Αξίζουν τα αυτοκίνητα υδρογόνου; Όλα τα υπέρ και τα κατά με απλά λόγια

Ανανεώσιμα καύσιμα: δεν είναι υπέροχα; Ξεκινήσαμε με τα υβριδικά, προχωρήσαμε στα plug-in υβριδικά (PHEVs) και τώρα οι ηλεκτρικοί κινητήρες με μπαταρίες (BEVs) κυριαρχούν στους δρόμους. Κι όμως, υπάρχει και μια ακόμα επιλογή: τα οχήματα με κυψέλες καυσίμου υδρογόνου. Μπορεί να ακούγεται επιστημονική φαντασία, αλλά η τεχνολογία είναι υπαρκτή και λειτουργεί.

Τα αυτοκίνητα αυτά χρησιμοποιούν κάτι που λέγεται «αντίστροφη ηλεκτρόλυση». Είναι μια έξυπνη διαδικασία που επιτρέπει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την ένωση υδρογόνου με οξυγόνο, χωρίς καθόλου εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα — μόνο λίγο νερό βγαίνει από την εξάτμιση. Και όχι, δεν είναι πόσιμο.
Αν πρόσεχες λίγο στο μάθημα της χημείας στο λύκειο (και δεν διάβαζες αθλητική εφημερίδα εκείνη την ώρα), ξέρεις ότι το νερό αποτελείται από δύο άτομα υδρογόνου και ένα οξυγόνου.

Μπορούμε να τα διαχωρίσουμε και να παράγουμε ενέργεια. Αντί όμως να βασιζόμαστε μόνο σε αυτό, τα περισσότερα αυτοκίνητα υδρογόνου κάνουν την αντίστροφη διαδικασία: Ενώνουν το υδρογόνο με οξυγόνο μέσα στην κυψέλη καυσίμου και παράγουν την απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια. Ακούγεται τέλειο, σωστά; Ναι, αλλά φυσικά υπάρχουν και τα αρνητικά. Πάμε να τα δούμε όλα αναλυτικά.

Τα θετικά των αυτοκινήτων υδρογόνου

• Είναι αθόρυβα, ομαλά στην οδήγηση και έχουν αυτονομία που βάζει κάτω πολλά ηλεκτρικά οχήματα.

• Χρειάζονται μόνο 5 λεπτά για να γεμίσει το ρεζερβουάρ, δηλαδή όσο κι ένα συμβατικό βενζινοκίνητο όχημα.

• Η οικονομία καυσίμου είναι διπλάσια από αυτή των κινητήρων βενζίνης.

• Το υδρογόνο και το οξυγόνο υπάρχουν σε αφθονία, πράγμα που σημαίνει ότι — θεωρητικά — έχουμε στα χέρια μας μια ανεξάντλητη και ανανεώσιμη πηγή ενέργειας.

Τα αρνητικά των αυτοκινήτων υδρογόνου

• Ναι, γεμίζουν σε 5 λεπτά, αλλά... πού θα βρεις αντλία υδρογόνου; Οι σταθμοί ανεφοδιασμού είναι ελάχιστοι, κυρίως στην Ελλάδα.

• Οι επισκευές και η συντήρηση των κυψελών καυσίμου είναι ακόμη άγνωστο πεδίο. Αν κάτι χαλάσει, το κόστος μπορεί να είναι τεράστιο.

• Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια λόγω της εύφλεκτης φύσης του υδρογόνου — κι όχι άδικα.

• Το μεγαλύτερο «αγκάθι» όμως είναι ότι το υδρογόνο που χρησιμοποιείται σήμερα παράγεται κυρίως από φυσικό αέριο, το οποίο δεν είναι ανανεώσιμο και έχει υψηλές εκπομπές CO2. Οπότε, πού είναι το όφελος;

Η κατανάλωση «γκρίζου» υδρογόνου υπονομεύει το οικολογικό πλεονέκτημα της τεχνολογίας. Ευτυχώς, κάποιες εταιρείες όπως η Kia επενδύουν στο «πράσινο» υδρογόνο, που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές και προσφέρει πραγματική ουδετερότητα άνθρακα.

