Εβδομάδα εργασίας τεσσάρων ημερών; Γιατί όχι; Οι Ισπανοί το δοκιμάζουν
«Οι Γερμανοί θέλουν να εργάζονται όλο και λιγότερο»! Όχι δεν πρόκειται για πρωταπριλιάτικο αστείο, όπως θα σκέφτηκαν οι περισσότεροι Ελληνες έχοντας ακούσει τα εξ` αμάξης ως δήθεν «τεμπέληδες» τα χρόνια των μνημονίων από το σύνολο σχεδόν των Γερμανικών εντύπων.
Είναι ο τίτλος άρθρου της Frankfurter Allgemeine Zeitung-της ναυαρχίδας του γερμανικού Τύπου. «Οι άνθρωποι στη Γερμανία θέλουν λιγότερες ώρες εργασίας, ακόμη και αν αυτό τους κοστίζει σε χρήμα. Κατά μέσο όρο, οι άντρες προτιμούν να εργάζονται μόνο 36 ώρες την εβδομάδα, ακόμα κι αν αυτό έχει συνέπειες για τους μισθούς τους» δείχνει μελέτη του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW). Πρόκειται για την πιο μικρή σε διάρκεια , προτιμώμενη εβδομαδιαία εργασία από το 2000, σημειώνει η FAZ. H ίδια έρευνα είχε δείξει το 2007 ότι οι άνδρες στη Γερμανία ήθελαν να εργάζονται 39 ώρες την εβδομάδα. Οι προτιμώμενες ώρες εργασίας των γυναικών μειώνονται επίσης. Οι Γερμανίδες θα ήθελαν -σύμφωνα με την έρευνα του DIW -να εργάζονται μόλις 29,5 ώρες την εβδομάδα. Το 2011 ήθελαν πάνω από 31 ώρες.
Η IG Metall - η μεγαλύτερη συνδικαλιστική ένωση στη Γερμανία - απαιτεί μάλιστα αύξηση 4% στον επερχόμενο γύρο συλλογικών διαπραγματεύσεων ή την επιλογή μιας τετραήμερης εβδομάδας .
Όχι και τα δύο…
Στην Ισπανία πάντως, η κυβέρνηση Σοσιαλιστών-Podemos,αποφάσισε να εφαρμόσει δοκιμαστικά την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας χωρίς μείωση των μισθών.
Οι Ισπανοί δεν είναι …Γερμανοί , άλλωστε…
Η δοκιμαστική εφαρμογή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας ξεκινά το φθινόπωρο. Περίπου 6.000 εργαζόμενοι σε 200 ,κυρίως μεσαίες και μικρομεσαίες εταιρείες, θα εργάζονται μια ημέρα λιγότερο την εβδομάδα - για τουλάχιστον ένα χρόνο. Χωρίς μείωση μισθών. «Η ιδέα πίσω από αυτή την απόφαση; Οι εταιρείες να δημιουργήσουν νέες θέσεις απασχόλησης» γράφει η εφημερίδα Tagesschau σε ανταπόκριση από την Μαδρίτη.
«Εάν πέντε υπάλληλοι εργάζονται μία ημέρα λιγότερο κάθε εβδομάδα, η εταιρεία θα μπορεί να προσλάβει έναν επιπλέον εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης για να αντισταθμίσει τον φόρτο εργασίας. Το ισπανικό κράτος θα καταβάλει στις 200 εταιρείες τα επιπλέον χρήματα για αυτό. Συνολικά ,υπολογίζεται ότι το συνολικό ,επιπρόσθετο κόστος δεν θα ξεπερνά τα 50 εκατομμύρια ευρώ. Και τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να προέλθουν από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης» εξηγεί η γερμανική εφημερίδα.
