Πλατυποδία στα παιδιά: Αντιμετώπιση και Θεραπεία
Γράφει ο Σπύρος Κυρίτσης ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ & ΠΑΙΔΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ
Πλατυποδία ορίζουμε την ελάττωση του ύψους ή/και την εξάλειψη της ποδικής καμάρας (με σύγχρονη βλαισότητα της πτέρνας, δηλ. στροφή της).
Φυσιολογικά η ποδική καμάρα αρχίζει να αναπτύσσεται μετά την ηλικία των 12 – 18 μηνών, αφού δηλαδή το βρέφος αρχίζει να περπατά και ολοκληρώνεται γύρω στα 5 – 6 έτη. Είναι φυσικό στη περίοδο αυτή η ποδική καμάρα να είναι ελαττωμένη, γι'αυτό μόνο εφόσον συνοδεύεται από βλαισότητα της πτέρνας το εύρημα αυτό αξιολογείται!!
Όταν το παιδί αρχίζει να στέκεται και να βαδίζει, χρειάζεται μια μεγάλη βάση στήριξης, όπου το βάρος περνά μέσα από την έσω επιφάνεια του ποδιού, αναγκάζοντας το εύκαμπτο πόδι να πάρει θέση βλαισότητας στο οπίσθιο τμήμα του και απαγωγής στο πρόσθιο. Η φυσιολογική έσω στροφή στο ισχίο και γόνατο τείνει να αυξήσει τον πρηνισμό με έσω στροφή στον αστράγαλο και την πελματιαία κάμψη.
Η φυσιολογική χαλαρότητα των αρθρώσεων του ποδιού φθάνει στην ακμή της σε παιδιά 2 με 3 χρονών και μετά βαθμιαία υποχωρεί. Στην ηλικία των 2 χρονών, σχεδόν 97% των φυσιολογικών παιδιών έχουν κάποιο βαθμό πλατυποδίας.
Η καταλληλότερη ηλικία για check-up των πελμάτων προτείνω να γίνεται μεταξύ 5-6ετών!!
Μέχρι την ηλικία των 10 χρονών, μόνο το 4% παραμένουν με πλατυποδία.
Η επίδραση του παπουτσιού στην ανάπτυξη του ποδιού είναι αμφισβητήσιμη γιατί η εξέταση μεγάλων ομάδων πληθυσμού
πρωτόγονων φυλών, σε σύγκριση με λαούς που φορούσαν παπούτσια, έδωσε σχεδόν ίδια ποσοστά πλατυποδίας.
Η Πλατυποδία διακρίνεται σε: α) Χαλαρή Πλατυποδία: Είναι κατά κανόνα αμφοτερόπλευρη και οφείλεται συνήθως σε χαλαρότητα των συνδέσμων του άκρου ποδός. Λιγότερο συχνά παρατηρείται σε εξωτερική στροφή των σκελών, σε βλαισά γόνατα, βραχύ αχίλλειο τένοντα κλπ και β) Δύσκαμπτη Πλατυποδία: Ο ασθενής (εκτός από την περίπτωση του κάθετου αστραγάλου), συνήθως είναι έφηβος ή άτομο μεγαλύτερης ηλικίας και παραπονείται κυρίως για πόνο και δυσκαμψία στα πόδια.
Τα αίτια μπορεί να διακριθούν σε συγγενή και επίκτητα:
Στα συγγενή ανήκουν:
- Οστική ή χόνδρινη γέφυρα που συνδέει την πτέρνα με το σκαφοειδές ή με τον αστράγαλο
- Κάθετος αστράγαλος που αποτελεί ανωμαλία της διάπλασης του άκρου ποδός κατά την οποία ο αστράγαλος φέρεται κάθετα μεταξύ πτέρνας και σκαφοειδούς, έτσι ώστε ο αυχένας του να κάνει άρθρωση με το σκαφοειδές.
Στα επίκτητα ανήκουν:
- Κατάγματα ενδαρθρικά της πτέρνας ή του αστραγάλου
- Φλεγμονές της αστραγαλοπτερνικής άρθρωσης (φυματιώδης, ρευματοειδής κ.λπ.)
Η πλατυποδία τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες είναι συνήθως χαλαρού τύπου και παρουσιάζεται σε άτομα με γενικευμένη χαλαρότητα.Κατά την εξέταση του πέλματος χωρίς φόρτιση μπορεί κανείς να παρατηρήσει μια σχετικά φυσιολογική καμάρα.
Στις περιπτώσεις που δεν σχηματίζεται ποδική καμάρα κατά την αποφόρτιση του άκρου ποδός, τότε η πλατυποδία ονομάζεται δύσκαμπτη.
Συμπτωματολογία: Τα παιδιά κατά κανόνα δεν παραπονούνται για πόνο ή άλλα ενοχλήματα!! Οι γονείς όμως συνήθως αναφέρουν ότι τα παιδιά τους παρουσιάζουν εύκολα κούραση, συχνές πτώσεις και κάπως «άχαρο» και ασταθές βάδισμα, συγκρινόμενα με τα συνομήλικά τους υγιή παιδιά. Επίσης αναφέρουν γρήγορη φθορά και παραμόρφωση των υποδημάτων.
