Μ. Βρετανία: Κόβουν σιδέρωμα, καθημερινό ντους, φαγητό στον φούρνο

Με τις τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού να έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη δαπανούν πλέον ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του εισοδήματός τους για την ενέργεια.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Φίλιπ Κίτλεϊ στην πόλη Γκρίμσμπι της ανατολικής Αγγλίας, ο οποίος δεν άναψε ούτε τον ανεμιστήρα του σπιτιού του όταν η Βρετανία έλιωνε από τον καύσωνα φέτος το καλοκαίρι. Αν δει βέβαια κανείς τον τραπεζικό του λογαριασμό, καταλαβαίνει γιατί προχώρησε αυτή την κίνηση.

«Το κόστος διαβίωσης έχει αυξηθεί και όμως θα πρέπει να επιβιώσουμε με τα χρήματα που είχαμε και όταν δεν υπήρχε κρίση… Είτε θα ζεσταθώ, είτε θα φάω», δήλωσε.

Ανάλογη εικόνα εμφανίζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τους πολίτες να προσπαθούν να κάνουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οικονομία, να μειώσουν την κατανάλωση με τις τιμές του αερίου, του ηλεκτρικού και των καυσίμων να έχουν εκτοξευτεί εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, των κυρώσεων στη Ρωσία και των επακόλουθων της πανδημίας της Covid-19. Η τιμή του αερίου στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 550% μέσα σε 12 μήνες. Το κόστος της ενέργειας για τους Βρετανούς καταναλωτές θα αυξηθεί κατά 80% από τον Οκτώβριο, όπως ανακοίνωσε σήμερα η ρυθμιστική αρχή Ofgem. Κατά μέσο όρο τα νοικοκυριά θα πληρώνουν ετησίως 3.549 λίρες (περίπου 4.200 ευρώ) στους λογαριασμούς.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έσπευσαν να στηρίξουν τους καταναλωτές, όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι η βοήθεια αυτή δεν στέκεται αρκετή για να βοηθήσει τους πολίτες.

Τον προσεχή χειμώνα, οι Βρετανοί θα δαπανήσουν κατά μέσο όρο το 10% του εισοδήματός τους για φυσικό αέριο, ηλεκτρικό και άλλα καύσιμα για τη θέρμανση και τη μετακίνησή τους (κυρίως πετρέλαιο και ντίζελ). Το ποσοστό είναι διπλάσιο σε σύγκριση με εκείνο του 2021, σύμφωνα με υπολογισμούς του Carbon Brief βασισμένους σε επίσημα στοιχεία. Αυτό σημαίνει ότι η τρέχουσα ενεργειακή κρίση είναι πιο σοβαρή από εκείνες των δεκαετιών του 1970 και του ’80. Το πετρελαϊκό εμπάργκο των πετρελαιοπαραγωγών χωρών και η ιρανική επανάσταση του 1979 προκάλεσαν μπλακ-άουτ και μεγάλες ουρές στα βενζινάδικα στη Δύση. Στο αποκορύφωμα εκείνης της κρίσης, το 1982, οι Βρετανοί ξόδευαν το 9,3% του εισοδήματός τους για να καλύπτουν τους λογαριασμούς ενέργειας.

Σύμφωνα με τη βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση National Energy Action (Εθνική Ενεργειακή Δράση - ΝΕΑ), υπολογίζεται ότι 8,9 εκατομμύρια νοικοκυριά στο Ηνωμένο Βασίλειο θα βρεθούν αντιμέτωπα με το φάσμα της ενεργειακής φτώχειας μετά τον Οκτώβριο, όταν πέρσι το πρόβλημα αυτό αντιμετώπιζαν 4,5 εκατομμύρια νοικοκυριά.

Ως ενεργειακή φτώχεια ορίζεται η κατάσταση ενός νοικοκυριού που έχει χαμηλό εισόδημα και δαπανά το 10% ή και περισσότερο από το εισόδημα αυτό για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του, σύμφωνα με τη ΝΕΑ και άλλες οργανώσεις. Ο όρος χρησιμοποιείται ανεπίσημα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Η αύξηση των λογαριασμών ενέργειας που βλέπουμε σήμερα είναι άνευ προηγουμένου», είπε ο Πίτερ Σμιθ, ο διευθυντής πολιτικής της ΝΕΑ.

Φαγητό ή θέρμανση;

Ο Κίτλεϊ έχασε τη δουλειά του τον περασμένο Απρίλιο και σήμερα ζει με ένα επίδομα ύψους 600 λιρών (περίπου 710 ευρώ) τον μήνα. Δίνει το μισό του εισόδημα για το ενοίκιο του σπιτιού του και με τα υπόλοιπα καλύπτει τις βασικές του ανάγκες. Πλέον, αναγκάζεται να τρώει μία φορά την ημέρα αλλά, μολονότι έχει περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας στο ελάχιστο, το 15% των χρημάτων του πηγαίνει στους λογαριασμούς.

Σύμφωνα με έρευνα του Financial Fairness Trust, το ένα τρίτο των νοικοκυριών στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ήδη περιορίσει τη χρήση της κουζίνας και του φούρνου. Ένας στους τρεις μείωσε τα ντους που κάνει και οι μισοί άλλαξαν τη θερμοκρασία στον θερμοστάτη του σπιτιού τους. «Ο κόσμος κάνει πολλά για να κρατήσει σε χαμηλά επίπεδα τους λογαριασμούς, όμως αυτοί ανεβαίνουν έτσι κι αλλιώς. Για αυτό θέλουμε περισσότερες παρεμβάσεις από την κυβέρνηση», είπε ο Τζέιμι Έβανς, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, που συμμετείχε στην έρευνα.

Η Ντον Γουάιτ, η οποία πάσχει από νεφρική ανεπάρκεια, είπε ότι φοβάται πως λόγω της κατακόρυφης αύξησης του κόστους δεν θα μπορεί πλέον να υποβάλλεται στη θεραπεία που την κρατάει στη ζωή. «Χωρίς το μηχάνημα (αιμοκάθαρσης) πέντε φορές την εβδομάδα, για 20 ώρες, θα πεθάνω», είπε η 59χρονη που ζει στη νοτιοανατολική Αγγλία.

Η τιμή του φυσικού αερίου στις αρχές του 2022 για τα νοικοκυριά στις περισσότερες μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες ξεπέρασε εκείνη των προηγούμενων μεγάλων κρίσεων των δεκαετιών 1970, ’80 και 2000, σύμφωνα με τον προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό δείκτη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ).

Η Ευρώπη φαίνεται ότι βρίσκεται σε δυσχερέστερη θέση από τις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Τα στοιχεία του ΔΟΕ δείχνουν ότι μολονότι τα αμερικανικά νοικοκυριά πλήρωναν κατά μέσο όρο υψηλότερες τιμές για το φυσικό αέριο τα τελευταία 40 χρόνια, φέτος η τιμή που καλούνται να πληρώσουν οι οικογένειες στην Ευρώπη ξεπέρασε εκείνη των ΗΠΑ.

Μπάνιο στη δουλειά

Στην Τουρκία, η τιμή του φυσικού αερίου υπερδιπλασιάστηκε τον Ιούλιο (σε σύγκριση με την περσινή) ενώ η τιμή του ηλεκτρικού αυξήθηκε κατά 67% μέσα σε έναν χρόνο, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Στατιστικής.

Η Σεϊντά Μπαλ, 27 ετών, είπε ότι έχει περιορίσει τη χρήση του φούρνου της σε τρεις φορές τον μήνα, για να μην ξοδεύει ενέργεια. Ο σύζυγός της πηγαίνει στη δουλειά του με το λεωφορείο, για να μην αγοράζει καύσιμα, αν και χρειάζεται τριπλάσιο χρόνο για να κάνει τη διαδρομή.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα νοικοκυριά σε Ιταλία και  Γερμανία έχουν πληγεί περισσότερο από τις αυξανόμενες τιμές, σύμφωνα με τον ΔΟΕ. Οι λογαριασμοί ενέργειας (κυρίως ρεύμα και φυσικό αέριο) αυξήθηκαν στο 5% των συνολικών οικιακών δαπανών τον Ιούλιο για τη μέση ιταλική οικογένεια, από 3,5% το 2019, με βάση στοιχεία της εταιρείας οικονομικών ερευνών Prometeia. Αυτό το 5% του Ιουλίου είναι το υψηλότερο ποσοστό από το 1995, σύμφωνα με δεδομένα του ΟΟΣΑ.

Στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, οι λογαριασμοί φυσικού αερίου των νοικοκυριών υπερδιπλασιάστηκαν τον Ιούλιο, σε σύγκριση με το 2021, όπως δείχνουν τα στοιχεία του πόρταλ σύγκρισης τιμών Check24.

Ο Ερτζάν Ερντέν, 58 ετών, ζει στη Νίντα, στα βορειοανατολικά της Φραγκφούρτης και εργάζεται ως χειριστής μηχανημάτων σε ένα εργοστάσιο εμφιάλωσης νερού. «Τώρα, κάνω ντους στη δουλειά αφού σχολάσω και ξυρίζομαι στη δουλειά», είπε.