Η πρόβλεψη του Μάρξ και του Κέινς
Το 1930, ένα χρόνο μετά την έκρηξη της Μεγάλης Υφεσης, ο διάσημος Βρετανός οικονομολόγος Τζων Μέιναρντ Κέινς είχε γράψει ένα δοκίμιο ,«προβλέποντας» με αισιοδοξία τις οικονομικές δυνατότητες των εγγονών του. Ο Κέινς έγραφε ότι "σε 100 χρόνια, δηλαδή το 2030, η κοινωνία και η τεχνολογία θα έχει προχωρήσει τόσο πολύ που οι άνθρωποι θα χρειάζεται να δουλεύουν μόλις 15 ώρες την εβδομάδα και ο μόνος κίνδυνος θα είναι η πλήξη". Κάτι τέτοιο όμως δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα, ενώ προέκυψε και η πανδημία ,αλλάζοντας τα πάντα.
Η ανεργία βέβαια, είναι ένα « εγγενές χαρακτηριστικό του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής» ,όπως γράφει ο Μαρξ στον πρώτο τόμο του «Κεφαλαίου. Και αυτό γιατί για την περαιτέρω αύξηση της παραγωγικότητας με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών ,αντικαθίσταται η «ζωντανή» με την «νεκρή» ́εργασία. Η σχετική μείωση του μεταβλητού μέρους του κεφαλαίου ως ποσοστού του συνολικού κεφαλαίου, τείνει να αυξήσει την ανεργία, εξηγεί ο πάντα επίκαιρος Καρλ Μαρξ.
Αλλά και ο Κέινς, αν ζούσε σήμερα ,θα επαναλάμβανε σίγουρα τη φράση του ότι «η παγκόσμια ύφεση που επικρατεί ... μας τυφλώνει και δεν βλέπουμε αυτό που συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια». Γιατί οι νέο-φιλελεύθεροι αντίπαλοι του Κέινς δεν βλέπουν τίποτα άλλο πέρα από την …αγορά και την αχαλίνωτη λειτουργία της, που αυξάνει σε τρομακτικό βαθμό τις κοινωνικές ανισότητες και το ενδεχόμενο μιας ανεξέλεγκτης έκρηξης.
Η ανάγκη για άμεσα και πρακτικά μέτρα ενίσχυσης της απασχόλησης καθίσταται, λοιπόν επιτακτική . Ερευνα της Capital Economics τον περασμένο Ιανουάριο για τις χώρες της Ευρωζώνης, κατέδειξε ότι αν δεν υπάρξουν προγράμματα στήριξης της οικονομίας και των επιχειρήσεων στην ευρωζώνη, η ανεργία θα ξεπεράσει τα επίπεδα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.Ειδικά στην Ελλάδα, μελέτη του ομότιμου καθηγητή του Παντείου ,Σάββα Ρομπόλη και του δρ.Βασίλη Μπέτση που παρουσιάστηκε στο «Το Βήμα της Κυριακής», δείχνει εκτίναξη της ανεργίας στο 29,3% και 1.350.000 ανέργους στο τέλος του 2021. Κάτι ,που αν επιβεβαιωθεί , μετατρέπει αυτομάτως σε πομφόλυγες τις κυβερνητικές ανακοινώσεις για 200.000 θέσεις εργασίας, σε βάθος εξαετίας μάλιστα!
«Μια εργάσιμη εβδομάδα τεσσάρων ημερών μπορεί πραγματικά να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας», λέει ο καθηγητής Οικονομικών Χουάν Τόρες στο Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης. «Χρειάζονται επειγόντως νέες θέσεις εργασίας. Τον Φεβρουάριο στην Ισπανία , ο αριθμός των ανέργων ξεπέρασε τα τέσσερα εκατομμύρια, για πρώτη φορά τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι κύριοι δικαιούχοι της τετραήμερης εργασίας θα μπορούσαν να είναι οι νέοι εργαζόμενοι. Αυτοί είναι αυτοί που συχνά αντιμετωπίζουν επισφαλείς συμβάσεις εργασίας και πρέπει να εργάζονται δέκα έως έντεκα ώρες την ημέρα. Εάν η εργάσιμη εβδομάδα μειωθεί κατά μία ημέρα, αυτό θα αντιστοιχεί επίσης σε αύξηση μισθού κατά 20%.