Τι γίνεται αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη με το υδρογόνο

Μέχρι το τέλος του 2024, λειτουργούσαν περίπου 294 πρατήρια υδρογόνου στην Ευρώπη, με 113 στη Γερμανία, 65 στη Γαλλία, 25 στην Ολλανδία και 19 στην Ελβετία. Η πλειοψηφία τους (92%) είναι κατάλληλα και για βαρέα οχήματα (λεωφορεία, φορτηγά). Το ευρωπαϊκό βλέμμα είναι στραμμένο στη δημιουργία ενός ευρύτατου υδρογονοαγωγού – το αποκαλούμενο European Hydrogen Backbone – με σχεδιασμό για πάνω από 28 000 χλμ μέχρι το 2030, εκ των οποίων ~23 000 χλμ βρίσκονται σε φάση μελετών Πιλοτικά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως:
Η σωλήνωση H2Med μεταξύ Ισπανίας & Γαλλίας, η γερμανική AquaDuctus στο Βόρειο Πέρασμα, αναπτύσσεται από αξιόπιστους φορείς υποδομών (π.χ. Enagas, Gasunie).

Η Ε.Ε. έχει εγκρίνει πάνω από €250 εκατ. σε μελέτες για υποδομές υδρογόνου μέσω του προγράμματος "Connecting Europe Facility". Επιπλέον, μέσω του European Hydrogen Bank, η Ε.Ε. διαθέτει €800 εκατ. για επιδότηση παραγωγής πράσινου υδρογόνου και στόχο 10 Mt εγχώρια + 10 Mt εισαγόμενου έως το 2030.

Τελικά τι γίνεται;

Παρά τον ενθουσιασμό, μόνο 7% των σχεδίων έχουν φτάσει στην τελική επενδυτική απόφαση, ενώ μεγάλες κυψέλες και υποδομές βρίσκονται ακόμη στα χαρτιά. Οι στόχοι της Ε.Ε. μοιάζουν δύσκολα εφικτοί – όπως επισημαίνει και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις από την πραγματικότητα .
Υπάρχουν περίπου 300 σταθμοί ανεφοδιασμού υδρογόνου στην Ευρώπη – με Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Ελβετία να πρωτοστατούν, ενώ κατασκευάζονται ευρωπαϊκοί διαδρόμοι μεταφοράς (π.χ. European Hydrogen Backbone με στόχο ~28.000 χλμ έως το 2030) .

Τι ισχύει στην Ελλάδα για το υδρογόνο

Το 2022, παρουσιάστηκε το Εθνικό Σχέδιο για το Υδρογόνο, με στόχο την ανάπτυξη παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Επίσης, έχουν εγκριθεί ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα για πιλοτικά έργα, ενώ υπάρχουν σχέδια για δημιουργία σταθμών ανεφοδιασμού σε αστικά κέντρα, κυρίως για λεωφορεία και βαρέα οχήματα. Η χώρα μας συμμετέχει επίσης στο ευρωπαϊκό project IPCEI Hydrogen, μαζί με άλλες 13 χώρες, ώστε να ενισχυθεί η συνεργασία και η καινοτομία στον τομέα του καθαρού υδρογόνου.

Ο πρώτος εμπορικός σταθμός στην Ελλάδα – AVIN, Αγιοι Θεόδωροι. Η AVIN, θυγατρική της Motor Oil, εγκαινίασε στις 10 Ιουνίου 2025 τον πρώτο δημόσιο, εμπορικό σταθμό ανεφοδιασμού υδρογόνου στην Ελλάδα, στους Αγίους Θεοδώρους, κοντά στο διυλιστήριο.

Εκεί έγινε επένδυση της τάξης των 3 εκατ. ευρώ, με 50 % συγχρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Connecting Europe Facility. Επιτρέπει ανεφοδιασμό ελαφρών και βαρέων οχημάτων. Το υδρογόνο που χρησιμοποιεί είναι πράσινο, εισαγόμενο από την αυστριακή Wien Energie μέσω της Coral Gas. Αναμένεται το 2026 να λειτουργήσει μονάδα ηλεκτρόλυσης ισχύος 30–50 MW στο διυλιστήριο της Κορίνθου, για παραγωγή δικού της υδρογόνου.