Pandora Papers: Στο φως ο κρυφός πλούτος και οι μυστικές συναλλαγές των ισχυρών - Τα ονόματα που εμπλέκονται
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, ο πρωθυπουργός της Πακιστάν Ιμραν Χαν, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ συγκαταλέγονται στους δεκάδες ηγέτες που εκτίθενται στο φως της έρευνας Pandora Papers της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων. Επίσης ανάμεσα στα ονόματα που είδαν το φως της δημοσιότητας ξεχωρίζουν εκείνα του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, του μονάρχη της Ιορδανίας, βασιλιά Αμπντάλα, του πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος-Καν, του προέδρου της Κύπρου, Νίκου Αναστασιάδη, της τραγουδίστριας, Σακίρα, του supermodel από τη Γερμανία, Κλόντια Σίφερ, των υπουργών Οικονομικών Ολλανδίας, Βραζιλίας και Πακιστάν, κ.α.
Σύμφωνα με την Washington Post, στοιχεία παραπέμπουν στην περίπτωση της Σβετλάνα Κριβονόγκιχ, Ρωσίδας που έγινε ιδιοκτήτρια διαμερίσματος στο Μονακό μέσω υπεράκτιας εταιρείας της νήσου Τορτόλα της Καραϊβικής τον Απρίλιο του 2003, λίγες εβδομάδες αφού γέννησε ένα κορίτσι. Τότε, βρισκόταν σε μυστική πολυετή σχέση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αναφέρει η εφημερίδα που ανήκει στην Διεθνή Κοινοπραξία επικαλούμενη το ρωσικό ερευνητικό μέσον Proekt.
Η Σβετλάνα Κριβονόγκιχ, η 18χρονη σήμερα κόρη της και το Κρεμλίνο δεν ανταποκρίθηκαν στα αιτήματα για σχολιασμό.
Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν Ιμραν Χαν εξελέγη με σημαία την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το όνομά του βρισκόταν και στην έρευνα Panama Papers.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας Pandora Papers, μέλη της οικογενείας του και της κυβέρνησής του κατέχουν εκατομμύρια δολάρια σε υπεράκτιους λογαριασμούς. Στο Twitter ο πακιστανός πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι «θα ερευνήσει» όλους τους πακιστανούς πολίτες που μνημονεύονται στα Pandora Papers
Άνθρωποι του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ - ο οποίος κατηγορείται συστηματικά για διαφθορά - πραγματοποίησαν σκοτεινές συναλλαγές με ακίνητα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ανάμεσά τους, η αγορά κτιρίου γραφείων στο όνομα του 11χρονου γιου του Χαϊντέρ, σύμφωνα με το BBC.
Ο μαφιόζος αρχηγός Ραφαέλε Αμάτο, που ενέπνευσε την ταινία Gomorrah, χρησιμοποίησε επίσης εταιρεία βιτρίνα για να αγοράσει εκτάσεις στην Ισπανία. Συνδέεται με σειρά δολοφονιών και εκτίσει ποινή 20ετούς φυλάκισης.
Πρόσβαση σε 12 εκατομμύρια έγγραφα
Ο μυστικός πλούτος και οι συναλλαγές παγκόσμιων ηγετών, πολιτικών και δισεκατομμυριούχων αποκαλύφθηκαν σε μία από τις μεγαλύτερες διαρροές οικονομικών εγγράφων. Το BBC Panorama σε κοινή έρευνα με τον Guardian και άλλα μέσα ενημέρωσης είχαν πρόσβαση σε σχεδόν 12 εκατομμύρια έγγραφα και αρχεία από 14 εταιρείες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών σε χώρες όπως οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, ο Παναμάς, το Μπελίζ, η Κύπρος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σιγκαπούρη και η Ελβετία.
Περίπου 35 σημερινοί και πρώην ηγέτες και περισσότεροι από 300 δημόσιοι υπάλληλοι εμφανίζονται στα αρχεία από υπεράκτιες εταιρείες, που ονομάστηκαν Pandora Papers.
