Κάνναβη: Το «θαυματουργό» υλικό μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα χτίζει τα σπίτια μας

Το Cannabis sativa, το φυτό των χιλίων και ενός μορίων, φημίζεται παγκοσμίως για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, για τις υφαντικές ίνες με τις οποίες δημιουργούνται τα ρούχα, για την κατασκευή σχοινιών αλλά και τη χρήση του στη ναυσιπλοΐα. Οι υποστηρικτές του υλικού επισημαίνουν τις μη τοξικές του ουσίες και την ανθεκτικότητα στη μούχλα και τη φωτιά.

Πλέον η κάνναβη ξεκίνησε να χρησιμοποιείται για κάτι ακόμα μεγαλύτερο: για τη στέγαση και τον περιορισμό της εξάρτησής μας από το σκυρόδεμα και τα υλικοτεχνικά-οικονομικά του μειονεκτήματα. 

Η τσιμεντοβιομηχανία είναι υπεύθυνη για το 8% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που θερμαίνουν τον πλανήτη, ενώ, παράλληλα, η άκαμπτη επιφάνεια του τσιμέντου έχει χαμηλό δείκτη μόνωσης. Έτσι, ξεκίνησε η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων που μέχρι στιγμής έχει αποφέρει αποτελέσματα σε μικρή κλίμακα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης κάνναβης, αναμεμειγμένης με ασβέστη. Ο στόχος είναι να δημιουργηθούν δομικά υλικά χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, φιλικών προς το περιβάλλον.

«Υπάρχει τεράστια δυναμική ανάπτυξης στις ΗΠΑ για τις ίνες κάνναβης που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές και τη μόνωση», δήλωσε η Kaja Kühl, σχεδιάστρια και ιδρύτρια της youarethecity, μιας οικοδομικής πρακτικής με έδρα το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. «Η κάνναβη νομιμοποιήθηκε μόλις το 2018, αλλά τώρα η βιομηχανική της μορφή ακολουθεί το πρώτο κύμα CBD (σ.σ. κανναβέλαιο)». 

Το περασμένο καλοκαίρι η Kühl -με συμμετοχή στην πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Κολούμπια για να βοηθήσει στην εφαρμογή περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών στην κοιλάδα Hudson- ολοκλήρωσε δύο εξοχικές κατοικίες σε αγρόκτημα στα βόρεια της πολιτείας της Νέας Υόρκης χρησιμοποιώντας κάνναβη-ασβέστη στην κατασκευή τους. Τα μπλοκ δεν φέρουν φορτίο, επομένως το υλικό χρησιμοποιείται κυρίως για μόνωση, αλλά και ως επένδυση στους εσωτερικούς τοίχους. 

Χάρη στα προκατασκευασμένα τούβλα κάνναβης και την ξυλεία έχει μειώθηκε το ενεργειακό αποτύπωμα στον πλανήτη. Οι δύο εξοχικές κατοικίες είναι σχεδιασμένες σύμφωνα με την αρχιτεκτονική της αμερικανικής υπαίθρου, βρίσκονται στο φυτώριο πειραματικής γεωργίας Wally Farms και έχουν σχεδιαστεί με βάση βιώσιμες τεχνικές κατασκευής. 

Η Kühl περιγράφει ένα νεοσύστατο δίκτυο υποστηρικτών, σχεδιαστών και κατασκευαστών που θεωρούν τα δομικά υλικά βιολογικής προέλευσης ως τον τρόπο μείωσης του αποτυπώματος σε άνθρακα, που σε ορισμένες περιπτώσεις, αντιπροσωπεύουν το 80% του κύκλου ζωής του βλαβερού στοιχείου για το περιβάλλον. 

Η γνώση ήταν γνωστή εδώ και αιώνες

Το στέλεχος Cannabis sativa είναι υλικό που συνδυάζει τη γρήγορη καλλιέργεια με τη δύναμη. Η ικανότητά του να δεσμεύει περισσότερο από το διπλάσιο βάρος του σε άνθρακα, έχει έρθει στο επίκεντρο της βιώσιμης ανάπτυξης.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, μέσω της φωτοσύνθεσης, η κάνναβη μπορεί να δεσμεύσει έως και 15 τόνους CO2 ανά εκτάριο (10 στρέμματα). Η καλλιέργεια κάνναβης καταλαμβάνει μόνο το 25% της παγκόσμιας καλλιεργήσιμης γης και μπορεί να μειώσει το χάσμα των εκπομπών που έχει μετρήσει ο ΟΗΕ κατά 23 δισεκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως. 

«Η επιλογή υλικών που δεσμεύουν τον άνθρακα πριν μετατραπούν σε υλικά δόμησης μπορεί να είναι πολύ επωφελής στην προσπάθεια να φτάσουμε σε ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα μέχρι το 2050», δήλωσε η Kühl, επισημαίνοντας ότι η κάνναβη που χρησιμοποιείται είναι από το εσωτερικό στέλεχος του φυτού, και όχι από τον φλοιό από τον οποίο παράγεται χαρτί ή σχοινί. 

Η Συμμαχία Ταχείας Μετάβασης, αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία κατά τη δεκαετία του '80 ως μέθοδος ενίσχυσης της θερμικής απόδοσης σε μεσαιωνικά κτίρια ξύλινων πλαισίων, που έχουν τις ρίζες τους στην προχριστιανική Γαλατία.

