Ανασκόπηση Cinema 2020 : Οι καλύτερες ταινίες της χρονιάς

Ναι, είναι αυτή η εποχή του χρόνου, και τι χρόνου (!), όπου σύσσωμες οι ενώσεις κριτικών απονέμουν τα βραβεία των καλύτερων ταινιών της χρονιάς, για να ακολουθήσουν στη συνέχεια τα Bafta, οι Χρυσές Σφαίρες, και, τέλος, η πολυαναμενόμενη για πολλούς, σινεφίλ και μη, τελετή απονομής των βραβείων Όσκαρ. Ωστόσο, η χρονιά αυτή δεν ήταν μια συνηθισμένη, σε όλους της τους τομείς, επηρεάζοντας και την κινηματογραφική βιομηχανία, η οποία δέχθηκε σφοδρό πλήγμα, οικονομικό και παραγωγικό, και από αρκετούς χαρακτηρίστηκε, καλώς ή κακώς, ως «χαμένη».

του Φίλιππου Κατσώνη, τακτικού μέλους του μη κερδοσκοπικού σωματείου  Vision Network Athens

Vision Network Athens facebook @Flash.gr

Τι και αν η εγχώρια διανομή μετρά, ήδη, έξι μήνες σε αδράνεια λόγω της πανδημίας, ο γράφων κατάφερε να δει και να συγκεντρώσει τις αγαπημένες του ταινίες της χρονιάς στην παρακάτω δεκάδα (καμία, δυστυχώς, δεν έχει κάνει ελληνική πρεμιέρα), ευελπιστώντας πως από το νέο έτος και με τη μετακίνηση της τελετής απονομής των Όσκαρ δύο περίπου μήνες μετά την καθιερωμένη ημερομηνία θα επισημανθούν, γιατί πραγματικά αξίζει να ειδωθούν.

Mank του Ντέιβιντ Φίντσερ

Μια ταινία για ΤΗΝ ταινία, το φετινό οσκαρικό στοίχημα του Netflix είναι ένα σινεφίλ γράμμα προς λίγους σχετικά με την πατρότητα και εν γένει τη δημιουργία του «Πολίτη Κέιν», τη σημαντικότερη από πολλούς ταινία όλων των εποχών. Με οδηγό τον τελειομανή Ντέιβιντ Φίντσερ, το «Mank» όχι μόνο σκιαγραφεί την κόντρα ανάμεσα στον Μάνκιεβιτς και τον Γουέλς, παίρνοντας ξεκάθαρη θέση υπέρ του πρώτου, αλλά, συγχρόνως, σχολιάζει επικριτικά την εποχή των επεμβατικών στούντιο και των αυταρχικών μεγαλοπαραγωγών. Καλλιτεχνικά άρτιο –από την νοσταλγική ασπρόμαυρη φωτογραφία, μέχρι το προσεγμένο μουσικό score– και με δύο ερμηνειάρες από το πρωταγωνιστικό δίδυμο (Όλντμαμ, Σέιφιλντ), το φιλμ μπορεί να μην είναι το magnum opus του Φίντσε, είναι σίγουρα, όμως, μια ταινία για τη μεγάλη οθόνη και μια γλυκιά ανάμνηση μιας άλλης, περασμένης και, δυστυχώς, ξεχασμένης, εποχής.

The Assistant της Κίττυ Γκριν

Η Τζέιν, άρτι αποφοιτήσασα και wannabe κινηματογραφική παραγωγός, πιάνει δουλειά ως βοηθός σε μια μεγάλη εταιρεία, ερχόμενη αντιμέτωπη με την αδικία, την υποτίμηση και τον φαλλοκρατισμό. Ωστόσο, όταν θα θελήσει να υψώσει το ανάστημά της, διεκδικώντας την ισότητα, θα συνειδητοποιήσει τις ζοφερές πτυχές του συστήματος, του οποίου αποτελεί μέρος. Επηρεασμένη σαφώς από το σκάνδαλο Weinstein και στρατευμένη στο #Metoo κίνημα, η αυστραλιανή Κίττυ Γκριν συνθέτει ένα φιλμ ήπιων για την ιεραρχία και τη θέση των φύλων στον εργασιακό χώρο, το οποίο, όμως, δύναται να εισχωρεί με ανατριχιαστικό τρόπο μέσα αφ’ ότου πέσουν οι τίτλοι τέλους. Φυσικά, βαρόμετρο του φιλμ η μαγνητική ερμηνεία της Τζούλιας, που μιλά εκ μέρους όλων των γυναικών που έχουν βρεθεί σε μια ανάλογη θέση, αλλά φοβούνται να μιλήσουν.

