Ηλίας Μόσιαλος για κορονοϊό: Χωρίς φάρμακο και εμβόλιο δεν υπάρχει περιθώριο για ψευτο-ηρωισμούς

Την ανάγκη να είμαστε προετοιμασμένοι για ένα πιθανό δεύτερο κύμα της πανδημίας τονίζει ο καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος σε συνέντευξη του στο «Βήμα». Πως εξηγεί το πιο ήπιο προφίλ της νόσου στη χώρα μας. Ποιες είναι οι επισημάνσεις του για τις εξελίξεις στην ανάπτυξη εμβολίου και τη διασπορά fake news.

Αναλυτικά η συνέντευξη όπως παρουσιάστηκε στο ΒΗΜΑ:

Κύριε Μόσιαλε, σε μία πρόσφατη ανάρτησή σας στο facebook αναφερθήκατε στην πιθανότητα προστασίας από λοίμωξη τον SARS-CoV-2 λόγω προηγούμενων μολύνσεων από άλλους εποχιακούς κορονοϊούς. Λέτε πως αυτός είναι δηλαδή ο λόγος που ευθύνεται για το πιο ήπιο προφίλ της νόσου στην Ελλάδα;

Είχα αναφερθεί στην πιθανότητα προϋπάρχουσας διασταυρούμενης ανοσοπροστασίας από τον Μάιο. Αλλά, πρόσφατα ανακοινώθηκαν και τα αποτελέσματα μιας μελέτης από τη Γερμανία. Καταρχήν να πούμε πως η μελέτη δεν έχει αξιολογηθεί ακόμα από ειδικούς. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως άνθρωποι που δεν είχαν κολλήσει τον SARS-CoV-2 είχαν κατά 81% κυτταρική ανοσοαπόκριση μέσω Τ-λεμφοκυττάρων. Και οι ερευνητές αιτιολογούν πως για αυτή την ανοσοαπόκριση ευθύνεται η προηγούμενή τους έκθεση σε κορονοϊούς «κοινού κρυολογήματος». Ίσως λοιπόν και στη χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες που ενδημούν οι κορονοϊοί, να υπάρχει κάποιου είδους προϋπάρχουσα ανοσία λόγω πρότερης έκθεσης σε άλλους κορονοϊούς.

Δηλαδή εν ολίγοις είναι καλά τα νέα;

Αυτό που εννοούσα την πρώτη φορά που είχα αναφερθεί σε αυτό το φαινόμενο, είναι πως μπορεί να μας προφυλάσσει από́ τις επιπλοκές σοβαρής λοίμωξης από τη νόσο του Coved-19. Δηλαδή, ναι τα νέα είναι καλά, αλλά να θυμόμαστε πως αυτή η προϋπάρχουσα διασταυρουμένη ανοσοπροστασία δεν αποκλείει τη μόλυνση και τη μετάδοση αλλά ίσως επηρεάζει την έκβαση.

Πείτε μας για τις θεραπείες αντισωμάτων που συζητούνται αρκετά. Πού βρισκόμαστε με αυτές τις θεραπείες;

Η αλήθεια είναι πως όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στα εμβόλια. Ταυτόχρονα βέβαια αναπτύσσονται από εταιρείες θεραπείες αντισωμάτων για τον κορονοϊό που μπορεί να είναι διαθέσιμες ακόμη και πριν από το πρώτο ασφαλές εμβόλιο. Τέτοιες θεραπείες ίσως να μπορούσαν να θεραπεύσουν άτομα που νοσούν ήδη με Covid-19. Επί του παρόντος, υπάρχουν τουλάχιστον 102 θεραπείες αντισωμάτων Covid-19 σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Τέσσερις θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα που στοχεύουν στη θεραπεία και πιθανώς ακόμη και για την πρόληψη της μόλυνσης Covid-19 βρίσκονταν σε στάδιο κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους μέσα τον Ιούνιο, με μία από αυτές ήδη σε φάση 2. Αν όλα πάνε καλά θα μπορούσαν ενδεχομένως να είναι διαθέσιμες κάποια στιγμή το φθινόπωρο. Αλλά, ας έχουμε πάντα κατά νου, πως, όπως λένε οι επιστήμονες, καταρχήν ο ρυθμός των κλινικών δοκιμών δεν ακολουθεί το ρυθμό σχεδιασμού βάσει των εργαστηριακών προκλινικών αποτελεσμάτων. Κατά δεύτερον να ξαναπούμε πως τα εμβόλια σαφέστατα και υπερτερούν μιας θεραπείας αντισωμάτων, γιατί η δράση των δεύτερων διαρκεί δυνητικά για έναν ή δύο μήνες και στη συνέχεια φθίνει.

