Σύνοδος Κορυφής Βρυξέλλες: Σε κρίσιμο σταυροδρόμι για το Ταμείο Ανάκαμψης

Έλλη Κομνηνού

17.07.2020 00:01

Κοινό έδαφος για το Ταμείο Ανάκαμψης αναζητούν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να γίνουν κάποια έστω βήματα προόδου στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών που αρχίζει σήμερα Παρασκευή. Όλοι συμφωνούν στον επείγοντα χαρακτήρα της συμφωνίας, ωστόσο υπάρχει διάχυτη απαισιοδοξία ότι η Σύνοδος θα καταλήξει σε ένα ακόμα ναυάγιο. Η σημερινή Σύνοδος έχει την ιδιαιτερότητα ότι οι ηγέτες θα συναντηθούν για πρώτη φορά δια ζώσης, από τον περασμένο Μάρτιο, οπότε και αποφασίστηκαν αυστηρά περιοριστικά μέτρα λόγω της έξαρσης του κορονοϊού. Η πανδημία, πάντως, είναι στο επίκεντρο με αιχμή το ισχυρό πλήγμα που έχουν δεχθεί και εξακολουθούν να δέχονται οι οικονομίες των χωρών μελών.

Στη Σύνοδο Κορυφής θα τεθούν επί τάπητος όλες οι παράμετροι του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου καθώς και το Ταμείο Ανάκαμψης. Και τα δύο ανέρχονται σε 1,85 δισ. ευρώ. Το διακύβευμα είναι σαφές: Πρέπει να γεφυρωθούν οι διαφορές και να υπάρξει σύγκλιση που θα οδηγήσει σε συμφωνία. Οι προβλέψεις από τις Βρυξέλλες δεν χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη αισιοδοξία...

Αγωνιώδης έκκληση Σαρλ Μισέλ

«Η εξεύρεση συμφωνίας θα απαιτήσει σκληρή δουλειά και πολιτική βούληση από την πλευρά όλων», τονίζει σε επιστολή του προς του 27 αρχηγούς των κρατών – μελών, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, αναφερόμενος στη Σύνοδο Κορυφής. «Η πανδημία του COVID-19 έχει οδηγήσει στην απώλεια πολλών ζωών σε ολόκληρη την Ευρώπη και έχει πλήξει σοβαρά τις οικονομίες και τις κοινωνίες μας. Συνεχίζει να επηρεάζει τη ζωή μας», είπε.

Υπογράμμισε ότι «όλες οι προσπάθειές μας πρέπει να επικεντρωθούν στην οικοδόμηση μιας βιώσιμης ανάκαμψης. Για τον σκοπό αυτό, η συνάντησή μας αυτή την εβδομάδα θα αφιερωθεί στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και στο Σχέδιο Ανάκαμψης». Παράλληλα, σημείωσε ότι «μια συμφωνία είναι απαραίτητη» και κάλεσε τους ηγέτες προς την εξεύρεση «εφαρμόσιμων λύσεων» και την κατάληξη σε συμφωνία «για το μεγαλύτερο όφελος των πολιτών».

Συμβιβαστική πρόταση

Ο Σαρλ Μισέλ πρότεινε τη μείωση του 7ετούς προϋπολογισμού στα 1,074 τρισ. ευρώ, σε μία προσπάθεια να κάνει το μεγάλης κλίμακας σχέδιο οικονομικής στήριξης της περιοχής πιο αποδεκτό στις «δύσκολες» και φειδωλές βόρειες χώρες – μέλη. Για να κάνει την πρόταση του ακόμη πιο ελκυστική στις χώρες του Βορρά, πρότεινε τη διατήρηση της λεγόμενης έκπτωσης που λαμβάνουν αυτές οι χώρες από τις συνεισφορές τους στον προϋπολογισμό.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου προσπάθησε να συμβιβάσει πολλές διαφορετικές αντιλήψεις, που, όπως είπε, είναι όλες σεβαστές, και θέλησε να διεξαγάγει με διαφάνεια τη διαπραγμάτευση ενόψει της Συνόδου της Παρασκευής, η οποία όπως ο ίδιος εμμέσως αναγνώρισε δεν θα είναι καταληκτική. Χαρακτηριστικά τόνισε ότι «η ομοφωνία είναι διαφορετικό πράγμα από την πλειοψηφία», ενώ έκανε λόγο για προετοιμασία και νέας δια ζώσης Συνόδου Κορυφής. (διαβάστε εδώ)

