Ιωάννα-Μαρία Γκέρτσου: Οι τολμηροί ανοίγουν δρόμους

Ιωάννα-Μαρία Γκέρτσου:  «Παλεύω για μια συμπεριληπτική κοινωνία» δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή της η Ιωάννα-Μαρία Γκέρτσου, ψυχολόγος και Πρόεδρος στη Σχολή Σκύλων Οδηγών τυφλών «Λάρα», τη μοναδική τέτοια σχολή στην Ελλάδα που ίδρυσε ένας άνθρωπος τυφλός. Τη συναντήσαμε και μας αφηγήθηκε τη σπουδαία ιστορία της. Μια ιστορία που συγκινεί και εμπνέει.

Η Ιωάννα-Μαρία Γκέρτσου είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Έχασε την όρασή της στη θερμοκοιτίδα όπου μπήκε επειδή γεννήθηκε πρόωρα. Αυτό δεν την εμπόδισε, παρά τις δυσκολίες να παλέψει, να σπουδάσει, να είναι όχι απλώς δημιουργική αλλά να προσφέρει στην κοινωνία ένα ανεκτίμητο έργο: ιδρύοντας στην Ελλάδα την πρώτη σχολή εκπαίδευσης σκύλων που χρησιμοποιούνται ως οδηγοί τυφλών.

Έδωσε στη σχολή το όνομα του πρώτου της σκύλου, της Λάρας και μέσα από αυτήν έχει βοηθήσει πολλούς συνανθρώπους που έχουν τυφλωθεί να ζήσουν μια κοινωνική ζωή όπως την επιθυμούν.

Οι πιο σημαντικοί σταθμοί στη ζωή μου

Η βλάβη στην όραση: Ο μεγαλύτερος σταθμός της ζωής μου είναι η βλάβη στη όραση που υπέστην επειδή γεννήθηκα πρόωρα από ιατρικό λάθος, καθώς υπήρξε κακή παροχή οξυγόνου όταν νοσηλευόμουν στη θερμοκοιτίδα. Η βλάβη που έπαθα λέγεται αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας. Συνέβη και σε άλλα μωρά το ίδιο χρονικό διάστημα στο ίδιο μαιευτήριο αλλά δεν αποδόθηκαν ευθύνες σε κανέναν γιατρό, δικαστικά, εκείνη την εποχή. Η τύφλωση που μου προκλήθηκε, υπήρξε λοιπόν σημαντικός σταθμός στη ζωή μου όμως δεν την άφησα να με προσδιορίσει.

Οι γονείς μου επένδυσαν σε εμένα, σπούδασα, εργάζομαι, κάνω διάφορες δραστηριότητες και παλεύω για μια συμπεριληπτική κοινωνία. Είναι νίκη ότι πλέον μιλάμε για ένα κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας και για ανθρώπους εμποδιζόμενους να ζήσουν όπως οι υπόλοιποι ενώ μπορούν, αρκεί να γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές. Θέλω η συμπερίληψη για την οποία μιλάμε να γίνει επιτέλους πράξη σε όλους τους τομείς.

Δύναμη για να ξεπεράσω τα εμπόδια μου έδωσε η πεποίθησή μου πως αξίζω πολλά και πως κανένας δεν έχει το δικαίωμα να με μειώνει επειδή είμαι τυφλή. Γι’ αυτό και σε ένα παιδί με βλάβη στην όραση θα έλεγα να μάθει να είναι αυτόνομο μέσα κι έξω από το σπίτι. Να κυκλοφορεί με λευκό μπαστούνι, να πιστεύει στον εαυτό του και να κάνει ψυχοθεραπεία πριν να είναι… αργά. Θα του έλεγα επίσης, να διεκδικεί και να μην αφήνει κανέναν να το κάνει να πιστεύει πως μειονεκτεί απέναντι στους άλλους ανθρώπους. Θα του έλεγα να αναζητήσει ανθρώπους που θα το αγαπούν και θα τους αγαπά...

Οι σκύλοι οδηγοί: Η πορεία της ζωής μου άλλαξε καθοριστικά όταν πήρα τη Λάρα, τον πρώτο μου σκύλο-οδηγό, το 2003. Με την απόφασή μου να ιδρύσω και τη Σχολή Σκύλων-Οδηγών «Λάρα», τη ζωή μου σημάδεψαν πλέον οι σκύλοι-οδηγοί τυφλών με ό,τι συμπεριλαμβάνει ο όρος: εκπαίδευση, πρόσβαση, αυτονομία, νομοθεσία, δικαιώματα, τύφλωση, αναπηρία…

Φυσικά, σταθμός ζωής ήταν και η Μέη, η δεύτερη σκυλίτσα μου οδηγός, με την οποία συμπορευτήκαμε 12 χρόνια και συνεχίσαμε ό,τι είχαμε ξεκινήσει με τη Λάρα την οποία και διαδέχτηκε: την θεσμοποίηση των σκύλων-οδηγών στην Ελλάδα. Η Μέη, έφυγε από τη ζωή πριν από ένα μήνα, πλήρης ημερών κι αγάπης.

Το Πάσχα, ήρθε στη ζωή μου, ο τρίτος μου σκύλος-οδηγός, ένα αγοράκι, ο Μπάμπου. Και πλέον αν πάνε όλα κατ´ευχήν, θα πορευόμαστε μαζί για τα επόμενα δέκα χρόνια.. Η αίσθηση που έχω, αποκτώντας σταθερά στο χρόνο ένα «αγαθό» όταν το έχω ανάγκη - στην προκειμένη έναν σκύλο-οδηγό τον οποίο πρωτοεισήγαγα στην Ελλάδα και για το οποίο, έχω παλέψει σκληρά, είναι μια αίσθηση ασφάλειας που με κάνει να νιώθω υπερηφάνεια και πληρότητα.

