Ελληνοτουρκικά: Τέλη Σεπτεμβρίου θα συζητηθούν οι τουρκικές προκλήσεις στην ΕΕ
Μια εβδομάδα μετά την Τρίτη 11 Αυγούστου 2020, οπότε το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος Oruc Reis, συνοδεία πολεμικών πλοίων, εισήλθε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα μετά από παράνομη τουρκική NAVTEX, ο πόλεμος νεύρων και προκλήσεων συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, ενώ το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό και οι Ένοπλες Δυνάμεις παρακολουθούν από κοντά τις κινήσεις των Τούρκων. Παράλληλα, παραμένει ο κίνδυνος ενός «ατυχήματος» που μπορεί να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο, όπως έδειξε η επακούμβηση της φρεγάτας «Λήμνος» με την τουρκική Kemal Reis.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με την φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Yeni Safak», έτοιμο να βγει στην Ανατολική Μεσόγειο είναι και το τρίτο τουρκικό γεωτρύπανο. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, το «Κανουνί», το τρίτο πλωτό γεωτρύπανο της Τουρκίας, το οποίο αγοράστηκε πριν από λίγους μήνες, βρίσκεται στο λιμάνι της Σελεύκειας της Αττάλειας, ενώ το πλήρωμά του έχει τεθεί προληπτικά σε καραντίνα λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Όπως υποστηρίζει η «Yeni Safak», μόλις ολοκληρωθεί η φάση της καραντίνας θα ξεκινήσει η προετοιμασία για τον απόπλου προς την Ανατολική Μεσόγειο. Σημειώνεται ότι το «Κανουνί», που σημαίνει «Νομοθέτης», αναφέρεται στον σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή και είναι το τρίτο γεωτρητικό σκάφος της Τουρκίας, μετά το «Yavuz» και το «Fatih». Το πλοίο φέρεται να έχει ικανότητα γεώτρησης σε βάθος βυθού 11.400 μέτρων και μπορεί να κάνει γεώτρηση βάθους 3.000 μέτρων.
Διαβάστε: Ευρωπαϊκή Ένωση: Ειδική Σύνοδος Κορυφής για την Ανατολική Μεσόγειο
Η αντίδραση των ευρωπαίων
Πώς αντιδρούν οι Ευρωπαίοι εταίροι; Με καθυστέρηση, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν χρόνο. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, επιβεβαίωσε ότι στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου 2020 θα γίνει ειδική Σύνοδος Κορυφής όπου θα συζητηθεί ο ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου. Ο κ. Μισέλ αναφέρθηκε στο θέμα στην επιστολή-πρόσκληση που απέστειλε στους 27 αρχηγούς των κρατών-μελών της ΕΕ σχετικά με την τηλεδιάσκεψη που θα λάβει χώρα την ερχόμενη Τετάρτη με βασικό θέμα τη Λευκορωσία.
Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Μισέλ αναφέρει στην επιστολή του: «Οι υπουργοί Εξωτερικών μας συζήτησαν τις εξελίξεις στη Λευκορωσία και την Ανατολική Μεσόγειο την περασμένη Παρασκευή. Έκτοτε, η κατάσταση στη Λευκορωσία εξακολούθησε να εξελίσσεται και, ως εκ τούτου, αποφάσισα να πραγματοποιήσω τηλεδιάσκεψη την Τετάρτη το μεσημέρι για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Αυτό που έχουμε δει στη Λευκορωσία δεν είναι αποδεκτό. Οι εκλογές της 9ης Αυγούστου δεν ήταν ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες. Η επακόλουθη βία εναντίον όσων διαδήλωναν ειρηνικά ήταν σοκαριστική και πρέπει να καταδικαστεί. Οι υπεύθυνοι πρέπει να λογοδοτήσουν. Η ΕΕ έχει ξεκινήσει εργασίες για κυρώσεις. Ο λαός της Λευκορωσίας έχει το δικαίωμα να καθορίσει το δικό του μέλλον. Για να γίνει αυτό, πρέπει να σταματήσει η βία και να ξεκινήσει ένας ειρηνικός και χωρίς αποκλεισμούς διάλογος. Η ηγεσία της Λευκορωσίας πρέπει να αντικατοπτρίζει τη βούληση του λαού. Δεν πρέπει να υπάρχει εξωτερική παρέμβαση. Με βάση αυτές τις αρχές, θα συζητήσουμε πώς θα ανταποκριθούμε καλύτερα στην εξελισσόμενη κατάσταση στη Λευκορωσία. Όσον αφορά το άλλο κύριο θέμα που συζητήθηκε από τους υπουργούς Εξωτερικών μας, την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, προτείνω να αφήσουμε χρόνο για ενδελεχή προετοιμασία και να επανέλθουμε στο θέμα κατά τη διάρκεια ειδικού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24-25 Σεπτεμβρίου 2020».