Promising Young Woman της Έμεραλντ Φένελ

Η Έμεραλντ στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο και η Κάρεϊ Μάλιγκαν με μια ερμηνεία κόντρα σε ό,τι έχει κάνει μέχρι τώρα, υπογράφουν μια από τις πολλά υποσχόμενες ταινίες της χρονιάς, με πρεμιέρα στο φεστιβάλ του Sundance. Η Μάλιγκαν μολονότι φοιτήτρια ιατρικής παρατάει τη σχολή της για ανεξήγητο λόγο. Τώρα ζει διπλή ζωή και για να διορθώσει μια αδικία του παρελθόντος συχνάζει τα βράδια σε μπαρ σε κατάσταση υποτιθέμενης μέθης, προκειμένου να διαπιστώσει πως της φέρονται οι άνδρες. Σεξουαλική παρενόχληση και οργή γένους θηλυκού έρχονται στο προσκήνιο σε αυτό το πρωτότυπο και ανατρεπτικό φιλμ που ισορροπεί ανάμεσα στη μαύρη κωμωδία και το θρίλερ και έχει ερμηνεία δυναμίτη.

Another Round του Τόμας Βίντερμπεργκ

4 φίλοι, όλοι τους εκπαιδευτικοί, αποφασίζουν να εφαρμόσουν στην πράξη μια θεωρία του Χέμινγουεϊ, διατηρώντας ένα κάποιο επίπεδο μέθης καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας. Και αν το πείραμα, αρχικά, επιφέρει θετικά αποτελέσματα σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, η κατάσταση θα ξεφύγει με τις συνέπειές της να αναδύονται. Οκτώ χρόνια μετά το «Κυνήγι», Τόμας Βίντερμπεργκ και Μαντς Μίκελσεν συνεργάζονται ξανά, παραδίδοντας μια τραγικωμωδία για τις ανθρώπινες, μη νηφάλιες, απολαύσεις. Με έμμεσο υπαινιγμό στον δανέζικο αλκοολικό τρόπο ζωής και απαντήσεις σε ηθικο-κοινωνικά ζητήματα, το φιλμ του Βίντερμπεργκ έχει ως κεντρικό πυλώνα την μεγαλεπίβολη ερμηνεία του Μίκελσεν, η οποία απογειώνεται στο εκρηκτικό, γεμάτο ένταση, φινάλε, προσκαλώντας μας σε «έναν, κυριολεκτικά μεθυστικό, ακόμη γύρο»

Ammonite του Φράνσις Λι

Ο εξαιρετικά υποσχόμενος σκηνοθέτης του «God’s own country» Φράνσις Λι ενορχηστρώνει αυτή τη φορά δύο σταρ του Χόλιγουντ, προκειμένου να επαναλάβει την θεματική του προηγούμενου φιλμ, αυτή τη φορά υπό το γυναικείο πρίσμα, υπογράφοντας το queer ρομάντζο της χρονιάς. Η ασκητική ζωή της παλαιοντολόγου Μαίρη Άνινγκ διαταράσσεται με τον ερχομό της κατά πολύ νεότερης Σάρλοτ, η οποία προτείνεται από τον σύζυγό της ως βοηθός της πρώτης. Η αναγκαστική συνύπαρξη αμφότερων θα μετεξελιχθεί σταδιακά σε έναν αμοιβαίο έρωτα κόντρα στο ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής. Αν και συγγενές με το «Portrait of a lady on fire», ο «Αμμωνίτης» λειτουργεί (και) μεταφορικά συμβολίζοντας την απολιθωμένη επιθυμία των δύο πρωταγωνιστριών, βασίζεται περισσότερο στις κινήσεις και τα βλέμματα των υπέροχών του ηρωίδων και πλέκει μια σκηνή ανθολογίας στο φινάλε τόσο σιωπηρή και, ταυτόχρονα, συγκινητική.

First Cow της Κέλι Ρέινχαρντ

Στο Όρεγκον του 1820, μια ιδιαίτερη φιλία ανάμεσα σε έναν μάγειρα και έναν κινέζο μετανάστη θα ευδοκιμήσει, με επίκεντρο μια αγελάδα, το γάλα της οποίας χρησιμοποιούν για να φτιάξουν ανάρπαστα κεκάκια. Μολόνι 4 χρόνια απουσίας, μετά το τρυφερό «Certain Women» είναι αρκετά, η προσμονή σου αποζημιώνεται με την άφιξη του «First Cow». Με τη φόρμα ενός γουέστερν δίνεται η δυνατότητα στην Κέλι Ρέινχαρντ να αφηγηθεί βραδυφλεγώς μια ιστορία γεμάτη ανθρωπιά με φόντο το αμερικάνικο όνειρο και την πάλη των τάξεων των απαρχών του καπιταλισμού, επιβεβαιώνοντας, με αυτό τον τρόπο, πως αποτελεί μια από τις πιο δυνατές γυναικείες φωνές του ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά.

Da 5 Bloods του Σπάικ Λι

Δείγμα αιχμηρού πολιτικού και αναγκαίου σινεμά, η νέα ταινία του, βραβευμένου με όσκαρ σεναρίου για την «Παρείσφρηση», Σπάικ Λι μας υπενθυμίζει πόσο δύσκολο είναι να είσαι μαύρος στην Αμερική του τότε και του τώρα. 4 φίλοι, βετεράνοι του πολέμου του Βιετνάμ, επιστρέφουν στον τόπο του εγκλήματος, προκειμένου να περισυλλέξουν τη σορό του αρχηγού της διμοιρίας τους, αλλά και για να βρουν έναν θησαυρό που είχαν θάψει μαζί του. Με προφανείς αναφορές στο «Αποκάλυψη Τώρα» του Κόπολο, το «Da 5 Bloods» φέρει την προσωπική υπογραφή του Λι, έχει ένα εκλεκτό καστ από το οποίο, όμως, ξεχωρίζει με άνεση ο Ντελρόι Λίντο, και αποτελεί ένα μάθημα Ιστορίας των αφροαμερικανών που καταφθάνει την πιο καίρια στιγμή, σε μια Αμερική που «βράζει» λόγω της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ, και όχι μόνο.

