Πέτρος Κόκκαλης: Η ΚΑΠ να σηκώσει το βάρος της Πράσινης Μετάβασης, όχι οι αγρότες
«Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην οικονομική και κοινωνική σταθερότητα είναι τόσο μεγάλες, που θέτουν επιτακτικά στην πολιτική ατζέντα την ανάγκη για αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου», επισημαίνει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, Πέτρος Κόκκαλης, σε συνέντευξή του στα «Νέα της Λέσβου» και τον δημοσιογράφο Στρατή Σαμιώτη. Τονίζει ότι ο αγροδιατροφικός τομέας δεν μπορεί να είναι εξαίρεση.
Αναφέρεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, υπογραμμίζοντας ότι «τον τελευταίο ενάμιση μήνα μετράμε τις πληγές των αγροτών και των αγροτικών περιοχών λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων. Επενδύσεις όπως φράγματα, ταμιευτήρες, κλειστά αρδευτικά δίκτυα, διευθέτηση χειμάρρων κλπ πρέπει επιτέλους να ενταχθούν σε έναν ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό, υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένων επιστημόνων και με προτεραιότητα στις περιοχές που πλήττονται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Γι΄ αυτό ζητάμε ευρεία διαβούλευση για την κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την ΚΑΠ».
Ο κ. Κόκκαλης αναλύει τους στόχους της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», καθώς και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα, σημειώνοντας ότι ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ μετά το 2020 είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση. «Παλεύουμε επίσης για να γίνει αντιληπτό προς κάθε κατεύθυνση, σε ό,τι αφορά τους πόρους της ΚΑΠ, πως δεν είναι δυνατό να ζητούμε από τους αγρότες να αναλάβουν περισσότερες δεσμεύσεις για το περιβάλλον και το κλίμα με λιγότερα χρήματα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Αναλυτικά η συνέντευξη του Πέτρου Κόκκαλη
Ερ.: Κύριε Κόκκαλη, η κλιματική και η υγειονομική κρίση που βιώνουμε επηρεάζουν τον αγροτικό τομέα;
Απ: «Η επιστημονική κοινότητα έχει αποδείξει, ότι η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος αποτελούν απειλή για όλους. Είναι σαφές ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην οικονομική και κοινωνική σταθερότητα είναι τόσο μεγάλες, που θέτουν επιτακτικά στην πολιτική ατζέντα την ανάγκη για αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου. Ο αγροδιατροφικός τομέας δεν μπορεί να είναι εξαίρεση.
Το Δεκέμβριο του 2019 ανακοινώθηκε η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (ΕΠΣ). Η ΕΠΣ, δεν είναι απλά μία στρατηγική για το κλίμα και το περιβάλλον, αλλά στοχεύει σε ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα συνδυάζει την απαλλαγή από τον άνθρακα, τη βιωσιμότητα, την προστασία των φυσικών πόρων και της δημόσιας υγείας, στηρίζοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της γεωργίας και το εισόδημα των αγροτών. Σχεδόν όλες οι δράσεις της ΕΠΣ συνδέονται θετικά με ευκαιρίες για τον αγροδιατροφικό τομέα, τους αγρότες και τις αγροτικές περιοχές, μέσα από την υιοθέτηση εκείνων των πρακτικών που θα μας επιτρέψουν να αντιστρέψουμε τη ζημιά που έχουμε κάνει στις καλλιέργειες μας, στο περιβάλλον, την οικονομία και τελικά τις κοινωνίες μας».
Ερ.: Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία για τις αγροτικές περιοχές και τους Έλληνες αγρότες;
Απ.: «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία περιγράφει τον κόσμο που θέλουμε και πώς θα ξεκινήσουμε να περπατάμε προς τα εκεί, πώς θα υπάρξει μία πράσινη μετάβαση, όπως λέμε πια. Οι αγροτικές περιοχές θα έχουν ζωτικό ρόλο στην υλοποίηση αυτής της πράσινης μετάβασης μέσα από φιλόδοξους στόχους για το κλίμα και το περιβάλλον που τίθενται με νέες στρατηγικές όπως η «Από το αγρόκτημα στο Πιάτο», αλλά και τη βιοποικιλότητα.