Η αλήθεια είναι ότι πιθανώς μέχρι τις 23 Αυγούστου το «Oruc Reis» θα συνεχίσει τις προκλήσεις με απλωμένα καλώδια στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και μεταξύ 28ου και 32ου μεσημβρινού. Το συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έγινε την περασμένη Παρασκευή δεν ανακοίνωσε κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Ούτε καν κείμενο καταδίκης. Περισσότερο ασχολήθηκε με τη Λευκορωσία και μάλιστα θα είχε εκδώσει κείμενο για την κατάσταση στο Μινσκ αν δεν είχε πατήσει πόδι ο Νίκος Δένδιας και Ελληνική πλευρά προκειμένου να μην εκτεθεί περισσότερο το συμβούλιο για τη χλιαρή στάση του στα Ελληνοτουρκικά.
Δεν αποτελεί πλέον μυστικό ότι το Βερολίνο επέδειξε απροθυμία να εξεταστούν άμεσα κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, καθώς αντιμετώπισε αρνητικά τη συμφωνία με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ, θεωρώντας την εμπόδιο στην έναρξη των ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων. Η Αθήνα δεν είχε αντίρρηση επί της ουσίας για τη Λευκορωσία, αλλά δικαιολογημένα θεώρησε υποκριτικό η ΕΕ να κόπτεται για μία τρίτη χώρα και να αδιαφορεί για επιθετικές ενέργειες κατά δύο κρατών-μελών της, της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας. Η στάση αυτή της Αθήνας βαθαίνει το ρήγμα με το Βερολίνο, το οποίο κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία. Είναι αξιοσημείωτο ότι φρόντισε να συγκληθεί έκτακτη σύνοδος κορυφής για τη Λευκορωσία, όταν συστηματικά μεταθέτει για μελλοντική σύνοδο τη συζήτηση για την Τουρκία.
Μόνο κέρδος στο πεδίο η, έστω και με τρεις μέρες καθυστέρηση, αντίδραση της Γαλλίας με δηλώσεις και μια κοινή ημερήσια άσκηση του Ελληνικού Ναυτικού με δύο γαλλικά πλοία που έπλεαν προς το Λίβανο. Οι Αμερικανοί στάθηκαν κατά τι θερμότερα στο πλευρό μας από ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μολονότι οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ αλλά και η αλλαγή σκυτάλης στην Ελληνική Πρεσβεία στην Αθήνα δημιουργούν μέχρι το Νοέμβριο, ένα αναμφισβήτητο κενό και μία λογική ίσων αποστάσεων.
