Καρκίνος: Πρωτοποριακή θεραπεία με βλαστοκύτταρα υπόσχεται οριστική θεραπεία

Η θεραπεία του καρκίνου είναι το «ιερό δισκοπότηρο» της ιατρικής και χιλιάδες έρευνες καθημερινά ανακοινώνουν μικρά βήματα προόδου. Ωστόσο, σε μία νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Communications περιγράφεται μια πρωτοποριακή θεραπεία που αξιοποιεί βλαστοκύτταρα. Στόχος των ερευνητών ήταν να δημιουργήσουν ένα εσωτερικό «εργοστάσιο» του ανοσοποιητικού συστήματος που θα παράγει συνεχώς Τ-λεμφοκύτταρα, τα κύτταρα-φρουρούς που αναγνωρίζουν και καταστρέφουν τα καρκινικά. Η καινοτομία αυτή βασίστηκε στη γενετική τροποποίηση αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων, ώστε να εκπαιδεύονται και να παράγουν διαρκώς νέα κύματα εξειδικευμένων Τ-κυττάρων.

Η αδυναμία των σημερινών θεραπειών

Όπως αναφέρεται στο The Brighter Side News,  η ιδέα προέκυψε από μια αδυναμία των υφιστάμενων ανοσοθεραπειών. Παρότι τα γενετικά τροποποιημένα Τ-λεμφοκύτταρα έχουν δείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα στη μείωση όγκων, η δράση τους αποδεικνύεται προσωρινή. Με τον χρόνο εξαντλούνται ή καταστρέφονται, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό για να επανεμφανιστεί ο καρκίνος. Έτσι, η νέα προσέγγιση επιχειρεί να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο εγκαθιστώντας ένα μόνιμο «αναβαθμισμένο» ανοσοποιητικό μέσα στον ασθενή.

Η μελέτη επικεντρώθηκε σε έναν συγκεκριμένο μόριο-δείκτη καρκίνου, το NY-ESO-1, που συναντάται σε σαρκώματα και μελανώματα αλλά σπάνια σε υγιείς ιστούς. Αυτό τον καθιστά ιδανικό στόχο, καθώς μειώνεται ο κίνδυνος να πληγούν υγιή κύτταρα. Οι ερευνητές ξεκίνησαν τις δοκιμές σε ασθενείς με σάρκωμα, έναν όγκο δύσκολο στη θεραπεία, που συχνά επανεμφανίζεται ακόμη και μετά από χειρουργείο ή χημειοθεραπεία.

Η θεραπεία βήμα προς βήμα

Η διαδικασία ξεκινά με τη συλλογή αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων από τον ίδιο τον ασθενή. Στο εργαστήριο αυτά τα κύτταρα τροποποιούνται γενετικά ώστε να φέρουν τον υποδοχέα που αναγνωρίζει το NY-ESO-1. Έπειτα, ο ασθενής υποβάλλεται σε ισχυρή χημειοθεραπεία για να καθαρίσει ο μυελός των οστών και στη συνέχεια λαμβάνει τα τροποποιημένα κύτταρα πίσω στον οργανισμό του. Αυτά ενσωματώνονται και ξεκινούν να παράγουν συνεχώς νέα Τ-λεμφοκύτταρα, εκπαιδευμένα να στοχεύουν τα καρκινικά κύτταρα.

Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, αν και η δοκιμή έγινε σε μικρή κλίμακα. Ένας από τους ασθενείς εμφάνισε μείωση του όγκου και διατήρησε για μήνες ανιχνεύσιμα επίπεδα από τα εξειδικευμένα Τ-λεμφοκύτταρα. Το σημαντικό είναι ότι αυτά τα κύτταρα δεν έδειξαν σημάδια κόπωσης ή «παράλυσης», προβλήματα που είχαν περιορίσει την αποτελεσματικότητα προηγούμενων ανοσοθεραπειών.

Ωστόσο, η μέθοδος παραμένει εξαιρετικά απαιτητική. Προϋποθέτει εξειδικευμένα εργαστήρια, πολυάριθμες ιατρικές ομάδες και καλή υγεία του ασθενούς πριν από τη θεραπεία. Οι ειδικοί τη συγκρίνουν με τις πρώτες μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών, που κάποτε θεωρούνταν περίπλοκες και πειραματικές, αλλά στη συνέχεια καθιερώθηκαν. Σήμερα, η έρευνα βρίσκεται στο πρώιμο στάδιο και θα χρειαστούν μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές για να φανεί αν μπορεί να παρατείνει πραγματικά την επιβίωση και να αποτρέψει την επανεμφάνιση του καρκίνου.

Προοπτικές πέρα από τον καρκίνο

Η τεχνική αυτή ανοίγει, όμως, ευρύτερους δρόμους. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι στο μέλλον η ίδια στρατηγική θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για χρόνιες λοιμώξεις όπως ο HIV ή για αυτοάνοσα νοσήματα, με στόχο να «επανεκπαιδευτεί» το ανοσοποιητικό ώστε να ανακτήσει την ισορροπία του.