Ταμείο Ανάκαμψης: Σήμερα η συμβιβαστική πρόταση της Κομισιόν και μετά... πάλι παζάρια

Κατά τα όσα έχουν προαναγγελθεί, η πρόταση θα συμπεριλάβει την πρόσφατη συμφωνία Μέρκελ – Μακρόν, για τη δημιουργία ενός ταμείου ανάκαμψης, με την δυνατότητα της Επιτροπής να δανειστεί από τις αγορές ποσά της τάξεως του μισού τρισ. ευρώ και στην συνέχεια να τα διοχετεύσει στα κράτη μέλη, με την μορφή επιχορηγήσεων και όχι δανείων.

«Όχι επιδοτήσεις- μόνο δάνεια». Με αυτήν τη σύντομη αλλά κατηγορηματική δήλωση ο Ολλανδός Πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, έκανε σαφές ότι είναι πολύ μακριά ακόμα η αναγκαία ομοφωνία για να περάσει η γαλλογερμανική πρόταση, όπως και κάθε άλλη που στηρίζεται κυρίως στο σχήμα των επιδοτήσεων, ωστόσο δεν έμεινε στη διατύπωση αυτής της θέσης και προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, ανάβοντας νέες φωτιές. «Οι Νοτιοευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να κάνουν μεταρρυθμίσεις, έτσι ώστε να μπορέσουν να ξεπεράσουν την επόμενη κρίση χωρίς βοήθεια» παρατήρησε, δίνοντας έτσι συνέχεια στον «πόλεμο» με την Ιταλία και τους υπόλοιπους Νότιους, ο οποίος ξεκίνησε στο Eurogroup.

Με την Ολλανδία συμπορεύονται η Αυστρία, η Δανία, η Σουηδία, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν ότι κατά την κρίσιμη ώρα των αποφάσεων κάποιοι «μικροί» του Βορρά ενδέχεται να κινηθούν στην ίδια σκληρή γραμμή. Όσο για τη Γερμανία, που αναλαμβάνει την προεδρία της Ένωσης, μπορεί να μετακινήθηκε από τις αρχικές της θέσεις, αλλά πολλοί θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο έβαλε οριστικά στον «πάγο»τις συζητήσεις περί ευρωομολόγων.

Ωστόσο, την Δευτέρα ο Μάρτιν Ζελμάιερ, πρώην γ.γ. της Κομισιόν και νυν επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αυστρία, προέβη σε κάποιες προβλέψεις. Μιλώντας στον αυστριακό Τύπο ανέφερε μεταξύ άλλων πως τα 500 δισεκατομμύρια ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης που θα είναι ενεργό για μια διετία θα διανεμηθούν τόσο ως επιχορηγήσεις όσο και ως δάνεια σε αναλογία 60% – 40% ή 70%-30%.

Πώς θα προκύψει ο συμβιβασμός; Η χρυσή τομή θα μπορούσε να βρεθεί στην εξής συμφωνία: Το σχήμα να κλείσει στην αναλογία 65% επιδοτήσεις, 35% δάνεια με την αμοιβαιοποίηση αυτή του χρέους να μην αφορά επ’ ουδενί παλαιά δάνεια. Συνεπώς, θα δίδεται υπό αυστηρές μεταρρυθμιστικές προϋποθέσεις. Εν συνεχεία, να μην δίδονται άνευ όρων και προϋποθέσεων, αλλά με την υλοποίηση αναπτυξιακών μεταρρυθμίσεων, γεγονός όμως που μπορεί να παραπέμπει και σε Μνημόνια.

Οι τρεις πυλώνες

Η πρόταση φέρεται ότι θα περιλαμβάνει τρεις πυλώνες:

• Ο πρώτος πυλώνας, θα προορίζεται για τα κράτη που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία. Τα κεφάλαια θα δίδονται κυρίως ως επιχορηγήσεις, αλλά και εν μέρει ως δάνεια. Ωστόσο, θα πρέπει να πληρούνται προϋποθέσεις και να ακολουθούνται οι συστάσεις που διατυπώνει ενίοτε η Κομισιόν σε σχέση με την οικονομική πολιτική κάθε κράτους μέλους. Στον πρώτο πυλώνα, επίσης, εντάσσονται τα διαρθρωτικά ταμεία, η κοινή αγροτική πολιτική και το Transition Fund, που αφορά την πράσινη οικονομία.
• Ο δεύτερος πυλώνας θα αφορά τις επιχειρήσεις που επλήγησαν περισσότερο από τον κορονοϊό. Ωστόσο, εν προκειμένω διατυπώνονται επιφυλάξεις ως προς το κατά πόσο θα υπάρξουν στρεβλώσεις σε σχέση με τον ανταγωνισμό.

  Για παράδειγμα, εάν τηρηθούν οι κεφαλαιακές κλείδες (capital keys), οι γερμανικές εταιρείες θα αποκτήσουν ισχυρό προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού. Ο δεύτερος πυλώνας προβλέπει επίσης αύξηση του ευρωπαϊκού προγράμματος εταιρικής πίστωσης InvestEU, το οποίο τελεί υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

• Ο τρίτος πυλώνας, που θα ονομάζεται «Μαθαίνοντας από την εμπειρία της κρίσης του κορονοϊού» προβλέπει κεφάλαια για τα εθνικά συστήματα υγείας και την άμβλυνση των επιπτώσεων της πανδημίας. Επίσης, εκτιμάται πως θα προορίζει ποσά για ιδιαίτερα πληττόμενες χώρες στα δυτικά Βαλκάνια και στην Αφρική. Να σημειωθεί πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα για το Ταμείο Ανασυγκρότησης εκδίδοντας τριακονταετή ομόλογα. Ωστόσο, ακόμη γίνονται διαβουλεύσεις. Για παράδειγμα, το CSU στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά τα ομόλογα να λήγουν εντός 20ετίας.

