Λειψοί: Νοσοκομείο για δελφίνια

Όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα της Καθημερινής, πίσω από το πρωτοποριακό αυτό έργο, που αξιοποιεί δημιουργικά (χωρίς να καταναλώνει), τα φυσικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας βρίσκεται η ανήσυχη ομάδα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», σε συνεργασία με πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, καθώς και με τον δήμο του νησιού.

Στον κόλπο της Βρουλιάς, στα βορειοδυτικά των Λειψών, προχωρά η δημιουργία ενός θαλάσσιου χώρου φιλοξενίας και θεραπείας δελφινιών. Στο Καταφύγιο θα μπορούν να φιλοξενηθούν ζώα που απελευθερώνονται από δελφινάρια από διάφορες χώρες της Ευρώπης. Ειδικά, όπως σημειώνουν οι υπεύθυνοι του «Αρχιπελάγους», οι ανάγκες μπορεί να αυξηθούν απότομα, καθώς λόγω πανδημίας τα δελφινάρια έκλεισαν και πολλά μπορεί να μην ξανανοίξουν για οικονομικούς λόγους. «Θα προσφέρουμε μακρόχρονη φιλοξενία και περίθαλψη στα δελφίνια σε ένα περιβάλλον φυσικό. Δεν υπάρχει κάτι ανάλογο σε όλη την Ευρώπη, να μην πούμε σε όλο τον κόσμο. Θα αποτελεί ένα χώρο πρότυπο. Πέντε χρόνια ψάχναμε τον ιδανικό τόπο σε όλο το Αιγαίο», λέει στην «Καθημερινή» ο κ. Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής του «Αρχιπελάγους».

Στο Καταφύγιο Θαλάσσιας Ζωής θα φιλοξενούνται εκτός από τα πρώην αιχμάλωτα και άγρια δελφίνια και άλλα ζώα της θάλασσας (φώκιες, χελώνες κ.λπ.) που βρίσκονται τραυματισμένα, άρρωστα και χρήζουν θεραπείας. «Θα υπάρχει κτηνιατρική κλινική, με στόχο την κάλυψη των αναγκών αποκατάστασης της θαλάσσιας ζωής στο μεγαλύτερο μέρος του Αιγαίου Πελάγους. Εχουν υιοθετηθεί τα πιο αυστηρά και προηγμένα πρωτόκολλα για τη διαβίωση των ζώων, σε συνεργασία με κορυφαίους επιστήμονες από όλο τον κόσμο», τονίζει στην «Κ» η κ. Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Ερευνών του «Αρχιπελάγους». Έχει ιδιαίτερη σημασία πως η αποκατάσταση των δελφινιών και των άλλων ζώων δεν θα γίνει σε ένα αποστειρωμένο τεχνητό περιβάλλον, αλλά σε έναν παρθένο θαλάσσιο κόλπο, με ιδιαίτερα ζωντανή χλωρίδα και πανίδα, η οποία θα εμπλουτίζεται προσεκτικά από το «Αρχιπέλαγος». «Θα προχωρήσουμε σε εισαγωγή επιλεγμένων ειδών νεαρών και ενηλίκων ψαριών και ασπόνδυλων, σε πειραματική αναφύτευση ευπαθών θαλάσσιων λιβαδιών της Ποσειδωνίας, καθώς και σε δημιουργία μικρών τεχνητών υφάλων», συμπληρώνει η κ. Μήλιου.

Είναι χαρακτηριστικό πως η τροφή των δελφινιών θα είναι ζωντανά ψάρια, προερχόμενα από ιχθυοκαλλιέργεια της Λέρου, και όχι κατεψυγμένα, όπως γίνεται παντού. Στόχος η καλύτερη προσαρμογή των ευαίσθητων θηλαστικών στο περιβάλλον και η ανάπτυξη των δικών τους φυσικών ενστίκτων κυνηγιού.

Στο Καταφύγιο δεν θα υπάρχουν συνθήκες συνωστισμού για τα δελφίνια. Η πρώτη φάση προβλέπει φιλοξενία έξι δελφινιών, σε έκταση που τα δελφινάρια τοποθετούν πάνω από 40 ζώα. Μάλιστα, προβλέπεται τα πρώην αιχμάλωτα δελφίνια να είναι διαχωρισμένα από τα τραυματισμένα αλλά ελεύθερα, καθώς έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ο κόλπος θα είναι προφυλαγμένος από ανεπιθύμητες επισκέψεις (και από στεριά και από θάλασσα), ενώ θα τοποθετηθούν φράγματα για την προστασία από ρύπανση, ακόμα και πετρελαιοκηλίδα.

Φιλοδοξία των συντελεστών είναι να ξεκινήσει η λειτουργία του Καταφυγίου μέχρι το 2021. Υπάρχουν πράγματα να γίνουν ακόμα στις κατασκευές και δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αδειοδότησης, χωρίς να υπάρχει κάποιο πρόβλημα, πέρα από τις «συνήθεις» καθυστερήσεις.

