Μαρία Πλυτά: Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή η πρώτη ελληνίδα κινηματογραφίστρια [pics & vids]

Γύρισε συνολικά 25 ταινίες με δημοφιλείς ηθοποιούς και εμπορική επιτυχία. Θεωρείται μία από τις αυθεντικότερες εκπροσώπους του εγχώριου μελό. Οι ταινίες της παίζονται συχνά στην τηλεόραση, χωρίς η ίδια να έχει την αναγνώριση που της αξίζει. Την εποχή που η ταινία «Τα αρραβωνιάσματα» με πρωταγωνιστή τον Αιμίλιο Βεάκη «τόλμησαν» να παρουσιάσουν τη Μαρία Πλυτά ως σκηνοθέτρια, το 1950, μόλις τρεις γυναίκες τεχνικοί ξεχώριζαν ανάμεσα σε 200-300 άντρες. Ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης, βοηθός σκηνοθέτης ακόμη εκείνη την εποχή, μας τις θυμίζει: «Η μία ήταν η Δέσποινα Κοντογιώργου, script και βοηθός σκηνοθέτη, και οι άλλες δύο μακιγέζ. Η κόρη του Κίμωνα Σταθόπουλου, η Κασσάνδρα Σταθοπούλου, και άλλο ένα κορίτσι». Η Θεσσαλονικιά Μαρία Πλυτά-Χατζινάκου ήταν η γυναίκα που έσπασε τα ταμπού της σκηνοθεσίας και έκανε τη διαφορά.

Η Μαρία Πλυτά γεννήθηκε το 1915 στη Θεσσαλονίκη. Πολυσχιδής προσωπικότητα, στράφηκε πρώτα στη λογοτεχνία κι έγραψε τα μυθιστορήματα «Δεμένα φτερά» (1944) και «Αλυσίδες» (1946). Το 1948 πέρασε και στη συγγραφή θεατρικών έργων, κερδίζοντας με το «Κάστρο της Χερσώνας» έπαινο στο διαγωνισμό του λογοτεχνικού περιοδικού «Μορφές». Ο κινηματογράφος, όμως, γρήγορα την κέρδισε και την απορρόφησε.

Η Μαρία Πλυτά έγινε κυρίως γνωστή από μελοδράματα της δεκαετίας του 1960, μερικά από τα οποία έχουν αφήσει ιστορία χάρη στην «υιοθεσία» τους από την τηλεόραση: «Ο λουστράκος», «Ο ανήφορος», «Ο εμποράκος». Άλλες ταινίες της όμως, όπως η «Εύα» με τον Μάνο Κατράκη, τον Ντίνο Ηλιόπουλο και τον Αλέκο Αλεξανδράκη, ή το «Μόνο για μια νύχτα» με τη Βούλα Ζουμπουλάκη και τον Γιώργο Φούντα, έχουν σήμερα λησμονηθεί. Ο Κ. Φέρρης το τοποθετεί με ακρίβεια: «Μόνη της η Μαρία Πλυτά επέλεξε έναν λαϊκό κινηματογράφο που μέσα από τη δική της καλλιέργεια εξυπηρέτησε για να αναδείξει ακριβώς τα ανθρωπιστικά στοιχεία των ταινιών. Αυτά που πραγματικά χρειαζόταν ο ελληνικός λαός, το ελληνικό κοινό, ο ελληνικός κόσμος. Και δεν κατέφυγε σε καμία ευκολία, σε καμία φτήνια, σε καμία κερδοσκοπική υποχώρηση σε οτιδήποτε αφορούσε τα θέματά της και τη σκηνοθεσία της».

Στην αρχή ασχολήθηκε με την παραγωγή και την καλλιτεχνική διεύθυνση στις ταινίες «Μαρίνα» του Αλέκου Σακελλάριου (1947) και «Μαρίνος Κοντάρας» του Γιώργου Τζαβέλλα (1948). Το 1950 γύρισε την πρώτη της ταινία, τα «Αρραβωνιάσματα», διασκευή του ομώνυμου θεατρικού του Δημήτρη Μπόγρη, με πρωταγωνιστές τους Ντίνο Ηλιόπουλο, Αιμίλιο Βεάκη, Μαργαρίτα Γεράρδου και Νίκο Τζόγια, μια ταινία σταθμό στον ηθογραφικό ελληνικό κινηματογράφο.

Ακολούθησαν ταινίες, όπως:

«Η Λύκαινα» (1951) με την Αλέκα Κατσέλη.
«Ο Βαφτιστικός» (1952), μεταφορά στο πανί της οπερέτας του Θεόφραστου Σακελλαρίδη με τους Μίμη Φωτόπουλο και Αλέκο Αλεξανδράκη.
«Η Εύα» (1953) με τους Μάνο Κατράκη, Ντίνο Ηλιόπουλο, Αλέκο Αλεξανδράκη και Αλίκη Γεωργούλη.
«Το κορίτσι της γειτονιάς» (1954) με τους Ορέστη Μακρή, Δέσπω Διαμαντίδου και Γιώργο Φούντα.
«Η Δούκισσα της Πλακεντίας» (1956) με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα.
«Τα ναυάγια της ζωής» (1959) με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Κακκαβά.
«Άντρας είμαι και το κέφι μου θα κάνω» (1960) με τον Γιάννη Γκιωνάκη.
«Ο Λουστράκος» (1962), που έκανε σταρ τον μικρό Βασιλάκη Καΐλα.
«Ο Ανήφορος» (1964) με την Ξένια Καλογεροπούλου και τον Βύρωνα Πάλλη.
Η τελευταία της ταινία μεγάλου μήκους ήταν «Οι άγνωστοι της νύχτας» (1970) με το Γιώργο Καμπανέλη, τον Λυκούργο Καλλέργη και τη Σούλα Κοψίνη.

Ο γραπτός λόγος όμως ήταν πάντα η μεγάλη αγάπη της. Πέρα από τη συγγραφή των περισσότερων σεναρίων ταινιών της (ενδεικτικά, «Η λύκαινα» και «Άντρας είμαι και… το κέφι μου θα κάνω») η Πλυτά ασχολήθηκε και με το θέατρο γράφοντας δύο έργα, το «Κάστρο της Χερσώνας» και τη «Μάνα γης». Επίσης, είχε ασχοληθεί και με τη στιχουργική: το τραγούδι «Αγάπη μου, πού είσαι» που πρωτοτραγούδησε η Τζένη Βάνου το 1965 σε μουσική Μίμη Πλέσσα είναι δικό της. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στη δύση της ζωής της και πολλά χρόνια μετά τη σκηνοθεσία της τελευταίας ταινίας της «Η άγνωστος της νύχτας», το 1970, η Μ. Πλυτά δούλεψε και ως ρεπόρτερ γράφοντας εκτενή άρθρα κοινωνικού προβληματισμού για λογαριασμό εφημερίδων και περιοδικών.

Η Μαρία Πλυτά υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, η οποία την ανακήρυξε το 1986 επίτιμο μέλος της για τη μεγάλη της προσφορά στον κινηματογράφο. Έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, σε ηλικία 91 ετών, στις 4 Μαρτίου 2006