Η Άγκυρα ρίχνει βολές και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, συγκεκριμένα στον υποψήφιο πρόεδρο των Δημοκρατικών, Τζο Μπάιντεν. «Μόνο το τουρκικό έθνος -όχι κάποιος από τις ΗΠΑ ή άλλη χώρα- μπορεί να αποφασίσει να αλλάξει την κυβέρνηση και τον πρόεδρό του» δήλωσε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Είχε προηγηθεί συνέντευξή του Δημοκρατικού υποψηφίου στην εφημερίδα New York Times, που έχει μαγνητοσκοπηθεί και σε βίντεο, στην οποία χαρακτηρίζει τον Ερντογάν «αυταρχικό», ενώ επικρίνει την πολιτική του απέναντι στους Κούρδους. Παράλληλα, επισημαίνει ότι είναι ανάγκη να στηριχθούν οι πολιτικοί αντίπαλοι του Ερντογάν, ώστε «να τον κερδίσουν, όχι με πραξικόπημα, αλλά μέσω εκλογών».
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών πάντως κάλεσε την Τουρκία να ρίξει τους τόνους. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης Πομπέο-Τσαβούσογλου στη Δομινικανή Δημοκρατία δήλωσε ότι «Είναι επείγουσα ανάγκη να μειωθεί η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο».
Από την πλευρά της, η Ιταλία στέκεται επίσης με επιείκεια απέναντι στον Ερντογάν. Τη Δευτέρα το απόγευμα μάλιστα είχαν τηλεφωνική επικοινωνία ο Τούρκος πρόεδρος με τον Ιταλό πρωθυπουργό Κόντε. Οι δυο ηγέτες επικεντρώθηκαν στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στις πολεμικές επιχειρήσεις στη Λιβύη, συμφωνώντας να συνεχίσουν τον διάλογο.
Επικοινωνία είχε και ο Πούτιν με τον Τούρκο ομόλογό του, χωρίς καμία επίσημη αναφορά στο ζήτημα της Ελλάδας. Τα προηγούμενα 24ωρα έγινε γνωστή η διαθεσιμότητα του Κρεμλίνου να μεσολαβήσει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την κατάσταση που επικρατεί στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η στάση των Αμερικανών
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που είχαν μιλήσει για «αμφισβητούμενα ύδατα», έστειλαν νέο σαφές μήνυμα προς την Τουρκία. Ειδικότερα, στη συνάντηση που είχαν την Κυριακή 16 Αυγούστου 2020 ο Μάικ Πομπέο με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στη Δομινικανή Δημοκρατία, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, διεμήνυσε ότι πρέπει να μειωθεί η ένταση στην ανατολική Μεσόγειο . «Είχαμε μια συζήτηση που έγινε την κατάλληλη στιγμή με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου για την επείγουσα ανάγκη να μειωθούν οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο» αναφέρεται χαρακτηριστικά στο tweet του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Σύμφωνα με την ενημέρωση από τον αναπληρωτή εκπρόσωπο τύπου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, Κέιλ Μπράουν, οι δύο άνδρες συζήτησαν θέματα κοινού ενδιαφέροντος, μεταξύ αυτών την επείγουσα ανάγκη να μειωθούν οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Από την πλευρά του, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατά την συνέντευξη Τύπου, μίλησε σε επιθετικούς τόνους, εξαπολύοντας νέα επίθεση στην Ελλάδα, την οποία κατηγόρησε για «μαύρη προπαγάνδα». «Εξηγήσαμε τα βήματα που έχουμε κάνει μέχρι σήμερα, γιατί η Ελλάδα κάνει μαύρη προπαγάνδα. Ήμασταν πάντα ανοιχτοί σε διάλογο. Επίσης, διαπιστώσαμε ότι (σ.σ. ο Πομπέο) γνώριζε τις τελευταίες εξελίξεις», είπε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, τονίζοντας ότι συζήτησαν εκτενώς για τη Λιβύη.