Και πού βρισκόμαστε με τα εμβόλια;

Μπήκαμε στον Ιούλη και έχουμε περισσότερα από 130 εμβόλια σε προκλινικό στάδιο, 11 σε φάση Ι, 8 σε φάση ΙΙ, 3 σε φάση ΙΙΙ των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους. Η φάση III των δοκιμών θα προσδιορίσει εάν το εμβόλιο μας προστατεύει από τον κορονοϊό, και είναι η φάση που το εμβόλιο δίνεται σε χιλιάδες άτομα. Σε αυτή τη φάση επίσης γίνεται και η μελέτη αναφορικά με το πόσοι μολύνθηκαν, σε σύγκριση με εθελοντές που έλαβαν εικονικό εμβόλιο. Όπως σας είχα ξαναπεί μέσα στο καλοκαίρι θα έχουμε συνεχώς νέα για τα εμβόλια. Ξέρουμε για παράδειγμα για το εμβόλιο του πανεπιστημίου της Οξφόρδης σε συνεργασία με την Astra Zeneca, πως γίνονται κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ πως θα συμπεριλάβουν και ηλικιωμένους και παιδιά. Αναφορικά με τις κλινικές δοκιμές πέραν της Αγγλίας τα εμβόλια θα δοκιμαστούν σε 4,000 άτομα στη Βραζιλία και 2,000 στη Νότιο Αφρική καθώς και στις δύο περιοχές υπάρχει ακόμα ενεργός ιός σε υψηλά επίπεδα μετάδοσης σε σύγκριση με την Αγγλία όπου η τα μέτρα μείωσαν κατά πολύ τα ποσοστά μόλυνσης.

Επίσης από μια πρόσφατη επιστημονική ανακοίνωση μαθαίνουμε για την πορεία των κλινικών δοκιμών φάσης Ι του εμβολίου της γερμανικής BioNTech σε συνεργασία με τη Pfizer, που αναπτύχθηκε με παρόμοια τεχνολογία με το εμβόλιο της Moderna, το οποίο είναι σε φάση δοκιμών ΙΙ/ΙΙΙ. Στους εθελοντές που εμβολιάστηκαν με το γερμανικό εμβόλιο, ανιχνεύτηκαν αντισώματα για τον ιό, που αυξήθηκαν σημαντικά μετά τη δεύτερη δόση που τους χορηγήθηκε. Δεδομένου όμως πως υπάρχουν αναφορές πως τα ποσοστά των αντισωμάτων μπορεί να φθίνουν με το χρόνο, πέρα από το ότι το εμβόλιο πρέπει να δοκιμαστεί και σε ηλικιωμένους, πρέπει επίσης να αξιολογηθεί εάν εγείρει και τους μηχανισμούς κυτταρικής ανοσίας. Τέλος, από αυτή την εβδομάδα έχουμε και 1 εγκεκριμένο εμβόλιο για περιορισμένη χρήση. Πρόκειται για το εμβόλιο Ad5-nCoV, που είναι ένα από τα 8 εμβόλια που αναπτύσσονται από κινεζικές εταιρείες και ερευνητές, και που έχουν εγκριθεί για να προχωρήσουν σε δοκιμές σε ανθρώπους. Το εμβόλιο αυτό αναπτύχθηκε από την ερευνητική μονάδα του κινεζικού στρατού και την CanSino Biologics, και ισχυρίζονται πως οι ως τώρα κλινικές δοκιμές απέδειξαν ότι ήταν ασφαλές και κάπως αποτελεσματικό.

