Νίκος Τόσκας: Το πόκερ θα παιχτεί μέχρι τον γκρεμό

Νίκος Τόσκας: Έλεγχος των κοινών αγαθών ή ασυδοσία;

Ο έλεγχος και η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου, του μη επενδυόμενου (όχι σε κανάλια και ποδοσφαιρικές ομάδες), μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα. Τα αξιοπρεπή μεροκάματα το δεύτερο. Ο κεντρικός έλεγχος των κοινών αγαθών το τρίτο.

Αποφασίστηκε αυτές τις μέρες να διατεθούν από την Ε.Ε. 500 δισ. ευρώ για να συγκρατηθεί η οικονομική κατάρρευση και να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις από την πανδημία και 2 τρισ. για την ανάκαμψη, χωρίς να αναφέρεται πού θα βρεθούν. «Πολύ λίγα, πολύ αργά» λένε οι γνωρίζοντες. Οι διαφωνίες τεράστιες. Το πόκερ θα παιχτεί μέχρι τον γκρεμό.

Καπιταλισμός σε ανησυχία

Την ίδια στιγμή η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ δήλωνε ότι η κρίση μπορεί να είναι μεγαλύτερη από εκείνη του 1930. Και ο συντηρητικός Κίσινγκερ έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για τη «δημοκρατία» και το «κοινωνικό συμβόλαιο».

Η συντηρητική ναυαρχίδα του οικονομικού  τύπου, Financial Times, γράφει ότι «πρέπει να γυρίσουμε τα ρολόγια σαράντα χρόνια πίσω» υπονοώντας πως πρέπει να απορρίψουμε τον νεοφιλελευθερισμό και να πάμε σε κεϋνσιανές πρακτικές. Οι «ναυαρχίδες» του καπιταλισμού (Κίσινγκερ, ΔΝΤ, «F.T.») ανησυχούν γιατί το σύστημα έχει πάθει «απώλεια στήριξης».

Κρίση υπερπαραγωγής

Είναι φανερό ότι υπάρχει εδώ και χρόνια σε πολλές χώρες του ανεπτυγμένου και του αναπτυσσόμενου κόσμου μια κρίση υπερπαραγωγής, με πολλά προϊόντα, αλλά με χαμηλή ζήτηση από πλευράς των εργαζόμενων. Τα ράφια των μαγαζιών είναι γεμάτα, αλλά οι τσέπες άδειες.

Τα προγράμματα λιτότητας ακόμη και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες μείωσαν τα χρήματα στις τσέπες των εργαζομένων, μειώθηκε η ζήτηση, με αποτέλεσμα να μπουν οι ρίζες της κρίσης πριν από την παρουσία του κορονοϊού, ο οποίος επιτάχυνε δραματικά την κορύφωσή της.

Υπάρχει αναρχία στην παραγωγή. Βλέπουμε τι γίνεται με την παρασκευή εμβολίων για την πανδημία. Οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες δεν συντονίζονται, αλλά επιδιώκουν να αποκτήσουν η καθεμία για λογαριασμό της το πλεονέκτημα της πρωτοπορίας και των κερδών.

Οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας ή τα κοινά αγαθά (ρεύμα, νερό, τηλέφωνο) απορροφούν πάνω από το μισό του μισθού ή το μεγαλύτερο μέρος της σύνταξης.

Υγειονομική κρίση

Στο θέμα της Υγείας η κυβέρνηση αρνείται να ξοδέψει αρκετά ακόμη και εν μέσω υγειονομικής κρίσης. Ο Αλέξης Τσίπρας κρούει τον κώδωνα ότι το «μαξιλάρι» των 37 δισ. ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί από την κυβέρνηση όχι ως ασπίδα της κοινωνίας, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, αλλά ως ασπίδα των τραπεζών και της μεγάλης επιχειρηματικής ελίτ.