Υπενθυμίζεται ότι ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών την Παρασκευή 14 Αυγούστου 2020 είχε συναντηθεί με τον Νίκο Δένδια στην Βιέννη με τον Μάικ Πομπέο να μιλά και τότε για ανάγκη αποκλιμάκωσης επισημαίνοντας ότι η σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας είναι ισχυρή. Σύμφωνα πληροφορίες, το πρώτο θέμα συζήτησης στη συνάντηση Πομπέο - Τσαβούσογλου, ήταν η κατάσταση που δημιούργησε η Τουρκία στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ με την επιθετικότητά της στην περιοχή του Καστελόριζου και εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ωστόσο, μίλησαν και για άλλα ανοικτά θέματα, όπως ρωσικό σύστημα S-400, το θέμα της Λιβύης, και άλλα περιφερειακά ζητήματα.
Ωστόσο, ο αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε τη Δευτέρα, ότι ο δημοκρατικός υποψήφιος για τον προεδρικό θώκο, Τζο Μπάιντεν, δεν είναι σε θέση να αντισταθεί στους «σκακιστές παγκόσμιας κλάσης», όπως ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Αντιμετωπίζεις ανθρώπους που είναι πολύ έξυπνοι. Αντιμετωπίζεις σκακιστές παγκόσμιας κλάσης ανάμεσα στους ηγέτες αυτών των χωρών. Τα ξέρω όλα. Τα πάμε πολύ καλά με όλους αυτούς, τον Ερντογάν της Τουρκίας», είπε ο Τραμπ στο δίκτυο Fox και πρόσθεσε με νόημα: «Δεν μπορείς να έχεις έναν άντρα που δεν ξέρει πού βρίσκεται».
Τόνισε επίσης ότι οι παγκόσμιοι ηγέτες τον κάλεσαν την περασμένη εβδομάδα, ζητώντας του να διαπραγματευτεί με τον Ερντογάν της Τουρκίας. «Είσαι ο μόνος που θα ακούσει. Εμάς δεν μας ακούει», είπε ο Τραμπ αναφερόμενος στους παγκόσμιους ηγέτες. Όταν ρώτησε αν αυτό οφείλεται στο ρόλο του ως ηγέτη των Ηνωμένων Πολιτειών, οι παγκόσμιοι ηγέτες απάντησαν λέγοντας: «Λόγω της προσωπικότητάς σας». «Δεν μου αρέσει να το λέω δημοσίως , ταιριάζω μαζί του. Ακούει», τόνισε ο Τραμπ για τον Ερντογάν.
«Είμαστε όλοι Έλληνες Ευρωπαίοι»
Την ίδια ώρα, νέο δημοσίευμα - «κόλαφος» στον ευρωπαϊκό Τύπο για την Τουρκία, με φόντο τις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. «Η Ευρώπη στο σύνολό της πρέπει να βάλει όρια στον πρόεδρο Ερντογάν», επισημαίνουν μεταξύ άλλων σε άρθρο γνώμης με επίκεντρο την τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο, το οποίο δημοσιεύεται στη γαλλική Liberation και στην εφημερίδα τα Νέα, ο ευρωβουλευτής Ντανιέλ Κον Μπεντίτ και ο Διονύσης Δερβιτσιώτης Μπουρνιάς, ο διευθυντής της Ελληνογαλλικής Ορχήστρας. Στο άρθρο μάλιστα γίνεται και ιδιαίτερη αναφορά και στο πρόσφατο μήνυμα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη προς την Άγκυρα, όπου τονίζεται: «Ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει δίκιο που δεν αφήνεται να παρασυρθεί από το παιχνίδι εξουσίας μιας Τουρκίας εμφανώς περισσότερο εναρμονισμένης με τους κώδικες του 19ου οθωμανικού αιώνα παρά με εκείνους του 21ου ευρωπαϊκού αιώνα».
Στην αρχή του άρθρου με τίτλο «Είμαστε όλοι Έλληνες Ευρωπαίοι» αναφέρεται: «Είκοσι τέσσερις ώρες πριν από την επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2017, ο Erdogan είχε προτείνει την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης για την ελληνοτουρκική συνοριακή γραμμή με αυτό το καινοτόμο επιχείρημα: "Πώς θα μπορούσαν τα νησιά του Αιγαίου να είναι ελληνικά, όταν η Τουρκία είναι σε απόσταση ακοής;"».
