MOG: Αντιδράσεις για το ελληνικό πρόγραμμα «Μνήμες Κατοχής» στα σχολεία - Οι ανακοινώσεις

Η ανακοίνωση του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας:

«Το πρόγραμμα MOG / Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα, που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Εξωτερικών  της Ο.Δ της Γερμανίας παρουσίασε πρόσφατα και στην Ελλάδα την εκπαιδευτική πλατφόρμα του. Η νέα πρωτοβουλία του γερμανικού κράτους έχει ως κύριο στόχο της τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές των ελληνικών σχολείων.

[caption id="attachment_1785964" align="alignnone" width="620"] Το μαρτυρικό Δίστομο[/caption]

Η επιλογή αυτή στηρίζεται στο απαράδεκτο και υποτιμητικό για τη χώρα μας σκεπτικό ότι πρέπει να μυηθούν οι έφηβοι στην σύγχρονη οπτική για την Ιστορία, εφόσον τα ελληνικά σχολεία και τα βιβλία είναι, τάχα, σφραγισμένα από την έλλειψη «κριτικής σκέψης» και από παρωχημένες «εθνοκεντρικές» απόψεις που δεν επιτρέπουν στους μαθητές να κατανοήσουν και την «άλλη πλευρά». Αυτό που θα πρέπει σύμφωνα με την άποψη αυτή να διδαχθούν είναι η υιοθέτηση ίσων αποστάσεων μεταξύ επιτιθέμενων και αμυνόμενων, θυτών και θυμάτων, και η κατανόηση για τους ναζιστές δημίους που έδρασαν στην Ελλάδα, στην Γιουγκοσλαβία, στην Πολωνία, στην Γαλλία και αλλού. Με μια νεοαποικιοκρατική νοοτροπία, που ξεκινά από την απαξίωση της ελληνικής Παιδείας, οι υπεύθυνοι της πλατφόρμας επιχειρούν με μια σειρά πρωτοβουλιών και, χωρίς την άδεια του Υπουργείου Παιδείας, την συστηματική διείσδυση στο ελληνικό σχολείο. Για να προλειανθεί, μάλιστα, το έδαφος έχει προηγηθεί η φιλοξενία στην ιστοσελίδα του προγράμματος άλλοτε ωμής κι άλλοτε περίτεχνης προπαγάνδας, μέσω σύντομων «επιστημονικών» σημειωμάτων, που υιοθετούν τις πιο ανιστόρητες και επικίνδυνες απόψεις για την Κατοχή και την Αντίσταση στην Ελλάδα.

Οι προθέσεις της πλατφόρμας MOG αποκαλύπτονται πληρέστερα από τον ιδιαίτερο στόχο της να εμπλακούν οι μαθητές και οι μαθήτριες της Ελλάδας στη δημιουργία «σεναρίων», δηλαδή στην πλαστογράφηση της Ιστορίας μέσω μίας διαστρεβλωτικής χρήσης της μυθοπλασίας. Καμία, όμως, μυθοπλασία δεν μπορεί να σταθεί ερήμην του ιστορικά ορθού, δηλαδή των τεκμηρίων από την Κατοχή έως και σήμερα. Νέοι άνθρωποι, που αποκλείεται σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα και με οποιοδήποτε εκπαιδευτικό σύστημα να έχουν διαμορφώσει δική τους γνώμη για ένα ωκεανό θεμάτων, καλούνται να δημιουργήσουν «σενάρια» για τόσο εκτεταμένα και δραματικά ζητήματα. Πώς; Προφανώς καθοδηγούμενοι από το υλικό που θα τους παράσχουν οι σχεδιαστές και διαχειριστές της πλατφόρμας. Και με ποιο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα; Όχι να σχηματίσουν, εν ονόματι της δήθεν σωστής και αντικειμενικής Ιστορίας, βασισμένες σε αξιόπιστα ιστορικά τεκμήρια απόψεις, αλλά να κατασκευάζουν σενάρια βασισμένα σε λίγες πολύτιμες συνεντεύξεις μαρτύρων. Που ωστόσο δεν αρκούν για να υποκαταστήσουν το ευρύτερο ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο και την σφαιρική γνώση των ιστορικών γεγονότων. Το αποτέλεσμα θα είναι ακριβώς να σπάσει η σχέση των μαθητών με το κριτικό πνεύμα και την ιστορική μνήμη και να παγιδευτούν σε ένα θολό τοπίο όπου ισχύουν όλα και τίποτε, δηλαδή τελικά οι απόψεις και οι στόχοι των εμπνευστών της Πλατφόρμας.