Κάτι παραπάνω από ένα απλό καταφύγιο

Η εγκατάσταση στη Βρουλιά των Λειψών θα είναι κάτι παραπάνω από ένα καταφύγιο. «Φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε ένα ερευνητικό κέντρο, όπου θα πραγματοποιούνται πολλές καινοτόμες θαλάσσιες έρευνες, σε συνεργασία με πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού. Εκτός από τη μελέτη των δελφινιών, εξελίσσονται πολλά ερευνητικά προγράμματα, όπως για παράδειγμα για τον τρόπο που τα φύκια Posidonia αντιστρέφουν τη διαδικασία κλιματικής αλλαγής απορροφώντας άνθρακα», αναφέρουν οι υπεύθυνοι του «Αρχιπελάγους». Στον θαλάσσιο κόλπο τοποθετούνται υδρόφωνα, τα οποία θα καταγράφουν τον υποθαλάσσιο θόρυβο και την επίδρασή του (αργότερα) στα δελφίνια.

Την περίοδο του lockdown οι συντελεστές του καταφυγίου, αντί να κλειστούν στα σπίτια τους, «στρατοπέδευσαν» στους Λειψούς και προχώρησαν την ψηφιακή και διαδικτυακή υποδομή. Είκοσι έξι άτομα ρίχτηκαν με τα μούτρα στη δουλειά, διαμορφώνοντας δυνατότητες έτσι ώστε εικόνα και ήχος από τον χώρο να φτάνουν στα πέρατα του κόσμου και να βοηθούν την επιστημονική έρευνα.

«Δεν θα βάλουμε τα δελφίνια στη βιτρίνα για να προσελκύσουμε τουρίστες. Η επισκεψιμότητα θα είναι περιορισμένη, πάντα με πρόσκληση, σύμφωνα με την ημερήσια δυνατότητα, έτσι ώστε να μη διαταράξουμε τα ζώα. Προτεραιότητα θα έχουν επιστήμονες και σπουδαστές», εξηγεί η κ. Μήλιου. Ταυτόχρονα, στον οικισμό των Λειψών ήδη δημιουργείται κέντρο ενημέρωσης κοινού, με εικόνα και ήχο. «Δεν θέλουμε ένα Αττικό Πάρκο στους Λειψούς, το αντίθετο μάλιστα», τονίζει.

«Ο δήμος και η κοινωνία των Λειψών υποστηρίζουν τη δημιουργία του καταφυγίου και αναπτύσσουμε τη συνεργασία με τους δημιουργούς του. Θεωρούμε πως θα συμβάλλει θετικά στο μικρό νησί μας, θα προσελκύσει ενδιαφέρον και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, με ταυτόχρονη προστασία της φύσης», λέει στην  εφημερίδα ο δήμαρχος Λειψών Φώτης Μάγγος.

Η περιβαλλοντική προσέγγιση

Εντυπωσιακή είναι η συνολική περιβαλλοντική προσέγγιση του καταφυγίου. «Οταν ήρθαμε εδώ, δεν υπήρχε τίποτα, μόνο μια σκουριασμένη αποθήκη από λαμαρίνα. Δεν υπήρχε και δεν υπάρχει δίκτυο ηλεκτρικού ρεύματος, νερού ή τηλεφώνου. Μετατρέψαμε το πρόβλημα σε πλεονέκτημα. Γιατί τώρα δεν έχουμε, ούτε θα έχουμε στο μέλλον, καμία όχληση, ούτε φωτορρύπανση ούτε ηχορρύπανση», εξηγεί ο κ. Τσιμπίδης.

«Ο,τι κάναμε θέλαμε να έχει λογική ολικής περιβαλλοντικής παρέμβασης και αυτονομίας. Οχι να σώσουμε τα δελφίνια και να καταστρέψουμε το περιβάλλον. Ετσι, το ηλεκτρικό ρεύμα έρχεται από φωτοβολταϊκά στη στέγη, ενώ έχουμε και δύο γεννήτριες με βιοντίζελ από τα λάδια του νησιού, που σπάνια χρησιμοποιούμε. Συλλέγουμε το βρόχινο νερό, ακόμα και το αγιάζι, και το επεξεργαζόμαστε για να είναι πόσιμο. Ανοίξαμε κι ένα πηγάδι με νερό υφάλμυρο, γι’ αυτό θα κάνουμε μια μονάδα αφαλάτωσης χαμηλής έντασης. Μέχρι και μια εγκαταλελειμμένη κατασκευή συλλογής βρόχινου νερού της δεκαετίας του ’60 ανακατασκευάσαμε», λέει ο διευθυντής του «Αρχιπελάγους». Επίσης, θα χρησιμοποιήσουν αντιβακτηριδιακό δίχτυ χαλκού (που είναι ανακυκλώσιμο) για την υποβρύχια περίφραξη στον κόλπο, αντί για πλαστικό.