μελών όταν έγινε ξεκάθαρο ότι ήταν η ίδια η ΕΕ που διέτρεχε κίνδυνο. Η απόφαση του δικαστηρίου ουσιαστικά «πετάει το μπαλάκι» στις κυβερνήσεις της ΕΕ για να χρηματοδοτήσουν την όποια δημοσιονομική αντίδραση.
Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ συμφώνησαν στις 9 Απριλίου ένα ευρωπαϊκό σχέδιο διάσωσης, ύψους μισού τρισ. ευρώ, αλλά αυτό ήταν πολύ μικρό για να χρηματοδοτήσει τη μακροπρόθεσμη ανάκαμψη. Το Βερολίνο επέμενε ότι το όποιο σχέδιο ανάκαμψης πρέπει να αποτελείται από βραχυπρόθεσμα δάνεια που έπρεπε να αποπληρωθούν. Μετά άρχισαν να μιλούν η Μέρκελ και ο Μακρόν. «Η Μέρκελ συνειδητοποιούσε όλο και περισσότερο ότι αυτό έκανε την Ευρώπη να φαίνεται πραγματικά άσχημα», είπε αξιωματούχος της ΕΕ με γνώση των συζητήσεων που είχαν ο Μακρόν και η Μέρκελ με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Κομισιόν, η οποία θα παρουσιάσει τη δική της πρόταση για το σχέδιο ανάκαμψης στις 27 Μαΐου, καλωσόρισε ένθερμα την πρωτοβουλία Μακρόν – Μέρκελ, αλλά η συμφωνία δεν έχει κλείσει ακόμη. Για να περάσει, πρέπει να στηριχτεί και από τις 27 πρωτεύουσες, ενώ ο ηγέτης της Αυστρίας δήλωσε ότι αυτός, μαζί με την Ολλανδία, τη Δανία και τη Σουηδία θα προσφέρουν μόνο δάνεια και όχι επιχορηγήσεις.