Η Κλινική Εικόνα χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα:
- Πτώση της επιμήκους καμάρας, ιδίως σε φόρτιση, δηλ. κατά την όρθια στάση
- Επανεμφάνιση της καμάρας με το πόδι σε μη φορτιζόμενη θέση
- Προεξοχή ή όχι της κεφαλής του αστραγάλου προς την έσω πλευρά του ποδιού
- Απαγωγή του πρόσθιου μέρους του ποδιού από την αστραγαλο-σκαφοειδή άρθρωση
- Βλαισότητα της πτέρνας
- Εμφάνιση βραχέος αχίλλειου τένοντα
Κλινική εξέταση:
- Η ποδική καμάρα δεν υπάρχει κατά τη γέννηση του παιδιού, αναπτύσσεται δυναμικά και παίρνει την τελική μορφή περί την ηλικία των 5 ετών. Το νηπιακό πόδι έχει λιπώδη ιστό κάτω από την καμάρα του.
- Όταν το παιδί αρχίζει να περπατά, ενδέχεται να εμφανίζεται η καμάρα αλλά εξαφανίζεται όταν το πόδι φορτίζεται.
- Όταν ζητηθεί από το παιδί να σταθεί στα δάκτυλα των ποδών του, η καμάρα εμφανίζεται και η πτέρνα έρχεται σε θέση ραιβότητας.
- Η δυνατότητα να σταθεί στις πτέρνες με τα δάκτυλα σηκωμένα δείχνει ότι δεν υπάρχει ή είναι αμελητέα η βραχύτητα στον αχίλλειο τένοντα.
- Η δυνατότητα να σταθεί πρώτα στο έξω χείλος του ποδιού και κατά δεύτερο λόγο στο έσω χείλος δείχνει ότι ο οπίσθιος και ο πρόσθιος κνημιαίος και οι περονιαίοι μύες λειτουργούν κανονικά.
- Με την ικανότητα του παιδιού να σταθεί στο έσω χείλος του ποδιού, αποδεικνύεται ότι η υπαστραγαλική άρθρωση λειτουργεί κανονικά και δεν υπάρχουν οστικές γέφυρες στο πίσω μέρος του ποδιού.
- Το παιδί πρέπει να εξετάζεται σε θέση καθιστή και να ελέγχεται η μυϊκή ισχύς των μυών του ποδιού και το παθητικό εύρος κίνησης της ΠΔΚ και υπαστραγαλικής άρθρωσης.
Πρέπει να εξετάζονται τα υποδήματα του παιδιού.
Συνήθως υπάρχει φθορά στο έξω χείλος της πτέρνας.
Παπούτσια χωρίς φθορά στο έξω μέρος της πτέρνας μπορεί να υποδηλώνουν βραχύ αχίλλειο τένοντα. Η φθορά των παπουτσιών στα παιδιά με πλατυποδία είναι κυρίως στην εσωτερική πλευρά τους, σε αντίθεση με τα φυσιολογικά παιδιά, στα οποία η φθορά των υποδημάτων παρατηρείται πίσω-έξω και εμπρός -έσω.
Η εκτίμηση του παιδιού πρέπει να περιλαμβάνει την εξέταση της βάδισής του. Η Σ.Σ. και γενικά όλο το σκέλος πρέπει να εξετάζονται για τυχόν ύπαρξη νευρολογικών προβλημάτων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πλατυποδία.
Ακτινολογική μελέτη:
Στα ασυμπτωματικά παιδιά σπάνια ζητείται ακτινογραφία, σε συμπτωματικά παιδιά όμως πρέπει να γίνει πλάγια και προσθιοπίσθια ακτινογραφία των ποδιών σε στήριξη.
Άλλες παρακλινικές εξετάσεις:
Συνιστάται Πελματογραφικός έλεγχος (στατική και κινητική 3D ανάλυση) και ανάλυση βάδισης για τον έλεγχο της πλατυποδίας.
Θεραπεία:
ανάλογα με το βαθμό της παραμόρφωσης και της φιλοσοφίας του ιατρού, του ασθενούς και του περιβάλλοντός του, έχουμε διάφορα είδη θεραπείας, συντηρητικής ή/και χειρουργικής.
Η θεραπεία της ασυμπτωματικής χαλαρής πλατυποδίας στο κατά τα άλλα υγιές παιδί είναι μόνο η παρακολούθηση.
Εάν υπάρχουν συμπτώματα που οφείλονται στη χαλαρή πλατυποδία, συχνά θα υποχωρήσουν με τη χρήση κάποιου ορθωτικού βοηθήματος (Πελμάτων), που υποστηρίζουν την επιμήκη καμάρα.
Συντηρητική θεραπεία:
Στόχος της είναι η πρόληψη της επιδείνωσης της παραμόρφωσης, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να επιτυγχάνεται και η μόνιμη διόρθωση.
Τυπικά αυτό εξασφαλίζεται με την εφαρμογή κάποιας υποστήριξης της ποδικής καμάρας και εκμάθησης ασκήσεων του πέλματος.
Όταν η βλαισότητα της πτέρνας ξεπερνά το μέτριο, η εφαρμογή Ορθοπαιδικών-Ορθωτικών Πελμάτων με ανύψωση του τακουνιού από το έσω μέρος κατά 3 χιλ. περίπου μαζί με σύγχρονη ενίσχυση της καμάρας βοηθάει στη διόρθωση της θέσης του ποδιού και στη σωστή ανάπτυξή του.
Συμβουλές:
Αποφύγετε να περπατά το παιδί ξυπόλυτο στο πάτωμα και προτρέψτε το να περπατά, το καλοκαίρι, ξυπόλυτο στη παραλία.