Αποκαλύπτουν ότι ο Βασιλιάς της Ιορδανίας συγκέντρωσε κρυφά 70 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας και ακίνητη περιουσία στις ΗΠΑ.
Δείχνουν επίσης πώς ο πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Τόνι Μπλερ και η σύζυγός του εξοικονόμησαν 312.000 λίρες σε χαρτονομίσματα όταν αγόρασαν γραφείο στο Λονδίνο. Το ζευγάρι αγόρασε μια υπεράκτια εταιρεία που ανήκε στο κτίριο.
Η διαρροή συνδέει επίσης τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν με μυστικά περιουσιακά στοιχεία στο Μονακό και δείχνει ότι ο Τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις – που αντιμετωπίζει εκλογές αργότερα αυτήν την εβδομάδα – που έχει εκλογές εντός της εβδομάδας- δεν δήλωσε ότι αγόρασε δύο βίλες για 12 εκατομμύρια λίρες στη νότια Γαλλία μέσω μιας υπεράκτιας επενδυτικής εταιρείας.
Επίσης ο πρώην γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος Καν φέρεται να διαβίβασε πολλά εκατομμύρια δολάρια αμοιβών του ως συμβούλου επιχειρήσεων μέσω μαροκινής εταιρείας που είναι απαλλαγμένη από φορολογία.
Εξάλλου, ο πρόεδρος της Κένυας Ουχούρου Κενυάτα έχει διατυπώσει επανειλημμένως την αποφασιστικότητά του να καταπολεμήσει την διαφθορά στην χώρα του και να επιβάλει την διαφάνεια στους κενυάτες δημόσιους λειτουργούς ως προς την περιουσία τους. Ωστόσο, σύμφωνα με τα Pandora Papers, ο πρόεδρος της Κένυας έχει στην κατοχή του ίδρυμα στον Παναμά και πολλά μέλη της άμεσης οικογένειάς του κατέχουν περισσότερα από 30 εκατομμύρια δολάρια σε υπεράκτιους λογαριασμούς.
Αυτό πάντως που προκαλεί εντύπωση είναι το πόσο εξέχοντες και πλούσιοι άνθρωποι δημιούργησαν νόμιμα εταιρείες για να αγοράσουν κρυφά ακίνητα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα έγγραφα αποκαλύπτουν τους ιδιοκτήτες μερικών από τις 95.000 υπεράκτιες εταιρείες πίσω από τις αγορές. Επισημαίνουν επίσης την αποτυχία της βρετανικής κυβέρνησης να εισαγάγει μητρώο ιδιοκτητών υπεράκτιων ακινήτων παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις να το πράξει, εν μέσω ανησυχιών ότι ορισμένοι αγοραστές ακινήτων θα μπορούσαν να κρύβουν δραστηριότητες ξεπλύματος χρήματος.
Με πλοκάμια και στη showbiz
Σύμφωνα με δημοσίευμα της DW, σε υπεράκτιες εταιρείες καταφεύγουν και πολλοί αστέρες του θεάματος. Ένα παράδειγμα είναι η δημοφιλής τραγουδίστρια Σακίρα. Ο δικηγόρος της δηλώνει πάντως ότι όλοι οι λογαριασμοί της Σακίρα έχουν δηλωθεί και επιπλέον δεν της προσφέρουν κάποια προνομιακή φορολογική μεταχείριση.
Άλλο παράδειγμα είναι ο Ινδός πρώην άσος του κρίκετ Σαχίν Τεντουλκάρ. Οι δικηγόροι του δεν απάντησαν σε παράκληση της DW για κάποιο σχόλιο.