Τα «αγκάθια» στη διαπραγμάτευση

Όπως προκύπτει από δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, οι διαφορές που έχουν καταγραφεί στη διαπραγμάτευση αφορούν, μεταξύ άλλων, το ύψος του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ, τις επιστροφές από τον προϋπολογισμό, την κατανομή των πόρων του Ταμείου μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων, καθώς και τα κριτήρια βάσει των οποίων οι χώρες θα λάβουν επιχορηγήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης και αν αυτές θα πρέπει να συνδέονται με όρους. Ειδικότερα:

Το μέγεθος του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου προϋπολογισμού

Οι λεγόμενες «φειδωλές» χώρες θέλουν έναν μικρότερο προϋπολογισμό από το περίπου 1,1 τρισεκατομμύρια ευρώ που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την Παρασκευή, ο Σαρλ Μισέλ παρουσίασε μία συμβιβαστική πρόταση για έναν προϋπολογισμό ύψους 1,074 τρισεκατομμυρίων ευρώ.

Επιστροφές από τον προϋπολογισμό

Οι τέσσερις «φειδωλές» χώρες θέλουν να διατηρήσουν τις μειώσεις στις εισφορές τους στον προϋπολογισμό της ΕΕ, ενώ άλλες χώρες θέλουν να σταματήσουν αυτές οι επιστροφές. Ο Σαρλ Μισέλ πρότεινε να υπάρξουν οι επιστροφές.

Επιχορηγήσεις και δάνεια

Οι χώρες του Νότου θέλουν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης να δοθούν κυρίως με τη μορφή επιχορηγήσεων, ενώ η Ολλανδία θέλει μόνο δάνεια. Ο Σαρλ Μισέλ διατήρησε την πρόταση της Κομισιόν για επιχορηγήσεις 500 δισεκατομμυρίων ευρώ και δάνεια 250 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Κριτήρια κατανομής των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης

Ανατολικές χώρες -μεταξύ των οποίων η Λιθουανία και η Βουλγαρία- είναι αντίθετες στην πρόταση της Κομισιόν να δοθούν οι περισσότεροι πόροι του Ταμείου στις χώρες του Νότου, με βάση τα υψηλά ποσοστά ανεργίας που είχαν πριν από την πανδημία. Για να ενισχύσουν το δικό τους μερίδιο, θεωρούν ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλα κριτήρια, όπως η μείωση του πληθυσμού ή τα κριτήρια να συνδέονται μόνο με τα πλήγματα που έχουν υποστεί οι οικονομίες από την COVID-19. Ο Σαρλ Μισέλ πρότεινε ένα μέρος των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης να δοθούν με βάση την έκταση της ύφεσης που θα έχουν οι χώρες λόγω του κορονοϊού.

Όροι για τη χορήγηση των πόρων

Οι πλούσιες χώρες του Βορρά λένε ότι η υλοποίηση οικονομικών μεταρρυθμίσεων πρέπει να είναι προϋπόθεση για την εκταμίευση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό το απορρίπτουν κατηγορηματικά οι χώρες του Νότου. Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ θέλουν να μη χορηγούνται πόροι στις χώρες που δεν σέβονται βασικές δημοκρατικές αρχές, μία προειδοποίηση που αφορά την Πολωνία και την Ουγγαρία. Ο Σαρλ Μισέλ είπε ότι προϋπόθεση για τη χορήγηση των πόρων θα είναι ο σεβασμός του κράτους δικαίου.

Αποπληρωμή του χρέους

Ο Σαρλ Μισέλ πρότεινε η αποπληρωμή του χρέους των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα εκδώσει η Κομισιόν να αρχίσει από τον επόμενο προϋπολογισμό 2021-27, νωρίτερα από ό,τι είχε προταθεί πριν. Το πώς θα αποπληρωθεί το χρέος αυτό δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί, με τις προτάσεις για επιβολή μεγαλύτερης φορολογίας στην ΕΕ σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ή σε πλαστικά μίας χρήσης να συναντούν αντιδράσεις, μικρότερες ωστόσο σε σχέση με άλλες προτάσεις για την επιβολή νέων ψηφιακών ή χρηματοπιστωτικών φόρων.