Όλα αυτά βέβαια απαιτούν πρόσθετους πόρους για την ΚΑΠ και όχι μειώσεις στον προϋπολογισμό της. Η πορεία προς την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση είναι μονόδρομος και ευκαιρία για τον αγροδιατροφικό τομέα της Ελλάδας. Αρκεί να υπάρξουν τα διαθέσιμα κονδύλια, η εκπαίδευση και η παροχή συμβουλών στους αγρότες μας και η υλοποίηση σημαντικών επενδύσεων, όπως η ευρυζωνική κάλυψη όλων των αγροτικών περιοχών, επενδύσεις για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικά επενδύσεις για την προσαρμογή μας στην κλιματική αλλαγή.
Τον τελευταίο ενάμιση μήνα μετράμε τις πληγές των αγροτών και των αγροτικών περιοχών λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων. Επενδύσεις όπως φράγματα, ταμιευτήρες, κλειστά αρδευτικά δίκτυα, διευθέτηση χειμάρρων κλπ πρέπει επιτέλους να ενταχθούν σε έναν ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό, υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένων επιστημόνων και με προτεραιότητα στις περιοχές που πλήττονται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Γι΄ αυτό ζητάμε ευρεία διαβούλευση για την κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την ΚΑΠ. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η ΕΠΣ και συγκεκριμένα η νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και η στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», θα υλοποιηθούν μέσω του ΕΣΣ για την ΚΑΠ.»
Οι νέες στρατηγικές
Ερ.: Τι περιλαμβάνουν αυτές οι νέες στρατηγικές και κατά πόσο είναι έτοιμη η Ελλάδα να τις ενσωματώσει στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ;
Απ.: «Η στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», στοχεύει σε ένα δίκαιο και βιώσιμο σύστημα τροφίμων ώστε να γίνει η Ευρώπη παγκόσμιο πρότυπο βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης. Είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο θέτει μετρήσιμους στόχους για το 2030 και περιλαμβάνει 27 νέες δράσεις για ολόκληρη την αλυσίδα τροφίμων.
Με τη νέα στρατηγική επιδιώκεται η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων κατά 50%, η μείωση κατά τουλάχιστον 20% της χρήσης λιπασμάτων, η μείωση κατά 50% των πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών που χρησιμοποιούνται στην κτηνοτροφία και την υδατοκαλλιέργεια και η αύξηση της βιολογικής καλλιέργειας στο 25% των γεωργικών εκτάσεων, μέχρι το 2030. Καταλαβαίνετε πως αυτοί οι στόχοι απαιτούν δομικές αλλαγές στον αγροδιατροφικό τομέα της Ελλάδας. Τρανταχτό παράδειγμα η βιολογική γεωργία, η οποία σήμερα αποτελεί το 9,3% των γεωργικών εκτάσεων στην Ελλάδα. Η στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» θα εφαρμοστεί κυρίως μέσω των Εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ (ΕΣΣ) που αναμένεται να ξεκινήσουν στις αρχές του 2023.
Στην ίδια κατεύθυνση, η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα θα αποτελέσει ένα βασικό εργαλείο για την αλλαγή στην πολιτική της Ευρώπης όσον αφορά τη σχέση της φύσης και του ανθρώπου. Η σημερινή πολιτική και η συμβολή της ΚΑΠ στη διατήρηση της βιοποικιλότητας έχει αποτύχει, σύμφωνα και με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.
Οι δύο αυτές στρατηγικές είναι αλληλοεπιδρώσες και προωθούν εξίσου την αντίληψη ότι η φύση, οι γεωργοί, οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές πρέπει να εργαστούν από κοινού για ένα βιώσιμο μέλλον. Αντιμετωπίζουν την πρόκληση για την ανάπτυξη βιώσιμων συστημάτων τροφίμων με ολοκληρωμένο τρόπο, αναγνωρίζοντας τους άρρηκτους δεσμούς μεταξύ υγιών ανθρώπων, υγιών κοινωνιών και ενός υγιούς πλανήτη. Οι στόχοι τους συνδέονται στενά με την απαραίτητη αναδιοργάνωση του πρωτογενούς τομέα. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι χρειαζόμαστε κρίσιμα εργαλεία περιβαλλοντικής πολιτικής για να πετύχουμε και να παραμείνουμε εντός ευρωπαϊκού κεκτημένου, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον».