Πολλοί από τους ενδιαφερόμενους για offshore εταιρείες είναι βέβαια επιχειρηματίες και πολυεκατομμυριούχοι. Όπως ο Τούρκος μεγαλοεργολάβος Ερμάν Ιλιτσάκ, που διατηρεί δεσμούς με δύο υπεράκτιες εταιρείες, οι οποίες όμως είχαν καταχωρηθεί στο όνομα της μητέρας του το 2014. Μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης ο κ. Ιλιτσάκ δεν είχε προβεί σε κάποιο σχόλιο. Ο όμιλος Ronesans, ιδιοκτησίας Ιλιτσάκ, είχε αναλάβει να κατασκευάσει μεταξύ άλλων το περίφημο προεδρικό ανάκτορο του Ταγίπ Ερντογάν, με 1.500 δωμάτια.
Μαύρο το 10% του παγκοσμίως παραγόμενου πλούτου
Σύμφωνα με τον Γκάμπριελ Τσούκμαν, επίκουρο καθηγητή Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, το 10% του παγκοσμίως παραγόμενου πλούτου βρίσκεται σήμερα «κρυμμένο» σε φορολογικούς παραδείσους. Το ακριβές ποσό παραμένει άγνωστο.
Έρευνα του ΟΟΣΑ το 2020 κάνει λόγο για τουλάχιστον 11,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Συνήθως η κοινή γνώμη συνδέει τους φορολογικούς παραδείσους με εξωτικούς προορισμούς στην Καραϊβική, αλλά τα Pandora Papers αποδεικνύουυν ότι το ίδιο σύστημα λειτουργεί με επιτυχία και αλλού, για παράδειγμα στη Σιγκαπούρη, στην Ολλανδία, στην Ιρλανδία, στο Χονγκ Κονγκ, ακόμη και σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ.
Ο Λάξμι Κουμάρ, στέλεχος του ιδρύματος Global Financial Integrity με έδρα την Ουάσιγκτον, επισημαίνει ότι η απόκρυψη κεφαλαίων σε φορολογικούς παραδείσους έχει άμεσες συνέπειες για τις ζωές όλων μας. «Επηρεάζει την πρόσβαση στο σύστημα υγείας, την πρόσβαση του παιδιού σου στην εκπαίδευση, τις δυνατότητές σου να αποκτήσεις στέγη», λέει χαρακτηριστικά.
Διαψεύδει ο Νίκος Αναστασιάδης την εμπλοκή του
Τα Pandora Papers κάνουν αναφορά στην Κύπρο και στο δικηγορικό γραφείο που ίδρυσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης. «Δεν έχω γνώση και θα ήταν αδύνατο για μένα να γνωρίζω και να είμαι σε θέση να απαντήσω σε οποιαδήποτε κατηγορία αφορά το χειρισμό των υποθέσεων της πρώην εταιρείας μου», σημείωσε σε δήλωσή του στην εφημερίδα Guardian ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η εφημερίδα, που συμμετείχε στη μελέτη την εγγράφων, η δικηγορική εταιρεία που ίδρυσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κατηγορήθηκε για ψευδή δήλωση στοιχείων του ιδιοκτήτη τεσσάρων υπεράκτιων εταιρειών με σκοπό να κρατηθεί μυστική η ταυτότητα του πραγματικού ιδιοκτήτη, ενός «αμφιλεγόμενου» Ρώσου γερουσιαστή.
Η μεθοδολογία της έρευνας
To δημοσιογραφικό δίκτυο International Consortium of Investigative Journalists έχει ερευνήσει συνολικά 11,9 εκατομμύρια εμπιστευτικά έγγραφα τα προηγούμενα δύο χρόνια. Τη δημοσιογραφική ομάδα αποτελούν 600 άτομα από 150 διαφορετικά μέσα ενημέρωσης ανά τον κόσμο.
Τα έγγραφα που διέρρευσαν προέρχονται από 14 παρόχους υπηρεσιών για offshore εταιρείες. Τα Pandora Papers έρχονται στο φως της δημοσιότητας μόλις πέντε χρόνια μετά τα Panama Papers, που αποκαλύφθηκαν το 2016, προκαλώντας αίσθηση σε όλον τον κόσμο, προκαλώντας ακόμη και την κατάρρευση κυβερνήσεων, για παράδειγμα στην Ισλανδία και στο Πακιστάν.