Μεταξύ των στόχων αυτών κεντρική θέση κατέχει η οριστική ματαίωση του αγώνα για τις γερμανικές οφειλές. Αποκαλυπτικό των επιδιώξεων των εμπνευστών και χρηματοδοτών του προγράμματος είναι ότι στην ιστοσελίδα του προγράμματος η αναφορά στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών είναι προβληματική και σταματά στο 1960, παρουσιάζοντας ουσιαστικά το θέμα ως λήξαν. Προσπαθεί έτσι να ακυρώσει τις συντονισμένες και ανυποχώρητες προσπάθειες των Ελλήνων για δικαιοσύνη που συνεχίζονται ως σήμερα.

Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι σήμερα ο μόνος στόχος. Ευρύτερες και πολύμορφες προσπάθειες, «ερευνητικές», «εκπαιδευτικές», «επιστημονικές», «πολιτιστικές», έχουν εκδηλωθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με πρόθεση να σχετικοποιηθούν τα εγκλήματα των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής. Με τελικό σκοπό να αλλάξει η μνήμη και η συνείδηση της Ευρώπης για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και να διαμορφωθούν κατά τις απόψεις και τα συμφέροντα του γερμανικού κράτους.

Τα εργαλεία προπαγάνδας και προσηλυτισμού για μια τέτοια επιχείρηση είναι γνωστά και δοκιμασμένα: προβολή στα ΜΜΕ, ανταλλαγές καθηγητών και μαθητών ελληνικών και γερμανικών σχολείων που έχει αναλάβει να συντονίσει η Γερμανική Σχολή Αθηνών, χρηματοδοτημένες έρευνες, υποτροφίες και άλλα. Οι προσπάθειες αυτές δεν πρέπει να περάσουν και δεν θα περάσουν. Κάνουμε σε όλους σαφές: η φιλία και συνεργασία των δύο λαών δεν έχει σχέση με τις πρακτικές ψευδεπίγραφης «συμφιλίωσης» χωρίς Δικαιοσύνη, όπως το «Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας», που προωθεί για να υπηρετήσει τους σκοπούς της η Ο.Δ.Γ. και δέχονται χωρίς αντίσταση οι ελληνικές κυβερνήσεις. Η πραγματική φιλία του ελληνικού και του γερμανικού λαού, όπως και όλων των λαών της Ευρώπης, μπορεί να στηριχθεί μόνο στα στέρεα θεμέλια της Αλήθειας, της Ισότητας και της Δικαιοσύνης. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε, αυτό παλεύουμε από κοινού με δημοκράτες και συλλογικότητες από τη Γερμανία.

Καλούμε την κυβέρνηση και ειδικά το Υπουργείο Παιδείας, τον πολιτικό κόσμο, τις οργανώσεις των δασκάλων και των καθηγητών να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Αλλά, πάνω από όλους, απευθυνόμαστε στους Έλληνες μαθητές και εκπαιδευτικούς. Με ευθύνη, με γνώση και με παρρησία, το ίδιο το ελληνικό σχολείο, πρωταγωνιστής διαχρονικά της αντίστασης στη χώρα μας, πρέπει, με την συμβολή όλων μας, να απαντήσει στην επιβουλή εναντίον του.

Σε λίγες μέρες θα τιμήσουμε τη μνήμη των θυμάτων του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, ενός από τα πιο ειδεχθή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας της ναζιστικής Γερμανίας στην κατεχόμενη Ευρώπη. Ως απόδοση φόρου τιμής στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας και στη θυσία του ελληνικού λαού για τη συντριβή του φασισμού καλούμε την κυβέρνηση να προχωρήσει με αποφασιστικές ενέργειες στην διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών, υλοποιώντας τη σαφή εντολή της Ολομέλειας της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019.

ΑΝΥΠΟΧΩΡΗΤΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΜΝΗΜΗ & ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ!»

Η ανακοίνωση των εκπροσώπων του προγράμματος MOG:

«Με αφορμή τις πολιτικές αιτιάσεις και επιθέσεις εναντίον του Προγράμματος «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» (MOG) σε ελληνικά ΜΜΕ και στο Διαδίκτυο, οι οποίες επιδεικτικά μοιάζουν να αγνοούν την επιστημονική και εκπαιδευτική αξία του έργου, θέλουμε να εκθέσουμε ακόμη μια φορά την πραγματικότητα και να ενημερώσουμε σχετικά το κοινό.

Υπενθυμίζουμε ότι τo Αρχείο MOG, διαφυλάσσοντας τη μνήμη για τη γερμανική κατοχή Ελλήνων και Ελληνίδων Μαρτύρων, διαθέτει στο διαδίκτυο 93 εκτενείς συνεντεύξεις για ερευνητικούς, εκπαιδευτικούς και πολιτισμικούς σκοπούς. Οι Mάρτυρες αποκαλύπτουν τις πολλαπλές όψεις της συγκεκριμένης περιόδου. Αφηγούνται την εμπειρία τους από την περίοδο αυτή, αλλά και τις όψεις της ζωής τους μετά το 1945. Η Εκπαιδευτική Πλατφόρμα MOG έχει ως αντικείμενο ζητήματα που αφορούν την κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει οι Έλληνες και οι Ελληνίδες κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και είναι διαρθρωμένη στις ακόλουθες θεματικές ενότητες: «Παιδιά στην Κατοχή», «Καθημερινή ζωή», «Αντίσταση», «Αντίποινα», «Ολοκαύτωμα – Σοά» και «Στρατόπεδα Συγκέντρωσης».

Τόσο το Αρχείο όσο και η Πλατφόρμα έχουν δεχθεί σε πολυάριθμες εκδηλώσεις στην Ελλάδα (ΥΠΑΙΘ, ΕΚΠΑ) και τη Γερμανία (Ίδρυμα Τοπογραφία του Τρόμου) θερμή υποδοχή στον ακαδημαϊκό, ερευνητικό, πολιτικό κόσμο και στον κόσμο της εκπαίδευσης. Την ίδια αναγνώριση και θερμή αποδοχή έχει γνωρίσει το έργο και στον ελληνικό και γερμανικό Τύπο. Τον τελευταίο καιρό όμως έχουν εμφανιστεί στον ελληνικό Τύπο διάφορες τοποθέτησεις που στρέφονται με δριμύτητα κατά του έργου προκειμένου να αποτρέψουν τη χρήση του στην ελληνική εκπαίδευση.

Οι επαναλαμβανόμενες αβάσιμες τοποθετήσεις διαστρεβλώνουν την αλήθεια, ενώ επιχειρούν να ανατρέψουν το θετικό κλίμα γύρω από το Πρόγραμμα με απώτερο σκοπό την αδυναμία εκπλήρωσης των σκοπών του. Πίσω από τις επικρίσεις βρίσκεται προφανώς η υπόνοια εξάρτησης από δήθεν πολιτικές βλέψεις του Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας μέσω του «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον». Το «Ταμείο» είναι ένας από τους βασικούς χρηματοδότες του Προγράμματος και η ίδρυσή του αποτελεί μία πρόσφατη πρωτοβουλία του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών με σκοπό την υποστήριξη επιστημονικών και καλλιτεχνικών προγραμμάτων μεταξύ των δύο χωρών. Με αυτή την αφορμή οι επικριτές του MOG υπονοούν κάποιο υποτιθέμενο υστερόβουλο γερμανικό σχέδιο περί «διαστρέβλωσης της Ιστορίας» με τη βοήθεια του έργου μας.

Διαβεβαιώνουμε ότι στη διάρκεια της δεκαετίας που ασχολούμαστε συστηματικά με τη δημιουργία του αρχείου προφορικών μαρτυριών και του αντίστοιχου εκπαιδευτικού υλικού για την περίοδο της Κατοχής, δεν δεχθήκαμε ποτέ και ούτε έγιναν παρεμβάσεις από τους χορηγούς ως προς τη συλλογή και επιστημονική επεξεργασία των συνεντεύξεων, τη συγγραφή συνοδευτικών κειμένων και την εκπόνηση του εκπαιδευτικού υλικού (τα οποία φυσικά συνεχώς δέχονται συμπληρωματικές βελτιώσεις) ή εν γένει την κατασκευή και χρήση του MOG. Αυτή η διαπίστωση πλήρους επιστημονικής ανεξαρτησίας ισχύει απόλυτα για όλους τους υποστηρικτές του Προγράμματος και ιδιαίτερα για το «Ταμείο», το οποίο ούτε καν υπήρχε κατά την πρώτη τετραετία μετά το ξεκίνημά μας. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι κάποιοι διαβλέπουν σκοτεινές σκευωρίες ή κατασκευάζουν ανύπαρκτες συναλλαγές πίσω από τις αυστηρά αξιοκρατικές και ανεξάρτητες επιχορηγήσεις, δωρεές, παροχές υποτροφιών και άλλες χρηματοδοτήσεις.