Παζάρια διαρκείας

Πάντως, η Goldman Sachs σε ειδική της ανάλυση για τα παζάρια στην Ευρώπη, θεωρεί ότι για λόγους τακτικής η πρόταση της Κομισιόν θα είναι πιο γενναιόδωρη από τη γαλλογερμανική, έτσι ώστε να υπάρχει περιθώριο διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών. Ως πιο πιθανό σενάριο βλέπει ένα Ταμείο 500 δισ ευρώ, εκ των οποίων το 10%, δηλαδή 50 δισ ευρώ, θα δοθεί υπό τη μορφή δανείων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Οι πρώτες ημερομηνίες για λήψη αποφάσεων είναι η 11η Ιουνίου στο Eurogroup και η 18η Ιουνίου στη Σύνοδο Κορυφής, αλλά φαντάζει απίθανο να υπάρξει ομοφωνία τόσο νωρίς. Η κατάσταση δεν αποκλείεται, μάλιστα, να γίνει ακόμα πιο περίπλοκη αν οι διαπραγματεύσεις επεκταθούν και σε άλλα πεδία, εν είδει παζαριού όπως στην εναρμόνιση της φορολογίας. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η G.S. δεν αναμένει να καταστεί λειτουργικό το Ταμείο πριν από τις αρχές του 2021.

Οι επιδιώξεις της Αθήνας

Σύμφωνα με τα ΝΕΑ, η Αθήνα προσδοκά και θα παλέψει για για την εισροή όσο το δυνατόν υψηλότερων πόρων στη χώρα με κατώφλι τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ ποσό που θα επουλώσει πληγές της ύφεσης καθώς αντιστοιχεί στο 5,3% ΑΕΠ.

Η Ελληνική πλευρά θα διεκδικήσει το συνδυασμό δύο κριτηρίων για την κατανομή των κονδυλίων στις χώρες που αφορούν την έκταση των απωλειών στο ΑΕΠ και το πλήγμα στην αγορά εργασίας με βάση την αύξηση του ποσοστού της ανεργίας και της συρρίκνωσης των εισοδημάτων.

Σύμφωνα με ανάλυση του κέντρου Ευρωπαϊκών Οικονομικών Ερευνών (ZEW) εάν το ποσό των εκταμιεύσεων εξαρτηθεί αποκλειστικά από το πόσο υποχώρησε η οικονομική παραγωγή κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ελλάδα θα είναι στο κλαμπ των χωρών που θα λάβουν τα περισσότερα χρήματα ενώ σε περίπτωση που πέραν της ύφεσης υπάρξει σύνδεση των εκταμιεύσεων και με την αύξηση ανεργίας τα καθαρά οφέλη και την Ελλάδα και τις άλλες χώρες του νότου θα είναι ακόμα μεγαλύτερα.

• Πλειοψηφικό μερίδιο συμμετοχής στο καλάθι του ταμείου των επιχορηγήσεων σε ποσοστό πάνω από 90% με τη στήριξη της πρότασης Μέρκελ μακρόν για χρηματοδότηση των χωρών με μεταβιβάσεις από τον κοινοτικό προϋπολογισμό και όχι με δανειοδότησης. Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή στρατηγικός στόχος της διαπραγμάτευσης είναι τα κεφάλαια να έχουν τη μορφή επιχορηγήσεων και όχι δανείων για να μη φορτωθεί η χώρα με περισσότερα δανεικά δεδομένου και του υψηλού δημόσιου χρέους. Το βασικό σενάριο της Κομισιόν είναι το Ταμείο Ανάκαμψης να παρέχει κυρίως επιχορηγήσεις αλλά μένει να αποφασιστεί αν ο δείκτης επιχορηγήσεων δανείων θα είναι 60-40 η 70-30.
• Ο έλεγχος των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων να σχετίζεται αποκλειστικά με τη χρήση και την κατεύθυνση των κονδυλίων και να μη συνοδεύεται από δημοσιονομικές δεσμεύσεις και προαπαιτούμενα για επώδυνες ανατροπές στα εργασιακά στο συνταξιοδοτικό και το ασφαλιστικό.
• Επίσπευση και απλούστευση των διαδικασιών για την εκταμίευση των πόρων.
• Περιορισμός της συνεισφοράς των κρατών μελών στην αύξηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού με ταυτόχρονη επιμήκυνση της διάρκειας. Η αποπληρωμή των ομολόγων που θα εκδώσει η ΕΕ να βασίζεται όπως προβλέπει το γαλλογερμανικό σχέδιο σε αύξηση των ιδίων πόρων του προϋπολογισμού μέσω περιβαλλοντικών και εταιρικών φόρων.  Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κομισιόν αναζητεί νέες πηγές εσόδων για τους ίδιους πόρους που θα μπορούσαν να αποφέρουν δεκάδες δις ευρώ ετησίως. Στην ατζέντα βρίσκονται ένας φόρος για τα πλαστικά απόβλητα σε επίπεδο ΕΕ, αξιοποίηση των εσόδων από την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών καθώς και η επιβολή ενός φόρου σε μεγάλες ψηφιακές εταιρείες όπως το Facebook και Google.