Ακούμε πολλούς επιστήμονες που σχολιάζουν, όπως έχετε τονίσει και εσείς βέβαια, πως υπάρχει η πιθανότητα το εμβόλιο να μην παρέχει 100% προστασία. Τι σημαίνει αυτό για την πανδημία;

Ένα εξαιρετικό εμβόλιο που έχουμε είναι το εμβόλιο της ιλαράς που μας προστατεύει κατά περίπου 97-98%. Ένα ασφαλές εμβόλιο κατά του κορονοϊού που θα μας παρείχε 70-75% πληθυσμιακή κάλυψη και προστασία, ίσως να είναι το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε αυτή τη στιγμή. Ίσως βέβαια τελικά να έχουμε απλά ένα εμβόλιο που μειώνει τη σοβαρότητα της έκβασης της νόσου αντί να αποτρέπει την ίδια τη μόλυνση από Covid-19. Δεν μπορούμε ακόμα να ξέρουμε. Στο ενδιάμεσο θα έχουμε σίγουρα κι άλλα νέα για φάρμακα όπως και άλλες θεραπευτικές αγωγές.

Κάποιες δημοσκοπήσεις λένε πως 1/3 των Αμερικάνων θα αρνηθεί τον εμβολιασμό. Τι λέτε για αυτό;

Δεν υπάρχει περιθώριο για ανοχή στα fake news και τα αντιεμβολιαστικά κινήματα όταν έχουμε απέναντί μας ένα ιό που σταμάτησε τις ζωές μας και έχει κυριολεκτικά παγώσει τις οικονομίες.

Ακούσαμε και για την πιθανότητα δεύτερης πανδημίας από νέα γρίπη των χοίρων, αλλά γνωρίζω πως ήσασταν καθησυχαστικός πάνω σε αυτό.

Δυστυχώς τα fake news ξεσπάθωσαν και εδώ. Υπήρξε ένα επιστημονικό άρθρο που αναφέρθηκε σε ένα στέλεχος ιού γρίπης των χοίρων, που την ύπαρξη του γνωρίζουν οι ειδικοί εδώ και χρόνια. Η ουσία του άρθρου είναι πως δεν αποτελεί άμεσο πρόβλημα και συστήνουν στενή παρακολούθηση τόσο για τον έλεγχο του ιού στους χοίρους, αλλά και για τους χοιροτρόφους και τους εργαζομένους στα εργοστάσια συσκευασίας χοιρινού κρέατος. Φαίνεται πως υπήρξαν 2 περιστατικά μετάδοσης του ιού από χοίρους σε ανθρώπους, τα οποία όμως δεν κατέληξαν σε περαιτέρω μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο. Για την ακρίβεια δεν υπάρχουν στοιχεία ότι αυτό το στέλεχος γρίπης μεταδίδεται μεταξύ ανθρώπων, παρότι κυκλοφορεί στους χοίρους από το 2016. Δηλαδή, για να είμαι σαφής, παρά τα πρωτοσέλιδα σε διάφορα ΜΜΕ και τις αναφορές στα τηλεοπτικά δελτία, το ίδιο το επιστημονικό άρθρο δεν περιγράφει μια άμεση απειλή για το ευρύ κοινό.

Να μιλήσουμε και για το δεύτερο κύμα. Αλλά πριν από αυτό, να σταθώ στο ότι σας είχα ακούσει να αναφέρεστε στο εμβόλιο της γρίπης.

Πρέπει να είμαστε και σε προσωπικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο δημόσιας υγείας προετοιμασμένοι για ένα πιθανό δεύτερο κύμα. Θα ήταν καλό να μετριάσουμε τις επιπτώσεις κάνοντας όλοι το εμβόλιο της γρίπης, αλλά η σύσταση πρέπει να είναι και λόγω του κορονοϊού πιο στοχευμένη, ώστε να εμβολιαστούν ειδικά οι ηλικιωμένοι αλλά και όλοι όσοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.

Τι άλλο πρέπει να προσέχουμε;

Έχοντας στο νου μας και την πιθανή προϋπάρχουσα ανοσοπροστασία λόγω προηγούμενης έκθεσης σε άλλους κορονοϊούς που προκαλούν κοινό́ κρυολόγημα, ξέρουμε πως η προστατευτική ανοσία κυμαίνεται σχεδόν πάντα για λιγότερο από ένα χρόνο.

Γι’ αυτό το λόγο πρέπει καθημερινά να προσέχουμε τον εαυτό μας και να προφυλάσσουμε τους δικούς μας ανθρώπους και τους συμπολίτες μας. Χωρίς φάρμακο και εμβόλιο δεν υπάρχει περιθώριο για ψευτο-ηρωισμούς, ειδικά όταν έχουν αντίκτυπο σε άλλους ανθρώπους.