Ο προϋπολογισμός
Ερ.: Θα μειωθεί ο συνολικός προϋπολογισμός της ΚΑΠ και πόσο;
Απ.: «Ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ μετά το 2020 είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση. Η πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι να παραμείνει στα τωρινά επίπεδα, σε αντίθεση με την πρόταση του Συμβουλίου, δηλαδή των κρατών-μελών, που ζητούν μείωση της τάξης του 15%. Τα νούμερα που είναι αυτή τη στιγμή «στο τραπέζι» και αφορούν στην Ελλάδα είναι 14,53 δισ. ευρώ για τις άμεσες ενισχύσεις (ήταν 14,9 δισ.) και 4,02 δισ. ευρώ για την αγροτική ανάπτυξη, δηλαδή για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ήταν 4,7 δις).
Επιπλέον όμως αυτών των πόρων και συγκεκριμένα από το νέο Μέσο Ανάκαμψης (Next Generation EU) η Ελλάδα θα λάβει για τα έτη 2021 και 2022 371,1 εκ. ευρώ, με τα οποία θα υλοποιήσει δράσεις μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020. Στόχος αυτών των νέων πόρων είναι να συμβάλουν στην αποκατάσταση των οικονομικών και κοινωνικών ζημιών που προκλήθηκαν από την πανδημία του κορονοϊού και να στηριχθούν οι γεωργοί και οι αγροτικές περιοχές. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αγωνιζόμαστε για το διπλασιασμό αυτών των πόρων και την άμεση διάθεσή τους μέσα από την έγκαιρη ψήφιση των σχετικών κανονισμών.
Παλεύουμε επίσης για να γίνει αντιληπτό προς κάθε κατεύθυνση, σε ό,τι αφορά τους πόρους της ΚΑΠ, πως δεν είναι δυνατό να ζητούμε από τους αγρότες να αναλάβουν περισσότερες δεσμεύσεις για το περιβάλλον και το κλίμα με λιγότερα χρήματα. Θα πρέπει να τους βοηθήσουμε για να ανταπεξέλθουν σε αυτή τη μετάβαση. Πρέπει να αναγνωριστεί ο ρόλος τους ως θεματοφύλακες του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και της επισιτιστικής ασφάλειας. Μόνο έτσι θα καταλήξουμε ρεαλιστικά, στα κατάλληλα εργαλεία μέσω της ΚΑΠ, που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η κρίση που βιώνουμε επιτάσσει την έναρξη ενός ευρύτερου δημόσιου διαλόγου για την επόμενη μέρα, προκειμένου οι κοινωνίες να προχωρήσουν σε πολιτικές βιώσιμης ανάκαμψης της οικονομίας, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας, λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα της πρόσφατης πανδημίας, ως αποτέλεσμα ενός κόσμου που πρέπει να αφήσουμε οριστικά πίσω μας».
Ερ.: Τι σημαίνει ΕΠΣ για τα νησιά της Ελλάδας; Θεωρείτε ότι η σύνδεση της ΚΑΠ με τη νησιωτικότητα είναι ικανοποιητική;
Απ.: «Η Ελλάδα είναι μια νησιωτική χώρα με 18.400 χλμ ακτογραμμής και 9.800 νησιά, τα οποία λόγω των διαφορετικών γεωμορφολογικών και κλιματικών συνθηκών, συνιστούν μοναδικούς οικότυπους.
Στα ελληνικά νησιά, τα ίδια φυσικά στοιχεία, στο πέρασμα των αιώνων, αξιοποιηθήκαν για την ευημερία των κατοίκων τους, οδηγώντας σε αειφόρες πρακτικές σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον, όπως η αξιοποίηση ενδημικών ειδών, η χρήση της αιολικής ενέργειας, η καλλιέργεια της γης σε αναβαθμίδες, η βιοκλιματική αρχιτεκτονική δεμένη με το φυσικό περιβάλλον.
