Μπίζνες Ερντογάν στο κουφάρι της Τουρκικής οικονομίας

Μετά από μια ακροαματική διαδικασία που κράτησε τέσσερα χρόνια, καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη 32 κατηγορούμενοι για συμμετοχή στο αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, τον Ιούλιο του 2016.

Το δικαστήριο καταδίκασε επίσης και σε διάφορες ποινές τους περισσότερους από τους συνολικά 497 κατηγορούμενους με την κατηγορία ότι ήταν συνεργάτες του αυτοεξόριστου ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος -σύμφωνα με την Αγκυρα-ήταν ο υποκινητής του αποτυχημένου πραξικοπήματος. Οι καταδικασθέντες μεταφέρθηκαν ήδη στις φυλακές όπου σαπίζουν επίσης χιλιάδες άλλοι κρατούμενοι με την κατηγορία της ανάμιξης στο πραξικόπημα.

Μπορεί για το καθεστώς Ερντογάν η υπόθεση να έκλεισε ,αλλά φαίνεται ότι τώρα ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο: «Τι έγιναν οι 1800 μεγάλες επιχειρήσεις που ανήκαν σε οπαδούς του Γκιουλέν και κατασχέθηκαν από το καθεστώς Ερντογάν;», διερωτάται η γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt. Για παράδειγμα : Η εταιρεία «Istanbul Koza Holding»,είναι ένα «μαργαριτάρι» της τουρκικής οικονομίας. Πρόκειται για μια ελεγχόμενη από το καθεστώς Ερντογάν εταιρεία εξόρυξης χρυσού με ισχυρές προσβάσεις στον χώρο των Μέσων Ενημέρωσης, καθώς έχει υπό την ιδιοκτησία της δύο κανάλια και δύο μεγάλες εφημερίδες. Μια επιχείρηση πολύ δυναμικά αναπτυσσόμενη, με κέρδη δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η εταιρεία είναι ιδιωτική ,ανήκε στην οικογένεια Ιπέκ , αλλά τέθηκε υπό καθεστώς «αναγκαστικής διαχείρισης» από την κυβέρνηση ,μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2015 .

Ο λόγος; Κρίθηκε ότι οι ιδιοκτήτες της εταιρείας ανήκαν στους υποστηρικτές του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν ,τον οποίο το καθεστώς Ερντογάν θεώρησε ως τον υποκινητή του πραξικοπήματος. Ποιος ανέλαβε «διαχειριστής» του κολοσσού «Koza-Holding» το φθινόπωρο του 2015; Ο προερχόμενος από τον χώρο της τηλεόρασης, Ουμίτ Ονάλ ,ο οποίος είχε άλλο ένα προσόν: Όπως έγραψε η Cumhurriyet είναι στενός φίλος του αδελφού του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, του γαμπρού του προέδρου Ερντογάν.

Αγελάδες …ζεστού χρήματος

«Για την τουρκική κυβέρνηση, ο όμιλος «Koza-Holding είναι μια αγελάδα …μετρητών που το κράτος δεν θέλει να χάσει» γράφει η γερμανική εφημερίδα . Τα ίδια κεφάλαια του Ομίλου «Koza-Holding έχουν στο μεταξύ υπερδιπλασιαστεί . Τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας αυξήθηκαν από 5,3 σε 12,6 δισεκατομμύρια λίρες και η τιμή της μετοχής έχει αυξηθεί επτά φορές από το 2015. «Οι δημευμένες εταιρείες δεν ανήκουν απευθείας στο κράτος. Οι παλιοί ιδιοκτήτες εξακολουθούν να κατέχουν τις εταιρείες, αλλά το κράτος έχει το λόγο στο…ταμείο", εξηγεί ο πρόεδρος του τουρκικού Ταμείου Ασφάλισης Τραπεζικών Καταθέσεων (TMSF) Μουχιντίν Γκιουλάλ. Στο TMSF έχει ανατεθεί η διαχείριση των δημευμένων εταιρειών.

Οι δημευθείσες εταιρείες αποφέρουν όμως στους κομματικούς φίλους του Ερντογάν τεράστια εισοδήματα. Σύμφωνα με το TMSF, τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία των δημευθέντων εταιρειών αυξήθηκαν από 48,5 δισεκατομμύρια λίρες στα τέλη του 2015 σε 70 δισεκατομμύρια λίρες, που αντιστοιχούν περίπου σε οκτώ δισεκατομμύρια ευρώ. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι εργάζονται επίσης σε αυτές τις εταιρείες, που αποτελούν και εν δυνάμει υποψήφιοι …ψηφοφόροι .