Lovers Rock του Στιβ ΜακΚουίν

Με συμμετοχή στο διαγωνιστικό πρόγραμμα των ακυρωμένων Καννών, η δεύτερη από τη συλλογή ταινιών «Small Axe» του Στιβ ΜακΚουίν, «Lovers Rock», καταφθάνει σε μια περίοδο εγκλεισμού και ψυχαγωγικής ανάγκης. Μακριά από ό,τι μας έχει συνηθίσει μέχρι τώρα ο σκηνοθέτης, αισθητικά και κινηματογραφικά, το φιλμ αφορά το χρονικό ενός πάρτι στο δυτικό Λονδίνο του 80’. Ένα μονόωρο πάρτι, βιωματικού χαρακτήρα, και ο απόηχς του είναι αρκετά, ώστε ο ΜακΚουίν να αναφερθεί στις καταβολές της αφροαμερικανικής κουλτούρας, καθώς και στον ρατσισμό που οι μαύροι υφίστανται. Μικρή σε χρονική διάρκεια, σε σημείο που δε θέλεις να πέσουν οι τίτλοι τέλους, αλλά γεμάτο συναισθήματα και τρυφερότητα, το «Lovers Rock» είναι το γλέντι που όλοι επιθυμούμε.

Never Rarely Sometimes Always της Ελίζα Χιτμαν

Η τρίτη, μόλις, μεγάλου μήκους ταινία της Ελίζα Χίτμαν (It felt like love, Beach Rats), με πρεμιέρα στη φετινή Berlinale, παρακολουθεί το ταξίδι της εγκύου Ότομ, μιας 17χρονης κοπέλας από την Πενσυλβάνια, και της ξαδέλφης της στη Νέα Υόρκη, ώστε να κάνει την έκτρωση εκεί, δεδομένου ότι οι νόμοι της Πενσυλβάνια προϋποθέτουν τη συγκατάθεση των γονέων. Μην έχοντας εμπειρία και χρήματα, οι δύο νεαρές πρωταγωνίστριες, στο διήμερο ταξίδι τους, θα βιώσουν τη μοναξιά, την αδιαφορία, τους κινδύνους που ελλοχεύει μια μεγαλούπολη, την καλοσύνη μερικών ξένων, ακόμη και τον έρωτα. Σεναριακά απλό, αλλά, παράλληλα, συνταρακτικό, το «Never Rarely Sometimes Always» αντλεί τη δύναμή του από τις εξαιρετικές ερμηνείες των δύο πρωταγωνιστριών, θίγει ένα επίκαιρο και βαθιά πολιτικό ζήτημα, σε μια Αμερική όπου το δικαίωμα της έκτρωσης, σχεδόν, δεν υφίσταται, και μας υπενθυμίζει πως τα σημαντικά μπορούν να ειπωθούν και με τον πιο απλό τρόπο.

Nomadland της Κλόε Ζάο

Χρυσός Λέοντας στη Βενετία, βραβείο κοινού στο Τορόντο και πανελλήνια πρώτη προβολή, ως ταινία έναρξης, στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας, το «Nomadland» της κινεζοαμερικανίδας Κλόε Ζάο είναι ένα δείγμα ανθρωποκεντρικού, ανεξάρτητου και αναγκαίου σινεμά, και με λίγα λόγια η καλύτερη ταινία της χρονιάς. Το φιλμ δε σκιαγραφεί μόνο το πορτρέτο της Φερν, της μεσήλικης Φράνσις ΜακΝτόρμαντ που έχει πάρει τους δρόμους ζώντας ασκητικά, κάνοντας εποχικές δουλειές, προκειμένου να βγάλει τα προς το ζην, αλλά, συγχρόνως, και το πορτρέτο των ίδιων των νομάδων, καθώς και αυτό της Αμερικής. Συγγενές αισθητικά με το «Badlands» του Μάλικ, όπως και με το πιο πρόσφατο «Into the Wild» του Πεν, και με ντοκιμενταρίστικη διάθεση, το έργο πρόκειται για ένα οδοιπορικό προσωπικής αναζήτησης με φόντο το ονειρικό τοπίο της Δύσης της περιόδου της Μεγάλης Ύφεσης. Αισθητικά αψεγάδιαστο, το φιλμ της Ζάο σου «μιλάει» στην καρδιά, όντας το φετινό must-see κινηματογραφικό επίτευγμα.

Φίλιππος Κατσώνης, τακτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού σωματείου  Vision Network Athens

Vision Network Athens facebook @Flash.gr