Οι υποστηρικτές της χρήσης κάνναβης στην κατασκευή -προτιμούν τον όρο κάνναβη-ασβέστη από το «σκέτο» κάνναβη- μιλούν για τις μη τοξικές και ανθεκτικές στη μούχλα και τη φωτιά ιδιότητές της. 

Το πιο ελκυστικό, δήλωσε ο Tim White του Texas Healthy Homes, είναι ότι δεν προστίθενται χημικά: «Οι σύγχρονες κατασκευαστικές βιομηχανίες είναι ένα τοξικό κοκτέιλ», δήλωσε ο White, «και πολλοί από τους πελάτες μας αναζητούν ένα μη τοξικό σπίτι». 

«Αυτό το υλικό είναι σχεδόν αρνητικό στον άνθρακα», είπε. «Δεν εμπλέκονται καθόλου πετροχημικά, οπότε μπορούμε να φτιάξουμε ''υγιή'' σπίτια για να ζήσουν οι άνθρωποι. Μπορείτε να χτίσετε ένα υγιές εσωτερικό περιβάλλον χρησιμοποιώντας οικοδομικά υλικά με ιστορία χιλιάδων ετών». 

Χρησιμοποιώντας μια μονολιθική δομή -τοίχοι χωρίς κοιλότητες, όπως ένα πέτρινο σπίτι- η επιχείρηση του White προμηθεύεται κάνναβη από την περιοχή South Bend στο Great Bend του Κάνσας. Εκεί δημιουργήθηκαν οι πρώτες εγκαταστάσεις το 2021, μετά τη νομιμοποίηση της καλλιέργειας κάνναβης τρία χρόνια νωρίτερα. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αυτού του είδους η βιομηχανία είναι ακόμα στα σπάργανα. Όπως και η μαριχουάνα, η κάνναβη τέθηκε εκτός νόμου το 1937 και οι προσπάθειες για την επανεκκίνηση της βιομηχανίας ήρθαν πολύ καιρό αργότερα. «Όλοι θέλουν να είμαστε 50 χρόνια μπροστά στα συστήματα και στην εκπαίδευση», δήλωσε ο White, αλλά «διαπιστώνουμε ότι αυτή η γνώση των ιστορικών υλικών δεν υπάρχει πια». 

Στην Ευρώπη ωστόσο, τα πράγματα είναι ακόμα πιο «άγουρα». Στη Βρετανία, για παράδειγμα, τα σπίτια κάνναβης Haverhill στο Suffolk είναι ηλικίας είκοσι ετών, ενώ στη Γαλλία το αθλητικό κέντρο Pierre Chevet, κοντά στο Παρίσι, κατασκευάστηκε πρόσφατα με κυρίως υλικό την κάνναβη.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η παγκόσμια αγορά κάνναβης προβλέπεται να αυξηθεί κατά 16% ετησίως έως το 2028, με τη συνολική παγκόσμια αγορά «πράσινων» δομικών υλικών να προβλέπεται να φτάσει τα 419 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2026.

Όμως, η βιομηχανία κάνναβης-ασβέστη θα πρέπει να ανταγωνιστεί με την καθιερωμένη κατασκευαστική βιομηχανία, για την οποία το κόστος και η ρύπανση του περιβάλλοντος αποτελούν τις κεντρικές ανησυχίες.

Ο Tim White κάνει τώρα μαθήματα πάνω σε τεχνικές φυσικής δόμησης, σε μια προσπάθεια να προχωρήσει τη βιομηχανία ένα βήμα μπροστά. Για το Texas Healthy Homes, ο σκοπός είναι να χτιστούν σπίτια που θα μοιάζουν με τα «κλασικά», χωρίς να επιδιδόμαστε σε φουτουριστικές και αρχιτεκτονικές κατασκευές τύπου Arcosanti.

«Καταλαβαίνω που είναι η αγορά», είπε. «Θα θέλεις να πουλήσεις αυτό το πράγμα, οπότε θα χρειάζεσαι επίπεδους τοίχους. Δεν θέλω κανείς να έρχεται σε μένα σε 10 χρόνια λέγοντας ότι προσπαθεί να πουλήσει το σπίτι του. Λοιπόν, ναι φίλε, κάν' το επίπεδο...» 

Την περασμένη εβδομάδα, η Tao Climate -εταιρεία που χρησιμοποιεί τεχνολογία αιχμής για την καλλιέργεια κάνναβης σε μεγάλη κλίμακα- ανακοίνωσε τη συνεργασία της με την τεχνολογία κάνναβης της Ουκρανίας, για τη χρήση του φυτού στη στέγαση 170 εκτοπισμένων και ορφανών παιδιών του πολέμου, στην πόλη Λβιβ. 

Η συμμετοχή στο XPRIZE, δημιούργημα του Έλον Μασκ, αφορά στην απομάκρυνση του άνθρακα από το περιβάλλον και συνοδεύεται από ένα βραβείο-κίνητρο ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι θα καταφέρει να αφαιρέσει περισσότερους από 1.000 τόνους CO2. 

«Έχουμε αποδείξει ότι το μοντέλο μας λειτουργεί κάτω από τις πιο σκληρές συνθήκες», δήλωσε ο Felix Roick από την Tao Climate. «Αυτό που πετύχαμε στην Ουκρανία είναι αξιοσημείωτο. Αφαιρούμε με αποτελεσματικότητα το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, επιτρέποντας παράλληλα τη βιώσιμη στέγαση εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Είναι μία ''win-win'' κατάσταση για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα».