Οι «ψεκασμένοι» είναι σύμπτωμα της ανισότητας
Όταν εργαζόμουν με τσιγγάνους, διαπίστωσα πως θεωρούσαν πως όλοι οι «μπαλαμοί» είχαμε σχέσεις με υψηλά ιστάμενα πρόσωπα: «να πεις στον Νομάρχη…» μου έλεγαν. «Όταν δεις τον υπουργό»… Αυτό κάνουν οι θεωρίες συνωμοσίας: προσφέρουν στους κοινωνικά αποκλεισμένους κοσμοθεωρίες που εξηγούν τον κόσμο τους και δίνουν ένα νόημα στα δεινά τους.
Τα κοινωνικά δίκτυα δημιούργησαν εκατοντάδες «φυλές» που επιπλέον παράγουν κοινωνική αναγνώριση και συναισθηματική κάλυψη: οι οπαδοί της επίπεδης Γης, οι αρνητές του κορωνοϊού, οι θανάσιμοι πολέμιοι του Σόρος, οι νεαροί τζιχαντιστές των δυτικών μητροπόλεων... Καθένας μπορεί να γίνει αστέρας σε στέκια, να αποκτήσει γνωριμίες και οπαδούς, να έχει αναγνωρισιμότητα, να εκφράζει κάτι, να εκπέμπει στους τρίτους ένα έντονο πολιτικό ή κοινωνικό στίγμα. Το πιο κοντινό ανάλογο, που έχουμε στον μη ψηφιακό κόσμο, είναι οι «θύρες», οι κοινότητες των φανατικών οπαδών.
Όλοι χρειαζόμαστε νόημα στη ζωή μας, κοινότητες ομοϊδεατών, πολιτική και κοινωνική επιρροή. Σήμερα όμως, δεν χρειάζεται να το πετύχεις αυτό με τους κανόνες της «ελίτ». Δεν είναι πια ανάγκη να είσαι βουλευτής, δήμαρχος, δημοσιογράφος, πρόεδρος σε επαγγελματικό σωματείο, επίσκοπος. Αρκεί μόνο μια διαδικτυακή ομάδα, μερικές αναρτήσεις που θα τραβήξουν την προσοχή και απέκτησες την δύναμη που σου προσφέρει το πλήθος.
Στην καλύτερη περίπτωση, πρόκειται περί αυταπάτης -αυτοί οι μικρόκοσμοι δεν καθορίζουν τίποτα. Στήνουν απλά μια ασήμαντη εικονική πραγματικότητα που φαντάζει στους τροφίμους της σαν ένας κόσμος ολάκερος. Στη χειρότερη, όταν αυτός ο κόσμος των «ψεκασμένων» φουσκώσει, θα βρεθεί ένας «λαϊκιστής» ηγέτης να μαζέψει όλη τη διάσπαρτη πολιτική και κοινωνική δύναμη και να την μετατρέψει σε ένα πολιτικό κίνημα με σημασία.
Οι «ψεκασμένοι» είναι παραπροϊόν ενός κόσμου όπου η μοίρα του κοινού ανθρώπου είναι στην κερκίδα, για να βλέπει πώς ζουν οι πλούσιοι, πώς εξουσιάζουν οι πολιτικοί, πώς θαυματοποιούν οι επιστήμονες. Ο άνθρωπος όμως, θέλει να γεύεται τον στίβο. Όταν αυτό δεν του το δίνει η κυρίαρχη οικονομία και πολιτική, θα το φτιάξει μόνος του. Η ιστορία διδάσκει πως στους θύλακες των περιθωριακών συχνά επωάζεται η επόμενη κυριαρχία. Εάν η Δύση θέλει να παραμείνει ζωντανή, οφείλει να μπορεί να δίνει νόημα ζωής, κοινωνική προοπτική, οικονομική και πολιτική δύναμη σε όλα τα μέλη της κοινωνίας.
Εδώ που φτάσαμε μετά σαράντα χρόνια νεοφιλευθερισμού, τα ωραία λόγια και οι καλές προθέσεις δεν αρκούν. Χρειαζόμαστε μια πελώρια αναδιανομή, πλούτου, παιδείας και δύναμης. Χωρίς αυτή, καμία ενότητα δεν είναι δυνατή. Οι ψεκασμένοι και ο λαϊκισμός είναι το σύμπτωμα. Αυτό που πραγματικά σκοτώνει τον δυτικό κόσμο, είναι η ανισότητα.
