Σύνοδος Κορυφής: «Ανατολίτικο παζάρι» για τις κυρώσεις στην Τουρκία - Τι θα συζητήσουν οι «27» στο δείπνο

Σε εξέλιξη βρίσκεται από το μεσημέρι της Πέμπτης 10 Δεκεμβρίου 2020, η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, στην οποία μεταξύ των βασικών θεμάτων που θα συζητηθούν είναι και το ζήτημα της Τουρκίας. Για ξεκάθαρη θέση της Γαλλίας έκανε λόγο ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, προσερχόμενος στη Σύνοδο, σημειώνοντας ότι «θα υπερασπιστούμε την κυριαρχία των κρατών της ΕΕ και τη σταθερότητα ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στο σύνολο της περιοχής, που σημαίνει Ανατολική Μεσόγειο, Βόρεια Αφρική, Μέση Ανατολή».

Η εκτίμηση της ΕΕ για την Τουρκία δεν είναι θετική, σημείωσε ο ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, προσερχόμενος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τονίζοντας ότι «η αξιολόγηση δεν είναι θετική και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε». «Θα προσεγγίσουμε την σχέση μας με την Τουρκία και να δούμε με ποιον τρόπο με ενότητα μπορούμε να στείλουμε ξεκάθαρο μήνυμα και να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για την υπεράσπιση των ευρωπαϊκών αξιών και των ευρωπαϊκών συμφερόντων» ανέφερε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

«Πηγαδάκι» στη Σύνοδο με τη συμμετοχή του Έλληνα πρωθυπουργού

Υπέρ της «δυνατότητας στοχευμένων κυρώσεων» στην Άγκυρα τάσσεται ο Βέλγος πρωθυπουργός, Αλεξάντερ Ντε Κρόο, σύμφωνα με την εφημερίδα Nieuwsblad. «Το Βέλγιο υποστηρίζει πάντα μια θετική ατζέντα με την Τουρκία, για διάλογο σχετικά με τις στρατηγικές προκλήσεις και την συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας» ανέφερε ο Ντε Κρόο στη συμβουλευτική επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Την ίδια ώρα, Ευρωπαίος Αξιωματούχος έκανε λόγο για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα της Συνόδου Κορυφής εκφράζοντας την «απογοήτευση» της ΕΕ για τη στάση της Άγκυρας και υπογραμμίζοντας ότι «δεν είναι εύκολο να βρεθεί συμφωνία» καθώς υπάρχουν «διαφορετικές απόψεις». Πάντως, σύμφωνα με το Reuters στο προσχέδιο των συμπερασμάτων αναφέρεται ότι η ΕΕ θα διευρύνει τον κατάλογο των ατόμων και των επιχειρήσεων της Τουρκίας στις οποίες θα επιβληθούν κυρώσεις.

Η Τουρκία, οι σχέσεις της ΕΕ με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Βrexit και οι κυρώσεις στη Ρωσία αναμένεται να συζητηθούν κατά τη διάρκεια του δείπνου, ενώ κατά την έναρξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι ηγέτες τίμησαν τη μνήμη του Ζισκάρ Ντ'Εστέν.

Η Άνγκελα Μέρκελ καιη Ούρσουμε φον ντερ Λάινεν

«Θρίλερ» το δείπνο

Αβέβαιη θεωρείται η έκβαση του δείπνου των ηγετών της ΕΕ το βράδυ της Πέμπτης 10 Δεκεμβρίου 2020 όπου το «μενού» θα είναι η αντιμετώπιση της Τουρκίας, καθώς η στάση της Γερμανίας δεν έχει αποσαφηνιστεί, ενώ το προσχέδιο των συμπερασμάτων δείχνει μια ατολμία της ΕΕ να προχωρήσει σε υλοποίηση των συμφωνηθέντων του περασμένου Οκτωβρίου για κυρώσεις στην Τουρκία.

Πιο αναλυτικά, οι «27», συμφωνούν για επιβολή κυρώσεων κατά Τούρκων σε ατομικό επίπεδο - πρόσωπα και επιχειρήσεις - στο πλαίσιο της διαμάχης τους με την Ελλάδα και την Κύπρο αναφορικά με την ενεργειακή εκμετάλλευση στο ανατολικό Αιγαίο, ωστόσο οποιαδήποτε άλλο αυστηρότερο μέτρο αναβάλλεται μέχρι τον Μάρτιο, σύμφωνα με ένα νέο προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής, που επικαλείται το πρακτορείο Reuters. Όπως αναφέρει το διεθνές πρακτορείο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφεύγουν να πραγματοποιήσουν την απειλή του περασμένου Οκτωβρίου, όταν διεμήνυσαν πως εξέταζαν ευρύτερα οικονομικά αντίποινα σε βάρος της Άγκυρας, και προσανατολίζονται σε τιμωρία αξιωματούχων  οι οποίοι κατηγορούνται για σχεδιασμό ή συμμετοχή στις παράνομες γεωτρήσεις ανοικτά της Κύπρου.

