Σύνοδος Κορυφής: Πρώτη μάχη των ευρωπαίων ηγετών για το Ταμείο Ανάκαμψης - Μακρύς ο ορίζοντας για συμφωνία

Ξεκινάει ο πρώτος «επίσημος» γύρος μάχης των ηγετών της Ε.Ε. για το Ταμείο Ανάκαμψης στη μετά κορονοϊό εποχή και τον προϋπολογισμό της Ένωσης. Τα ζητήματα που διχάζουν –το μέγεθος του πακέτου, ο επιμερισμός μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων, η διάρκεια ζωής του εργαλείου και ο τρόπος αποπληρωμής– παραμένουν όλα ανοικτά.

Η σημερινή τηλεδιάσκεψη των ευρωπαίων ηγετών, η 5η κατά σειρά από τότε που ξέσπασε η κρίση του κορονοϊού, θα αποτελέσει «σημαντικό βήμα» προς την τελική συμφωνία, η οποία με βάση το πιο αισιόδοξο σενάριο αναμένεται να επιτευχθεί σε μία δια ζώσης Σύνοδο Κορυφής που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο.

«Δεν αναμένεται κάποια τελική απόφαση για το Ταμείο Ανάκαμψης που προτείνει η ΕΕ» τόνισε η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ, μιλώντας στο γερμανικό κοινοβούλιο και εξέφρασε την εκτίμηση ότι στην σημερινή Σύνοδο Κορυφής θα γίνει απλά μια ανταλλαγή απόψεων. Σύμφωνα με τη Γερμανίδα καγκελάριο, συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να επιτευχθεί μόνο με δια ζώσης συνεδρίαση.

Πάντως, η Μέρκελ υποστήριξε ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να λάβει μια απόφαση σχετικά με μια πολυετή συμφωνία χρηματοδότησης και το Ταμείο Ανάκαμψης το συντομότερο δυνατό».

Σε κάθε περίπτωση, όμως, τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης -ακόμα και αν οι διαπραγματεύσεις κινηθούν εντός χρονοδιαγράμματος- δεν αναμένεται να εκταμιευθούν πριν από το 2021.

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, για τη δημιουργία ενός τετραετούς διάρκειας Ταμείου Ανάκαμψης, ή «Ταμείο Νέας Γενιάς» (Next Generation EU), θα χρειαστεί η Επιτροπή να δανειστεί από τις αγορές ποσό ύψους 750 δις ευρώ, έναντι υψηλότερων κρατικών εγγυήσεων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι αποπληρωμές των δανείων θα προέρχονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για περίοδο 30 ετών, ξεκινώντας από το 2028. Από τα 750 δις ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, περίπου 500 δισεκατομμύρια θα δοθούν σε επιχορηγήσεις και 250 δισεκατομμύρια ως δάνεια, για την ανάκαμψη οικονομιών που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία.

«Εκτιμώ ότι είναι σε γνώση όλων μας η πολυπλοκότητα των προτάσεων και ο χρόνος που απαιτείται για να τα εξετάσουμε. Η συνάντησή μας την Παρασκευή θα πρέπει να είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση μιας συμφωνίας, σε επόμενη συνάντηση με τη φυσική μας παρουσία», σημειώνει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σαρλ Μισέλ. Και συνεχίζει: «Τελικός μας στόχος είναι να φτάσουμε σε μία συμφωνία το συντομότερο δυνατό. Υπάρχει ακόμη κάποιος δρόμος που πρέπει να διανύσουμε μέχρις ότου φτάσουμε στη συμφωνία και, κατά συνέπεια, οφείλουμε να εργαστούμε σκληρά στις επόμενες ημέρες και εβδομάδες».

Επιχορηγήσεις VS Δανείων: Οι πέντε ομάδες

Το Politico κατέγραψε τις τάσεις εντός του Συμβουλίου της Ευρώπης και τις πέντε ομάδες που έχουν δημιουργηθεί:

• Δάνεια για δάνεια (Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Σουηδία)

Οι κλασικοί σκληροί των δημοσιονομικών εκφράζουν σημαντικές αντιρρήσεις για το θέμα των επιχορηγήσεων και ζητούν αυξημένο ποσοστό σε δάνεια, μεγαλύτερο, δηλαδή από τα 250 δισ. που προτείνει η Κομισιόν. Κοντά στην ομάδα αυτή βρίσκεται και η Ουγγαρία, η οποία όμως τον τελευταίο καιρό αρχίζει να καλοβλέπει την ιδέα των επιχορηγήσεων. Η κυβέρνηση της Βουδαπέστης, άλλωστε, έχει αρκετά ανοιχτά μέτωπα με τις Βρυξέλλες.