«Σίγουρα, ξοδεύουμε χρήματα σε ένα πείραμα που δεν ξέρουμε τι αποτελέσματα θα έχει. Αλλά το κόστος είναι διαχειρίσιμο", λέει ο Ισπανός οικονομολόγος και υπογραμμίζει: «Είναι μόλις ένα μικρό κλάσμα των κονδυλίων που καταβάλλονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ισως για κάποιους ,η πανδημία αρχικά μοιάζει με τη χειρότερη δυνατή στιγμή για ένα τέτοιο έργο. Αλλά είναι μια καλή στιγμή. Επειδή ο κορονοϊός μας υποχρεώνει να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας. Τόσο το κράτος, όσο και οι εταιρείες και οι εργαζόμενοι» λέει ο καθηγητής Τόρρες.
Προς το συμφέρον και των επιχειρήσεων
Το πιλοτικό έργο της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας θα διευθύνεται από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων αποτελούμενη από εκπροσώπους της κυβέρνησης, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και του επιχειρηματικού λόμπι. Φυσικά. κάποιες επιχειρήσεις αντιδρούν. Μια ένωση επιχειρηματιών στην Αραγονία, για παράδειγμα, έκανε λόγο για… «τρέλα». «Για να βγούμε από μια κρίση, πρέπει να εργαστούμε περισσότερο, όχι λιγότερο» λέει ένας Ισπανός επιχειρηματίας. τοις εκατό. Είναι φανερό ότι αν δεν υπάρξουν άλλες κρατικές επιχορηγήσεις ,δύσκολα οι περισσότερες εταιρείες θα συνεχίσουν να συμμετέχουν σε αυτό το πείραμα. Για αμέτρητες εταιρείες σε όλο τον κόσμο, η πανδημία COVID-19 είναι άλλωστε μια οικονομική καταστροφή. Αλλά και εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους! Γι αυτό και το μοντέλο των τεσσάρων ημερών εργασίας έχει αρχίσει να συζητείται όλο και περισσότερο σε διάφορες χώρες. Οι υποστηρικτές λένε ότι αυξάνει τα κίνητρα και την παραγωγικότητα των εργαζομένων. Μια αυστριακή εταιρεία φυσικών καλλυντικών παρατήρησε ότι οι υπάλληλοί του εργάζονται πολύ πιο παραγωγικά σε τέσσερις ημέρες της εβδομάδας από ό, τι σε πέντε. Μετά από μόλις έξι μήνες, οι πωλήσεις της είχαν μάλιστα αυξηθεί. Η αμερικανική εκπαιδευτική πλατφόρμα Treehouse τηρεί επίσης την εβδομάδα τεσσάρων ημερών. Σύμφωνα με το blog της εταιρείας, οι υπάλληλοί είναι πιο παραγωγικοί και με περισσότερες πρωτοβουλίες , έχοντας ως κίνητρο τον περισσότερο χρόνο για δραστηριότητες αναψυχής. Μια εβδομάδα τεσσάρων εργάσιμων ημερών δεν σημαίνει βέβαια ότι η εταιρεία θα είναι κλειστή για μία ημέρα. Η λύση θα μπορούσε να έχει την εξής μορφή: Μια ομάδα εργαζομένων θα μπορούσε να λειτουργεί από Δευτέρα έως Πέμπτη και μια δεύτερη από Τρίτη έως Παρασκευή
Να δούμε ξανά το μέλλον της εργασίας.