«Pacta sunt servanda»

Από την πλευρά του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την προσέλευσή του στις Βρυξέλλες, ζήτησε να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα προς την Άνγκελα Μέρκελ  και στους ηγέτες της Ισπανίας, της Ιταλίας, αλλά και άλλων χωρών όπως η Μάλτα και η Ουγγαρία, που αντιστέκονται στην επιβολή κυρώσεων.

«Εδώ το διακύβευμα είναι πάρα πολύ σαφές, πάρα πολύ ξεκάθαρο: Η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου αποφασίσαμε, όλοι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, ότι σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει την παραβατική συμπεριφορά θα υπάρχουν συνέπειες. Και ορίσαμε από κοινού ότι ημερομηνία λήψης των αποφάσεων θα είναι αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Τώρα, λοιπόν, θα φανεί εάν πραγματικά ως Ευρώπη είμαστε αξιόπιστοι σε αυτά τα οποία εμείς οι ίδιοι έχουμε συμφωνήσει. “Pacta sunt servanda”» υπογράμμισε ο Έλληνας πρωθυπουργός.

https://www.youtube.com/watch?v=muaRoEWi1ok

Ως έμμεσο μήνυμα για κυρώσεις ερμηνεύεται η δήλωση Μακρόν κατά την προσέλευσή του στη Σύνοδο καθώς ο Γάλλος πρόεδρος τόνισε «η Ε.Ε. πρέπει να υπερασπίζεται την κυριαρχία των κρατών – μελών απέναντι στην Τουρκία».

«Θα εργαστούμε για να βελτιώσουμε το κείμενο συμπερασμάτων»

Η θέση της ελληνικής πλευράς - όπως εκφράστηκε ξεκάθαρα και στη δήλωση του πρωθυπουργού - είναι η εφαρμογή του πλαισίου των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου, το οποίο επαναβεβαιώθηκε το Νοέμβριο. Σε ό,τι αφορά το προσχέδιο του κειμένου συμπερασμάτων, κυβερνητικές πηγές τονίζουν πως «θα εργαστούμε για να το βελτιώσουμε. Δυστυχώς, υπάρχουν ακόμα και σήμερα χώρες που δεν θέλουν καθόλου κυρώσεις για την Τουρκία. Για μας, διακυβεύεται η αξιοπιστία της ΕΕ», καταλήγουν οι ίδιες πηγές.

Σημειώνεται ότι ο πρωθυπουργός σκοπεύει ν' αναδείξει και άλλες πτυχές της παραβατικής συμπεριφοράς της Τουρκίας που αφορούν άμεσα την Ευρώπη, όπως την απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού. Ο κ. Μητσοτάκης θα επαναλάβει, εξάλλου, την πρόταση που διατύπωσε στη Σύνοδο του Νοεμβρίου για ευρωπαϊκό εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία, όπως έπραξε και κατά τη χθεσινή προπαρασκευαστική της Συνόδου τηλεδιάσκεψη των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Η ελληνική πλευρά μιλά για μείζον ζήτημα ηθικής και πολιτικής τάξης, καθώς όπλα και πολεμικό υλικό που προμηθεύεται η Τουρκία από την ΕΕ δεν μπορούν να στρέφονται κατά της ίδιας, μέσα από την απειλή της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων δύο κρατών-μελών της, δηλαδή της Ελλάδας και της Κύπρου.

Στην ελληνική πλευρά υπάρχει πεποίθηση ότι όλο και περισσότερες χώρες κατανοούν το δίκαιο των ελληνικών θέσεων, καθώς αυτές έχουν μετατραπεί σε ευρωπαϊκές το τελευταίο διάστημα μέσα από τη στρατηγική που ακολούθησε η κυβέρνηση και τις κινήσεις της στο διπλωματικό πεδίο. Κυρίως αναγνωρίζεται το επιχείρημα, δηλαδή, ότι η παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας δεν στρέφεται μόνο κατά της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά απειλεί τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Επίσης, στρέφεται κατά της ίδιας της Ευρώπης και δεν συνάδει με τις αξίες και αρχές της, ενώ - όπως αναμένεται να επισημάνει κατά τη διάρκεια της Συνόδου ο πρωθυπουργός - η Τουρκία είχε το χρόνο μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου να εγκαταλείψει τις μονομερείς ενέργειες και να αναβαθμίσει τη σχέση της με την Ευρώπη. Επέλεξε, όμως, τον αντίθετο δρόμο και γι' αυτό πρέπει να υποστεί τις συνέπειες.

Αναζητείται συμβιβασμός

Ένα από τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι είναι να αναζητηθεί ένας συμβιβασμός του τύπου να υπάρξει διεύρυνση προσώπων και εταιρειών της Τουρκίας στον κατάλογο που θα καταρτισθεί για την επιβολή κυρώσεων και από εκεί και πέρα να παραπέμπει το ζήτημα για «τελική» επανεξέταση τον ερχόμενο Μάρτιο του 2021. Η διεύρυνση της λίστας των κυρώσεων με πρόσωπα και όχι με φορείς του τουρκικού κράτους ή επιχειρήσεις φαντάζει ως ένα μοντέλο αντίστοιχο των κυρώσεων που επιβλήθηκαν πρόσφατα στη Λευκορωσία.