Η κυβέρνηση θέλει να δοθούν τα λεφτά μετά την υγειονομική κρίση και όχι τώρα, ώστε να δοθούν επιλεκτικά και σε όσους επιβιώσουν. Εκτιμούν ότι τώρα τα χρήματα θα σκορπιστούν στους πολλούς με άναρχο τρόπο, ενώ μετά θα δοθούν με οργανωμένο σχέδιο, όχι φυσικά προς όφελος των πολλών. Αναρχία στην παραγωγή, οργάνωση στις επιδοτήσεις…

Στον αέρα οι μικρομεσαίοι

Με την καταστροφή πολλών μεγάλων και ακόμη περισσότερων μικρών επιχειρήσεων θα έχουμε μια βίαιη συγκέντρωση κεφαλαίων. Ολόκληρος ο μηχανισμός του υπάρχοντος τρόπου παραγωγής γκρεμίζεται όχι από την πίεση μιας ασθένειας, αλλά από την έλλειψη δομών που θα μπορούσαν να στηρίξουν την παραγωγή και την κατανάλωση σε συνθήκες πανδημίας και μετέπειτα. Βρεθήκαμε σε ένα λαμπρό υπερώο χωρίς από κάτω ορόφους. Μακάρι να μην γίνει έτσι, αλλά με ξόρκια δεν γίνεται σχεδιασμός.

Η καταστροφή σημαντικού μέρους των μικρομεσαίων εμπόρων θα είναι η αντιστροφή της άναρχης μεταπολεμικής καταστροφής του αγροτικού πληθυσμού και της συγκέντρωσης στις μεγάλες πόλεις για λόγους πολιτικούς (εμφύλιος) και για τη δημιουργία μάζας εργατικών χεριών για τα εργοστάσια.

Τώρα υπάρχουν τα πάντα: μέσα παραγωγής, μέσα συντήρησης, διαθέσιμα εργατικά χέρια, όλα τα στοιχεία της παραγωγής και του διαθέσιμου πλούτου υπάρχουν σε αφθονία. Μα η αφθονία γίνεται πηγή απόγνωσης και στέρησης.

Κυνήγι χωρίς όρια

Η κοινωνία έχει πολλά μέσα διατροφής, πολλά προϊόντα, πολύ εμπόριο. Εννοώ ότι έχουμε προϊόντα καταναλωτικά, αλλά όχι εμβόλια για τους ιούς. Πολλά ξύλινα έπιπλα, αλλά όχι δάση. Πολλά τρόφιμα, αλλά όχι υγιεινά. Πολλά σπίτια, αλλά χωρίς πράσινο.

Το πιθανότερο είναι μετά την καταστροφή μέρους των παραγωγικών δυνάμεων να υπάρξει κυνήγι για νέες αγορές ή υπερεκμετάλλευση των παλαιών. Ένα κυνήγι χωρίς όρια και χωρίς εμπόδια (δημοκρατικούς θεσμούς). Αυτό θα οδηγήσει γρήγορα στην επόμενη κρίση.

Ο ρόλος των προοδευτικών

Μόνη διέξοδος είναι η συνειδητοποίηση των εργαζομένων και οι διεκδικήσεις. Προϋπόθεση η συνειδητοποίηση των προοδευτικών κομμάτων, τα οποία πρέπει να δουν το αύριο για να καταλάβουν το σήμερα. Εκτός αν αφήσουμε τις οικονομικές ολιγαρχίες να οδηγήσουν εμάς στο βάραθρο και τον εαυτό τους στην ασυδοσία.

Ο έλεγχος και η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου, του μη επενδυόμενου (όχι σε κανάλια και ποδοσφαιρικές ομάδες), μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα. Τα αξιοπρεπή μεροκάματα το δεύτερο. Ο κεντρικός έλεγχος των κοινών αγαθών το τρίτο. Αυτά που αποτελούν προβλέψιμη ανάγκη σήμερα μπορεί να γίνουν επιτακτική ανάγκη αύριο. Και οι κρίσεις προβάλλουν λύσεις που μπορεί να οδηγήσουν είτε αριστερά είτε δεξιά, εξαρτάται από τις προτάσεις μας και τη δουλειά μας.