Έρευνα Κάπα Research: Αυτά σημάδεψαν τους Έλληνες το 2020 - Τι περιμένουμε το 2021 [πίνακες]

Έρευνα της Κάπα Research λίγες ώρες ουσιαστικά πριν την έλευσης του 2021, αποτυπώνει τα 10 ευρήματα που ξεχώρισαν το 2020. Οι Έλληνες βιώσαμε φόβο για την υγεία μας, ανησυχία για την οικονομική κατάσταση στη σκιά της πανδημίας, αγωνία για τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά και μια πιθανή σύγκρουση με την γείτονα.

Ενδιαφέρον έχει το εύρημα ότι σχεδόν 9 στους 10 Έλληνες ανησυχούν για τον κορονοϊό, αλλά και για τα οικονομικά τους λόγω της πανδημίας. Το 72%, επίσης, ανησυχεί για θερμό επεισόδιο με την Τουρκία. Ο Στρατός, οι επιχειρήσεις, η κυβέρνηση (ως θεσμός), η Αστυνομία, είναι οι θεσμοί που εμπιστεύονται περισσότερο οι Έλληνες. Τα 10 ευρήματα που ξεχώρισαν το 2020 προκλήθηκαν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου από την ιστορική συγκυρία τεσσάρων ευρύτερων εξελίξεων: Covid-19, οικονομική ύφεση, τουρκική προκλητικότητα, προσφυγική κρίση.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, τρεις κρίσεις, τρεις απειλές χτυπούν την πόρτα του ελληνικού νοικοκυριού και τρομάζουν: Covid-19 – Οικονομικό αδιέξοδο – Τουρκία.

Την ίδια ώρα, στην κρίση ο ρόλος του κράτους αποκτά νέα βαρύτητα ενώ, ταυτόχρονα, ενισχύεται αισθητά η εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Ενδεικτικό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι η εμπιστοσύνη στον θεσμό της Δικαιοσύνης αυξήθηκε κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες από τον Οκτώβρη του 2019 (27%) στον Οκτώβρη του 2020 (42%).

Στην πανδημία η καθημερινή πραγματικότητα - ο βασικός μηχανισμός φθοράς κάθε κυβέρνησης - είναι σε αναστολή, ενώ και η εξ ανατολών απειλή συσπειρώνει γύρω από την ηγεσία. Αυτό σημαίνει ότι η διαχείριση μιας έκτακτης συνθήκης όπως η πανδημία ή η τουρκική προκλητικότητα ευνοεί την κυβέρνηση.

Οι μεγάλοι ηττημένοι της προηγούμενης δεκαετίας, οι νέοι, βρίσκονται αντιμέτωποι με νέες περιπέτειες και ο αγώνας για αξιοπρεπή διαβίωση λαμβάνει ηρωικά χαρακτηριστικά. Ενδεικτικό είναι ότι κατά τη διάρκεια του lockdown για τον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού, το αίσθημα της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας για το μέλλον είναι πιο ισχυρό στην ηλικιακή ομάδα 17-34.

Το 2020, η ελληνική κοινή γνώμη θεώρησε προσβλητική και επιθετική την τουρκική πολιτική (Αγιά Σοφιά - γεωτρήσεις σε Αιγαίο/Κύπρο παρουσία πολεμικού στόλου κ.α.) και γενικά την Τουρκία ως απειλή στην επίπονη προσπάθεια της Ελλάδας να ανακάμψει από τη δεκαετή οικονομική κρίση.

Αντιμέτωποι με τις πολυκύμαντες ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι Έλληνες αναζητούν υποστήριξη από τις «μεγάλες δυνάμεις». Η θετική στάση της Γαλλίας αναγνωρίζεται, ενώ μετά τις αμερικανικές εκλογές και την άνοδο του Τζο Μπάιντεν ανακάμπτει η εικόνα των ΗΠΑ .

Η πανδημία του κορονοϊού και τα περιοριστικά μέτρα επιταχύνουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό και της ελληνικής κοινωνίας αλλά ταυτόχρονα εντείνουν την ανησυχία για την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων . Χαρακτηριστικό είναι ότι το 91% των ερωτηθέντων ανησυχεί ότι πιθανόν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας εκμεταλλεύονται τα προσωπικά τους δεδομένα χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

Με το σύνολο της εστίασης σε διαρκή αναστολή λειτουργίας, τα σούπερ μάρκετ αποτέλεσαν (και) χώρο κοινωνικοποίησης, κάλυψης αναγκών και χαμένων στιγμών ευτυχίας. Οι Έλληνες, το 2020, ταυτίστηκαν με το σούπερ μάρκετ περισσότερο από κάθε άλλο θεσμό, τόσο ως καταναλωτές αλλά και ως πολίτες. Η έκρηξη δημοφιλίας τους συγκρίνεται μόνο με εκείνη των ΚΕΠ προ εικοσαετίας, με κοινά χαρακτηριστικά το ευγενές περιβάλλον και τη διάθεση εξυπηρέτησης με επιδεικνυόμενο σεβασμό στον πολίτη-καταναλωτή.

Για τους Έλληνες, δεν είναι όλοι οι μετανάστες το ίδιο – διαφορετικά προσεγγίζουν τους μετανάστες του 1990 από εκείνους του 2010. Κάθε επαφή με το νέο δημιουργεί επιφυλάξεις, ενεργοποιεί συχνά αρνητικούς συνειρμούς και συμπεριφορές, όπως ακριβώς συνέβη και με την υποδοχή των μεταναστών από τις πρώην Ανατολικές χώρες στην αρχή της δεκαετίας του ’90.

Εμβόλιο και Ταμείο Ανάκαμψης διατηρούν ζωντανή την ελπίδα για καλύτερες μέρες – όπως και κατά τη δύσκολη δεκαετία του 2010, οι έρευνες αναδεικνύουν την πίστη σε μια συλλογική επιτυχία. Αισιόδοξο παρουσιάζεται το 57% το οποίο δηλώνει ότι «Οι Έλληνες, παρά την κρίση και τα προβλήματα, τελικά θα τα καταφέρουμε».

Πώς φανταζόμασταν το 2003 την Ελλάδα του 2020