«Μια έρευνα σχετικά στους ισολογισμούς των εταιρειών και στο Ταμείο Ασφάλισης των Τραπεζών (TMSF) φέρνει στο φως εκπληκτικά γεγονότα» γράφει η γερμανική εφημερίδα: Περίπου 1000 από τις δημευθείσες εταιρείες έκλεισαν ,αλλά οι υπόλοιπες εξακολουθούν να υπάρχουν - και σε ορισμένες περιπτώσεις με μεγάλη εμπορική επιτυχία. Και το κυβερνών κόμμα AKP του Ερντογάν κερδίζει πολλά χρήματα - χάρη στα μέλη του κόμματος που έχουν διοριστεί από την κυβέρνηση στα εποπτικά συμβούλια των εταιρειών αυτών. Δ

Δεν πρόκειται όμως απλά για μια γερή «μπάζα» για τους ανθρώπους του καθεστώτος. Όπως γράφει η Handelsblatt «το “κύμα εκκαθάρισης”, όπως η ίδια η κυβέρνηση Ερντογάν αποκαλεί την πολιτική της εναντίον του κινήματος Γκιουλέν ,εξυπηρετεί πάνω απ 'όλα έναν στόχο: τη διατήρηση του Ερντογάν στην εξουσία. Και το πολιτικό κυνήγι για ύποπτους εχθρούς στην οικονομία και την κρατική διοίκηση αμέτρητων εταιρειών αποτελούν κεντρικό στοιχείο αυτού του έργου».

Ομερτά για τη «μπάζα».

Συνολικά έχουν οριστεί 313 διαχειριστές ,στην πλειοψηφία τους κομματικοί φίλοι του καθεστώτος Ερντογάν για τις περίπου 800 δημευθείσες εταιρείες, που λειτουργούν. Κάποιοι διαχειριστές εποπτεύουν δηλαδή ταυτόχρονα , πολλές εταιρείες. Στην Τουρκία ,ουδείς τολμά να σχολιάσει το θέμα αυτό ,τουλάχιστον δημοσίως. Οι δημοσιογράφοι δεν τολμούν να το προσεγγίσουν. Το τι συμβαίνει πίσω από τα παρασκήνια, ποιος κερδίζει και πόσα - όλα αυτά αποτελούν επτασφράγιστο κρατικό μυστικό. Ομερτά! Σιγή ασυρμάτου, επί ποινή εξαφάνισης !

Η γερμανική Handelsblatt που φυσικά δεν έχει τίποτα να φοβηθεί ,δημοσιεύει όμως πολλές περιπτώσεις στελεχών του κόμματος του Ερντογάν , οι οποίοι μετέχουν στις διοικήσεις των δημευμένων εταιρειών. Ο υποψήφιος βουλευτής του ΑΚΡ στην Κωνσταντινούπολη το 2015 ,Αλπασλάν Μπακί Ερτεκίν ορίστηκε διαχειριστής και στη συνέχεια διευθύνων σύμβουλος του κολοσσού Boydak Holding ,με τζίρο 11 δισεκατομμυρίων λιρών και συνολικά 43 εταιρείες στους τομείς της ενέργειας, των επίπλων, των μεταφορών κλπ. Ο όμιλος εταιρειών Ugur, που κατασκευάζει ψυκτικές συσκευές, ελέγχεται επίσης από στελέχη του AKP στο εποπτικό του συμβούλιο. Στη διοίκηση της εταιρείας ένδυσης Aydinli Hazir Giyim με εκατοντάδες καταστήματα σε όλη την Τουρκία και τζίρο εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ ,μετέχει επίσης ο Χαμπίλ Γιάζιτσι ,πρώην αντιπρόεδρος του AKP στην Κωνσταντινούπολη. Ένας μεγάλος αριθμός μελών του AKP διορίστηκαν επίσης στις εταιρείες Kaynak Holding, Naksan Holding, Aynes Gıda, Dumankaya İnşaat και Denizli Explosive Industry .