Ο χαμός των γονιών μου: Ο θάνατος και των δυο γονέων μου το 2015 με σημάδεψε επίσης γιατί ήμουν νέα και ήταν πολύ ξαφνικός κι αναπάντεχος.

Ψυχολόγος στο ΕΣΥ! Ο διορισμός μου ως ψυχολόγος στο ΕΣΥ το 2015 μου έφερε την επαγγελματική δικαίωση που διεκδικούσα χρόνια. Αν υπάρχει κάποιος τόπος με τον οποίο έχω δεθεί, αυτός είναι η Κρήτη, όπου έζησα δέκα χρόνια, χωρίς να κατάγομαι από εκεί και δίχως αρχικά να έχω ιδέα από τη ζωή στην ελληνική επαρχία. Στην Κρήτη εργάστηκα για χρόνια ως ερευνήτρια στο Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας κι έπειτα στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Έκανα καρδιακούς φίλους, συμμετείχα στα κοινά κι έγινα απίστευτα αγαπητή, πρώτα μαζί με τη Λάρα κι έπειτα με τη Μέη. Ο θάνατος της Μέη μου πριν περίπου έναν μήνα, ήταν η πιο δύσκολη στιγμή που έχω βιώσει. Έπρεπε να πάρω την απόφαση να κοιμηθεί γρήγορα… και σκέφτηκα σαν να ήμουν εκείνη κι όχι εγώ...

Μόνη μου έμαθα ό,τι έμαθα αφού έξω από το σχολείο ρουφούσα κυριολεκτικά τα πάντα κι αναζητούσα τη γνώση. Οι καθηγητές μου, μάλλον θεωρούσαν πως δεν θα καταφέρω και πολλά στη ζωή μου.

Οι τολμηροί ανοίγουν δρόμους. Αυτό ακριβώς έκανα. 15 χρόνια πριν οραματίστηκα τη Λάρα, σαν να έβλεπα 15 χρόνια μπροστά. Ενώ ξεκίνησα από το μηδέν, το θεωρούσα δεδομένο πως θα υπάρξει οργανισμός που θα εκπαιδεύει σκύλους-οδηγούς και στην Ελλάδα διότι τον έβλεπα μπροστά μου! Σ

κέφτηκα πως αυτή η υπηρεσία - οι σκύλοι-οδηγοί που είναι τόσο διαδεδομένη στον υπόλοιπο κόσμο, λείπει από την Ελλάδα. Σκέφτηκα πως δεν θα ήταν άσχημο να δοκιμάσω τις δυνάμεις μου, κάνοντας κάτι δικό μου, ένα δικό μου «παιδί» ενώ καλά καλά δεν είχα τελειώσει το μεταπτυχιακό μου. Σκέφτηκα πόσο όμορφη είναι η προοπτική της ένωσης του σκύλου με τον άνθρωπο. Πόσο χρειάζονται αυτήν την υπηρεσία οι άνθρωποι σαν κι εμένα που είναι δηλαδή τυφλοί και τι θα έκανα εγώ όταν θα ερχόταν ο καιρός να αντικαταστήσω τη Λάρα.

Όταν ξεκίνησε η Λάρα, στην Ελλάδα δεν υπήρχε τίποτα σχετικό με τους σκύλους οδηγούς τυφλών. Ούτε σκύλοι-οδηγοί, ούτε εξοπλισμός, ούτε κουτάβια, ούτε νομοθεσία, ούτε παιδεία για το θέμα αυτό. Δεν ξέραμε πώς γίνονται οι αξιολογήσεις των σκύλων ή/και των τυφλών, πώς να επιλέξουμε ένα κουτάβι, πώς να εκπαιδεύσουμε έναν εκπαιδευτή σκύλων-οδηγών κλπ κλπ. Όλοι έλεγαν πως θα αποτύχουμε επειδή οι Έλληνες δεν θέλουν τους σκύλους μέσα στα εστιατόρια και τα ταξί, επειδή στην Ελλάδα κάνει ζέστη, έχει αδέσποτα, έχει εμπόδια στους δρόμους κλπ. Όμως, 14 χρόνια μετά, τους αποδείξαμε πως έκαναν λάθος…

Ιούνιος 2020: Με τον Μπάμπου, το νεότερο σκύλο οδηγό της, στο μουσείο της Ακρόπολης. Ξεναγός τους ήταν ένας φίλος αρχαιολόγος.

Τα παιδικά μου χρόνια: Γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα στη Γλυφάδα. Το σπίτι μας ήταν μια παραδοσιακή μονοκατοικία, στη μέση ενός τεράστιου κήπου που έκρυβε πολλές κρυψώνες για να εξερευνήσουμε και είχε πολλά διαφορετικά κομμάτια για να παίξουμε. Η μια πλευρά είχε χαλίκια, η κεντρική γκαζόν με ένα μεγάλο πεύκο και για να πας από πίσω στα γιασεμιά, έπρεπε να διασχίσεις έναν μακρύ διάδρομο, γεμάτο οπωροφόρα δέντρα. Το σπίτι μας είχε πάντα πολλά ζώα - σκύλους, γάτες, χελώνες, παπαγάλους, κουνέλια, κότες… και πολλά μουσικά όργανα! Κιθάρες, βιολιά, συνθεσάϊζερ, ντέφια, φλογέρα, κύμβαλα, τρομπέτα, ακορντεόν… ακόμα και σήμερα, οι παλιοί φίλοι και συμμαθητές θυμούνται το σπίτι μας αφού όταν έρχονταν το θεωρούσαν κάτι σαν εκδρομή!