Ακόμη χειρότερα και με τον πιο αήθη τρόπο προσβάλλουν τους 93 συνεντευξιαζόμενους, άντρες και γυναίκες, που όλοι τους είχαν πληγεί από τη ναζιστική Κατοχή με κάθε τρόπο, ως επιζήσαντες είτε του πολέμου, των βομβαρδισμών, του φοβερού λιμού, των ναζιστικών θηριωδιών, είτε ως αγωνιστές της Αντίστασης. Ανάμεσά τους και εμβληματικές προσωπικότητες, όπως ο Μανώλης Γλέζος και ο Αργύρης Σφουντούρης. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που έζησαν την ναζιστική Κατοχή και μοιράστηκαν τα οδυνηρά βιώματά τους, ακριβώς για να μην ξαναγίνουν τέτοια εγκλήματα στην ανθρωπότητα, απέκτησαν μέσω του MOG φωνή, την οποία το Πρόγραμμά ανδεικνύει και εκτιμά σαν ιστορική πηγή και διαφυλάσσει στο διηνεκές. Χαρακτηριστική της εκτίμησης των μαρτυριών είναι η ψηφιακή έκθεση της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βερολίνο για την 75η επέτειο του τέλους του Β΄ΠΠ το 2020.

Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου είναι διεθνώς γνωστό στον τομέα της Ψηφιακής Οπτικοακουστικής Ιστορίας. Συγκεκριμένα, το Center for Digital Systems (CeDiS) - που εδώ και δέκα χρόνια μεριμνά για το πρόγραμμα MOG - συνεργαζόταν στενά, μάλιστα ως πρώτο στην Ευρώπη, με το τεράστιο Ψηφιακό Αρχείο Μαρτυριών Ολοκαυτώματος του Πανεπιστημίου Ν. Καλιφόρνιας (>52.000 συνεντεύξεις). Επιπλέον, το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, συμβάλλει στη λειτουργία παρόμοιων ψηφιακών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων στη Γερμανία, Τσεχία, Ρωσία και Πολωνία. Η συνεργασία στην έρευνα και την ακαδημαϊκή διδασκαλία με την Ελλάδα (ΕΚΠΑ και ΑΠΘ) ξεκίνησε από το 2011 (βλ. ενδεικτικά τη συνέντευξη του Χ. Φλάισερ, Αυγή, Ενθέματα, 13.11.2011).

Με πρωτοβουλία των εμπνευστών του Προγράμματος MOG Χάγκεν Φλάισερ (Αθήνα) και Νίκο Αποστολόπουλο (Βερολίνο) έλαβε το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, μετά από πολυετείς προσπάθειες, γερμανοελληνική χρηματοδότηση ώστε να δημιουργηθεί το Αρχείο και το Εκπαιδευτικό Υλικό MOG όπως είχε σχεδιαστεί. Βρήκαν στον ελληνικό επιστημονικό χώρο εξαιρετικούς συναδέλφους, έμπειρους και νέους, με τους οποίους υπήρξε δημιουργική αλληλεπίδραση με απτά επιτεύγματα. Σαν πρώτο αποτέλεσμα δημιουργήθηκε το Αρχείο MOG που τέθηκε σε λειτουργία το 2018. Ακολούθησε η δημιουργία του Εκπαιδευτικού Υλικού MOG το οποίο παρουσιάστηκε επιτυχώς και επικροτήθηκε το Δεκεμβριο του 2020. Η συνεργασία των Ελλήνων και Γερμανών επιστημόνων που βασίζεται στη σύγχρονη παιδαγωγική θεωρία και μεθοδολογία σε περιβάλλοντα εποικοδομητικής - ερευνητικής - ανακαλυπτικής μάθησης (investigative problem based learning) και είναι πλαισιωμένη ψηφιακά, αποδείχθηκε όχι μόνο ποιοτικά αξιόλογη, αλλά και τεκμηριωμένη επιστημονικά.

Είμαστε πρόθυμοι να ξεκινήσουμε ουσιαστικό διάλογο ώστε να καταφανεί η ποιότητα του έργου και η ανεξαρτησία του Προγράμματος από οποιαδήποτε, ακόμα και πολιτική επιρροή (φορέα ή ιδρύματος). Θα απαντήσουμε σε κάθε ερώτηση που αφορά το έργο καθαυτό. Τεκμηριωμένη και εποικοδομητική κριτική είναι πάντα ευπρόσδεκτη. Δεν θα ασχοληθούμε όμως με υστερόβουλες πολιτικές επιθέσεις.

Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλες και όλους που συνέβαλαν και συμβάλλουν στην πραγματοποίηση του έργου MOG, τους Μάρτυρες, τους χορηγούς και υποστηρικτές, τους συνεργάτες μας καθώς και τους συναδέλφους από το ακαδημαϊκό και εκπαιδευτικό χώρο και των δύο κρατών, οι οποίοι μας υποστηρίζουν εξακολουθητικά και ενθαρρύνουν την προσπάθειά μας για τη περαιτέρω συνέχιση του έργου.»