Οι δύο υπογράφοντες συνεχίζουν: «Από την Τρίτη, 11 Αυγούστου, δεκάδες τουρκικά στρατιωτικά πλοία που συνοδεύουν το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis, διασχίζουν τα νερά της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, άρα και ευρωπαϊκής, στο Αιγαίο Πέλαγος. Χωρίς να αλλοιώνεται σε τίποτε το γεωπολιτικό ευφυολόγημα του Τούρκου Προέδρου, είναι σαν ένας θορυβώδης γείτονας, ο οποίος, αφού ζήτησε επίσημα να καταλάβει ένα μεγάλο μέρος του διαμερίσματός σας με το πρόσχημα ότι η φωνή του ακούγεται μακριά, να κάνει τώρα κύκλους, με το όπλο στο χέρι, στο πεζοδρόμιο σας, πλησιάζοντας την μπροστινή πόρτα».
Στη συνέχεια, κάνουν ιδιαίτερη αναφορά στην αντίδραση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη: «Απευθυνόμενος στο ελληνικό έθνος με μήνυμα του οποίου τα μετρημένα λόγια είχαν στόχο να υπογραμμίσουν την αυστηρότητα, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατέληξε: «Παραμένουμε σταθερά προσηλωμένοι στη διεθνή νομιμότητα και τη δύναμη της διπλωματίας για την επίλυση ακόμα και των πιο σύνθετων προβλημάτων. Δεν θα είμαστε ποτέ εκείνοι που θα οξύνουν την κατάσταση. Ωστόσο, η αυτοσυγκράτηση είναι μόνο μια όψη της δύναμής μας. Καμία πρόκληση δεν θα μείνει αναπάντητη».
Παρά τη λιτότητα που έχει εξαντλήσει τη χώρα, ενισχύοντας παράλληλα το κύριο νεοναζιστικό κόμμα και τη λαϊκίστικη ψήφο, η Ελλάδα έχει επιτύχει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που είναι τόσο βαθιές όσο και βίαιες. Αποδεικνύοντας ένα σπάνιο πολιτικό θάρρος με την επιβολή ενός lockdown πολύ νωρίς, μπόρεσε να διαχειριστεί την παρούσα πανδημία με υποδειγματικό τρόπο. Είναι μια κουρασμένη χώρα που πάλεψε για να παραμείνει στην ευρωπαϊκή οικογένεια όταν θλιβερά πάθη, αριστερά και δεξιά, υποστήριξαν το Grexit ως τη μόνη λύση.
Ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει δίκιο που δεν αφήνεται να παρασυρθεί από το παιχνίδι εξουσίας μιας Τουρκίας εμφανώς περισσότερο εναρμονισμένης με τους κώδικες του 19ου οθωμανικού αιώνα παρά με εκείνους του 21ου ευρωπαϊκού αιώνα». Για να καταλήξουν: «Αλλά υπάρχουν όρια. Και αν ολόκληρη η Ευρώπη δεν επιβάλλει αυτά τα όρια για να εγγυηθεί την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους, με ποια πνευματική πιρουέτα θα μπορέσουμε να απαντήσουμε σε λαϊκιστές όλων των ειδών που καταγγέλλουν συνεχώς την Ευρώπη ως άχρηστη; Στέλνοντας στρατιωτικές ενισχύσεις στο Αιγαίο, ο Emmanuel Macron έσωσε την τιμή της Ευρώπης. Και η Γερμανία; Θα βοηθήσει ως μάρτυρας αυτής της εισβολής στον ευρωπαϊκό χώρο από έναν θλιβερό εκλεγμένο δικτάτορα που ήδη αναφέρεται στο νησί Καστελόριζο ως "Meis"»;