«Η πανδημία είναι η ιδανική ευκαιρία να ξανασκεφτούμε τους τρόπους εργασίας για να τονώσουμε την οικονομία και να βελτιώσουμε τη γενική ευημερία - πάνω απ' όλα, είναι καιρός να τελειώσουμε με την 5ήμερη και 40ωρη εβδομάδα» λέει η Σαρλότ Λόκχαρτ, Διευθύνουσα Σύμβουλος της μη κυβερνητικής οργάνωσης «4 Day Week Global». Η πανδημία είναι η τέλεια ευκαιρία να δούμε ξανά το μέλλον της εργασίας. Είναι φοβερό πράγμα αυτό που περνάμε. Αλλά το συναρπαστικό είναι ότι μπορούμε να ανακαλύψουμε ξανά τον χώρο εργασίας» προσθέτει. Τα παραδείγματα πολλά: Η Microsoft δοκίμασε την τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα σε μια θυγατρική της στην Ιαπωνία και η παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 40%. Στη Νέα Ζηλανδία ,η πρωθυπουργός Τζάσιντα Αρντερν τάχθηκε δημόσια υπέρ της τετραήμερης εργάσιμης εβδομάδας προκειμένου να τονώσει τον εγχώριο τουρισμό και ταυτόχρονα να συνδυάσει καλύτερα την επαγγελματική και την ιδιωτική ζωή. Σύμφωνα με την Έλεν Ντιλέινι, του Business School στο Οκλαντ, τα νέα ωράρια έδωσαν ώθηση τους εργαζόμενους να είναι πιο αφοσιωμένοι στη δουλειά τους. Μειώθηκε ακόμη και ο χρόνος που χρησιμοποιούσαν το ίντερνετ για θέματα που δε σχετίζονταν με τη δουλειά.
Εναλλακτική η τηλεργασία;
Κάποιοι αντιτάσσουν βέβαια ως εναλλακτική την τηλεργασία από το σπίτι. Μόνο που τα δεδομένα του project eWorkLife αποκάλυψαν ότι με την τηλεργασία αυξήθηκαν οι ώρες εργασίας , καθώς σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν ξεκάθαρο πότε έληγε η εργάσιμη ημέρα. Οι κανόνες στο χώρο εργασίας ανατρέπονται και πολλές φορές οι εξ’ αποστάσεως εργαζόμενοι, εμφανίζουν συχνά ένα ενοχικό σύνδρομο το οποίο εκφράζεται κυρίως μέσω της υπερβολικής εργασίας, καθώς βλέπουν με …ευγνωμοσύνη το γεγονός ότι εξακολουθούν να έχουν εργασία. Αφήστε που βλέπουν να κινδυνεύουν οι θέσεις εργασίας από τα …ρομπότ .
Ο Πιέρ Νοέλ Ζιρό, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Dauphine/ PSL του Παρισιού λέει ότι ο μεγάλος Κέινς είχε φυσικά απόλυτο δίκιο για τις εκπληκτικές τεχνολογικές εξελίξεις που θα απολάμβαναν τα εγγόνια του 100 χρόνια μετά. Mόνο που όπως προειδοποιεί ο πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνεϊ με άρθρο του στον Independent ,«η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να οδηγήσει σε μαζική ανεργία, στασιμότητα των μισθών και άνοδο των κομμουνιστικών ιδεών». Οπως γράφει ο Κάρνεϊ, «αν στη θέση της κλωστοϋφαντουργίας βάλουμε τις σημερινές ψηφιακές πλατφόρμες (Google, Amazon, facebook ,Apple), στη θέση της ατμομηχανής την τεχνητή νοημοσύνη, και στη θέση του τηλέγραφου το twitter ,θα δούμε ότι υπάρχουν οι ίδιες δυναμικές που αναπτύχθηκαν 150 χρόνια πριν, όταν ο Κάρλ Μάρξ έγραφε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο...». Για να μην φτάσουμε βέβαια στους Λουδίτες, που το 1812, κατέστρεφαν με τσεκούρια και σφυριά τις μηχανές, πιστεύοντας ότι αυτές έφταιγαν που έμεναν άνεργοι …