Η διατήρηση των αειφόρων αυτών παραδοσιακών τεχνικών και πρακτικών μπορεί να αποτελέσει οδηγό, σήμερα, για τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την καινοτομία. Οι δυνατότητες των Ελληνικών νησιών συνδέονται άμεσα τόσο με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, όσο και με τη Στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και τη Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα.
Οι δυνατότητες ενίσχυσης του νησιωτικού χώρου στο πλαίσιο της ΚΑΠ είναι πολλαπλές, αρκεί να επιλεγεί αυτό στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ. Είναι θέμα εθνικό προς τα που θα κατευθυνθεί και πώς θα γίνει η κατανομή των πόρων που αναλογούν στην Ελλάδα. Στη νέα προγραμματική περίοδο τα κράτη-μέλη έχουν μεγάλη ευελιξία να αποφασίσουν σχετικά με τις αναπτυξιακές τους προτεραιότητες.
Σε ό,τι αφορά τα μικρά νησιά Αιγαίου, ως σκιώδης εισηγητής στο Ευρωκοινοβούλιο για το Μεταβατικό Κανονισμό της ΚΑΠ, πρότεινα να μην μειωθεί η χρηματοδότηση από τα σημερινά επίπεδα, κάτι που πετύχαμε μέσα από το χτίσιμο συναινέσεων με όλες τις πολιτικές ομάδες».
Ο «ΚΟΣΜΟΣ»
Ερ.: Εδώ και αρκετούς μήνες παρακολουθούμε τις δραστηριότητες του ΚΟΣΜΟΥ, καθώς διοργανώνετε ανοιχτές συζητήσεις για όλα τα παραπάνω θέματα. Πείτε μας δυο λόγια.
Απ.: «Ο ΚΟΣΜΟΣ είναι μια πλατφόρμα ανταλλαγής γνώσης και απόψεων και επικεντρώνεται στην προώθηση και υλοποίηση των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, όπως συμφωνήθηκαν το 2015 από 193 κράτη συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Για κάθε Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης σχηματίζουμε μία ομάδα εργασίας, με μέλη από τις 13 περιφέρειες της Ελλάδας και ίση συμμετοχή ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών. Προσπαθούμε να κάνουμε αυτές τις ομάδες όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικές. Τα μέλη προέρχονται από φορείς του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, την κοινωνία των πολιτών, τις ΜΚΟ και τα ΑΕΙ της χώρας, ενώ στόχος τους είναι η ενημέρωση και ο διάλογος για τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα και την ΕΕ, ενισχύοντας έτσι τη συμμετοχικότητα στη λήψη των αποφάσεων, βασισμένη πάντα στην επιστήμη, με όρους κοινωνικής αλληλεγγύης.
Η ομάδα για το Στόχο 2, με θέμα την «Επισιτιστική Ασφάλεια και το Βιώσιμο Αγροδιατροφικό Τομέα» ξεκίνησε τη δράση της το Δεκέμβριο του 2019, με το ταξίδι των 28 πρώτων μελών της στις Βρυξέλλες, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εκεί παρακολούθησαν ομιλίες και συμμετείχαν σε εργαστήρια και συζητήσεις με εκπροσώπους διεθνών οργανισμών του αγροδιατροφικού τομέα, ενώ μετά την επιστροφή στην Ελλάδα η συνεργασία των μελών συνεχίστηκε διαδικτυακά, λόγω της πανδημίας.
Μέσω μηνιαίων συναντήσεων και webinars, αναλύουμε την επικαιρότητα και τις πολιτικές της Ελλάδας και της ΕΕ σχετικά με τον αγροδιατροφικό τομέα και το περιβάλλον που αποτελεί το πεδίο δράσης των αγροτών και την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών, ενώ είμαστε σε καθημερινή επικοινωνία. Είναι επιδίωξη μας η πλατφόρμα του ΚΟΣΜΟΣ να συμβάλει στη διαβούλευση για τη διαμόρφωση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ κι αν θέλετε, απευθύνω και από το Μέσο σας ένα ανοιχτό κάλεσμα σε όλους για συμμετοχή».