Διευρύνεται το χάσμα πλουσίων-φτωχών

Με αυτόν τον τρόπο το κόμμα του Ερντογάν κατόρθωσε «να μετατρέψει μερικούς κομματικούς φίλους σε δισεκατομμυριούχους, αλλά καταδίκασε το 50% της κοινωνίας να προσπαθεί να επιβιώσει με τον ελάχιστο μισθό των 250 ευρώ» γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Στα 19 χρόνια της διακυβέρνησής του , ο Ερντογάν κατάφερε να διευρύνει άλλωστε την εισοδηματική ανισότητα στη χώρα, παρά τις όποιες φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις της πρώτης 10ετίας. «Η Τουρκία είναι πλέον μία από τις τρεις χώρες του ΟΟΣΑ, μαζί με το Μεξικό και τη Χιλή, όπου το χάσμα στη διανομή εισοδήματος είναι το μεγαλύτερο» γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Για να μην προκαλέσει δυσαρέσκεια στις κατώτερες τάξεις και χάσει όλους τους ψηφοφόρους ,παρέχει σχεδόν στο 35% των πολιτών κάποια μορφή κοινωνικής βοήθειας. Με ένα είδος «αλυσίδας ευλογίας», η κυβέρνηση προσπαθεί να διασφαλίσει ότι θα δωροδοκήσει τους ψηφοφόρους που την έφεραν στην εξουσία, θα μοιραστούν αυτήν την ευλογία της εξουσίας, ώστε να επανεκλέξουν (τον Ερντογάν) την επόμενη φορά. Αυτό γίνεται με διάφορες μεθόδους: πρόσληψη ανέργων οπαδών του κόμματος στις δημόσιες υπηρεσίες παροχή κοινωνικής βοήθειας στα φτωχότερα μέλη του κόμματος, χρηματοδότηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων κομματικών φίλων κ.λπ» σημειώνει η FAZ, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι «η Τουρκία είναι σε λάθος δρόμο».

«Καρικατούρα ενός γηράσκοντος δεσπότη»

Παρά την προσπάθεια εξαγοράς των πάντων, «είναι προφανές ότι το σύστημα Ερντογάν διαβρώνεται» γράφει η γερμανική εφημερίδα Augsburger Allgemeine . «Το κυβερνών κόμμα AKP δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να κινητοποιήσει ψηφοφόρους και έχει αποδυναμωθεί επίσης από τις διασπάσεις και τις αποχωρήσεις πρώην ηγετικών στελεχών. Η οικονομία βρίσκεται σε μόνιμη κρίση. Όλοι οι Τούρκοι υποφέρουν ,καθώς ο πληθωρισμός τρέχει με 16% εξανεμίζοντας τα πενιχρά εισοδήματα» γράφει η γερμανική εφημερίδα και προσθέτει: «Ο Ερντογάν αντιδρά σαν καρικατούρα ενός γηράσκοντος δεσπότη».

Το ποσοστό ανεργίας, το οποίο πλησιάζει τώρα το 30% ,δημιουργεί φόβους σοβαρής κοινωνικής αναταραχής. «Ακόμα και οι νέοι με υψηλά προσόντα δεν μπορούν πλέον να βρουν δουλειά. Πρόσφατα, 52.000 άνθρωποι έκαναν αίτηση για 200 θέσεις σε έναν δήμο. Και οι 45.000 αιτούντες είχαν πτυχία!

«Η διαφθορά και η φτώχεια, η υπονόμευση της δημοκρατίας και η έκρηξη της πανδημίας ,αποδυναμώνουν τη δημόσια υποστήριξη προς το AKP. Ένας στους τρεις ψηφοφόρους που ψήφισαν το AKP το 2018 περιγράφει τον εαυτό του ως “αναποφάσιστο” σήμερα. Σύμφωνα με έρευνα του Metropoll, το ποσοστό αυτό διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου» γράφει η FAZ.

Ο Ερντογάν, που δεν μπορεί να το αλλάξει, προσπαθεί για άλλη μια φορά να αλλάξει την ημερήσια διάταξη.

Το γεγονός αυτό ερμηνεύει και όλη την πολιτική « επίδειξης πυγμής» ,που ακολουθεί ο Τούρκος Πρόεδρος ,ειδικά το τελευταίο διάστημα. «Η δίκη και η καταδίκη εκατοντάδων αξιωματικών , πολλοί από τους οποίους είχαν αρνηθεί να υποστηρίξουν τον Γκιουλέν, αλλά αντίθετα ήθελαν να υπερασπιστούν τις αξίες του ιδρυτή του κράτους, Κεμάλ Ατατούρκ, δείχνει ότι ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε το πραξικόπημα για να επιβάλει την εξουσία του σε όλα τα επίπεδα. Η ανελέητη δίωξη ύποπτων εχθρών του κράτους κλιμακώνεται σε μια υστερία που παραλύει τη χώρα» γράφει η Augsburger Allgeneine.

Ο Ερντογάν έχει κατατάξει τους αντιπάλους του σε δύο κατηγορίες: Στους Κούρδους που τους χαρακτηρίζει «τρομοκράτες» και την πλειοψηφία των Τούρκων πολιτών που τους θεωρεί «οπαδούς» του Γκιουλέν. Και φυσικά τους πολεμάει με φανατισμό .

Μόνο που δεν βλέπει ότι καθημερινά μένει όλο και πιο μόνος στο Λευκό Παλάτι της Αγκυρας…