Μάλιστα αυτό φαίνεται να είναι μια φόρμουλα «συμβιβασμού» που θα προωθήσει η Γερμανίδα καγκελάριος. Ουσιαστικά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εμφανίζεται να κάνει ένα βήμα μπροστά σε σχέση με τη Σύνοδο του περασμένου Οκτωβρίου αλλά επί της ουσίας θα διαπνέεται από το ίδιο κενό περιεχομένου πνεύμα των ευρωπαϊκών αποφάσεων για κατευνασμό και εξεύρεση χώρου για …διάλογο και διπλωματία με την Τουρκία.

Σε κάθε περίπτωση το ερώτημα παραμένει ανοιχτό για το αν οι κυρώσεις που θα αποφασιστούν αν αποφασιστούν θα είναι άμεσα εφαρμοστέες ή αν οι Βρυξέλλες προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο. Μέχρι στιγμής άλλοι έχουν μιλήσει για μια Σύνοδο Κορυφής η οποία θα προχωρήσει σε σχέση με τη Σύνοδο του Οκτωβρίου και από την κίτρινη κάρτα θα δείξει την πορτοκαλί στην Τουρκία, αλλά σε καμία περίπτωση την κόκκινη. Άλλοι έχουν μιλήσει για κυρώσεις light ή κυρώσεις χάδι στην Τουρκία σε ότι αφορά τις εκτιμήσεις για το τι θα αποφασίσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες σε αυτή τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου.

Από την πλευρά τους, Αθήνα και Λευκωσία φαίνεται να έχουν διευρύνει τις συμμαχίες τους με άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπέρ των κυρώσεων. Το που θα καταλήξει η ζυγαριά βέβαια παραμένει ένα ερώτημα προς απάντηση από την ίδια τη ζωή. Αξίζει πάντως να υπογραμμιστεί ότι οι ευρωτουρκικές σχέσεις δεν είναι το μόνο που απασχολεί τους ηγέτες της ΕΕ σε αυτή τη Σύνοδο Κορυφής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητήσει την πανδημία με επίκεντρο το ζήτημα των lockdown και του εμβολιασμού, ακριβώς λόγω των επιπτώσεων στην οικονομία. Το μεγάλο αγκάθι με το βέτο Πολωνίας και Ουγγαρίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ και το Ταμείο Ανάκαμψης φαίνεται ότι ξεπεράστηκε στις παραμονές της Συνόδου.

Υπέρ των κυρώσεων η Αυστρία

Την πάγια θέση του ότι η Τουρκία πρέπει να λάβει ένα σαφές μήνυμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την οποία πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις κατά της Άγκυρας, επανέλαβε ο ομοσπονδιακός καγκελάριος της Αυστρίας και αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος, Σεμπάστιαν Κουρτς, μιλώντας στην Κεντρική Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της αυστριακής Βουλής, πριν τη  Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες.

Όπως παρατήρησε ο καγκελάριος, μπορεί κατ' επανάληψη να έχει υπάρξει απειλή επιβολής νέων κυρώσεων κατά της Τουρκίας, δεδομένου, όμως, ότι η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί, αυτές αποτελούν πλέον ζήτημα αξιοπιστίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Σεμπάστιαν Κουρτς επισήμανε ότι η Αυστρία εξακολουθεί να τάσσεται υπέρ του εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας όπως και υπέρ της διακοπής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ-Τουρκίας.

Προς συμβιβασμό με Ουγγαρία-Πολωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης

Βασικό θέμα στην ατζέντα της Συνόδου Κορυφής αποτελεί, όμως, και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο - δηλαδή ο προϋπολογισμός της ΕΕ - και το Ταμείο Ανάκαμψης, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα του βέτο Ουγγαρίας-Πολωνίας. Στο ζήτημα αναφέρθηκε αναλυτικά κατά τη δήλωσή του, προσερχόμενος στη Σύνοδο, και ο κ. Μητσοτάκης.

Ο πρωθυπουργός εξέφρασε, συγκεκριμένα, την εκτίμηση «ότι η συμβιβαστική πρόταση, η οποία έχει επιτευχθεί, κινείται στη σωστή κατεύθυνση και ότι αυτό το ζήτημα, αυτή η εκκρεμότητα, θα λήξει σήμερα. Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα είναι μια από τις πρώτες χώρες που έχει καταθέσει το δικό της λεπτομερές σχέδιο για το πώς θα αξιοποιήσει τους πόρους του ταμείου ανάκαμψης και είναι πάρα πολύ σημαντικό, λαμβάνοντας υπόψιν και την έκταση της οικονομικής κρίσης, τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης να πέσουν στις πραγματικές οικονομίες της Ευρώπης το συντομότερο δυνατό», κατέληξε.