• Η ομάδα των επιχορηγήσεων (Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία)

Το Παρίσι και το Βερολίνο έχουν ήδη καταθέσει πρόταση 500 δισ. η οποία περιλαμβάνει επιχορηγήσεις, μία ιδέα που έχει τη στήριξη των χωρών του Νότου, οι οποίες έχουν αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα χρέους τα προηγούμενα χρόνια. Η ιδέα των επιχορηγήσεων βρίσκει υποστηρικτές και σε κράτη της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Τσεχία, παρά το γεγονός ότι ορισμένοι ηγέτες εκφράζουν ανησυχία για το μεγάλο μέγεθος της πρότασης της Κομισιόν και την αμοιβαιοποίηση του χρέους. Σε μία τελευταία εξέλιξη, μάλιστα, ο Τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις, ζήτησε περαιτέρω διαπραγματεύσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ απείλησε ακόμη και με βέτο στην αυριανή Σύνοδο Κορυφής.

Τέλος, ακόμη και ο ρόλος του Βερολίνου δεν είναι εντελώς ξεκάθαρος, παρά την προσέγγιση Μέρκελ-Μακρόν που αρκετοί έχουν χαρακτηρίσει ως ιστορικής σημασίας για την Ε.Ε.

Κριτήρια

• Πλούσιοι Δυτικοί (Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Σουηδία)

Το μεγαλύτερο μέρος των μέχρι στιγμής συζητήσεων επικεντρώνεται στην κατανόηση της φόρμουλας που προτείνουν οι Βρυξέλλες και το εάν θα υπάρξουν νικητές και χαμένοι.

Το πλάνο της Κομισιόν αναφέρει ότι οι επιχορηγήσεις θα μοιραστούν με πληθυσμιακά κριτήρια, ΑΕΠ, αλλά και ποσοστά ανεργίας την περίοδο 2015-2019

Εκπρόσωποι των κρατών αυτών έχουν ήδη εκφράσει αντιρρήσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα κατανεμηθεί η βοήθεια προς τα κράτη, επισημαίνοντας ότι τα κριτήρια θα πρέπει να σχετίζονται αποκλειστικά με τις άμεσες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορονοϊού.

• Αγχωμένοι Ανατολικοί (Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία)

Οι χώρες αυτές ασκούν κριτική στο σχέδιο της Κομισιόν, αλλά για διαφορετικούς λόγους. Ανησυχούν μήπως κατανεμηθούν σημαντικά ποσά στα κράτη της Νότιας Ευρώπης, παρά το γεγονός ότι εκείνες οι χώρες είναι πιο πλούσιες από την Ανατολική Ευρώπη.

Για παράδειγμα, με βάση το πλάνο της Κομισιόν, η Ουγγαρία θα λάβει 6,1 δισ. σε επιχορηγήσεις, ενώ η Πορτογαλία 12,9 δισ. , ενώ οι δύο χώρες δεν έχουν μεγάλες διαφορές σε πληθυσμό.

Οι χώρες αυτές, που έχουν χαμηλότερα ποσοστά χρέους και ανεργίας, εκτιμούν ότι τα κριτήρια για την κατανομή θα πρέπει να είναι διαφορετικά.

• Ανακουφισμένοι Νότιοι (Κύπρος, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Σλοβενία)

Στο μπλοκ αυτό περιλαμβάνονται δύο χώρες (Ισπανία, Ιταλία) που έχουν υποστεί βαρύτατο πλήγμα από την πανδημία, αλλά και κράτη που ακόμη δυσκολεύονται να ανακάμψουν από την κρίση λιτότητας της προηγούμενης δεκαετίας. Οι χώρες του Νότου είναι ιδιαίτερα ευνοημένες από το πακέτο της Κομισιόν, αν και δεν έχουν όλα τα κράτη κοινή γραμμή για το Ταμείο Ανάκαμψης.

Για ορισμένους αξιωματούχους αυτών των χωρών, εκείνο που μετράει περισσότερο είναι η ταχύτητα εκταμίευσης παρά το μέγεθος του ποσού βοήθειας.