Μεγάλος Περίπατος: Το μεγάλο στοίχημα που ίσως θα χαθεί...
Της Δέσποινας Δαμιανίδου
Η λέξη περίπατος “παιδεύει” τους Αθηναίους μέρες τώρα. Βρίσκεται στο στόμα όσων γίνονται μάρτυρες των έργων ανάπλασης, που λαμβάνουν χώρα στο ιστορικό κέντρο της πόλης (και όχι μόνο), όσων αγανακτούν εγκλωβισμένοι σε κάποιο όχημα από την κυκλοφοριακή αναστάτωση των πρώτων ημερών και σίγουρα όσων, αργά ή γρήγορα, είτε θα τον περπατήσουν είτε θα τον αντικρίσουν από κοντά σε κάποιο πέρασμά τους από το κέντρο της πρωτεύουσας. Η θαυμαστή ιδιαιτερότητα της ελληνικής γλώσσας (τι μεγαλείο να προφέρεις τις λέξεις ακριβώς όπως οι πρόγονοι 20 αιώνες πριν...), είναι που κάνει την ίδια αυτή λέξη να ονοματοδοτεί τη Σχολή που ιδρύει ο Αριστοτέλης στην Αθήνα το 335 π.Χ.
Σχολή που ήταν αφιερωμένη στη φιλοσοφική και επιστημονική έρευνα, λειτουργούσε ως ιδιωτικό ίδρυμα, προσφέροντας επιστημονική εκπαίδευση υψηλού επιπέδου και εκτός από το κυρίως όνομα, Το Λύκειο, (εκ του,-αφιερωμένου στο Λύκειο Απόλλωνα- ναού, στον οποίο στεγαζόταν), ήταν ευρέως γνωστή ως Περίπατος του Αριστοτέλη. Καίτοι το όνομα της Σχολής προέρχεται από το ρήμα περιπάτειν (κάνω περίπατο), πολλοί σύγχρονοι μελετητές απορρίπτουν ότι δόθηκε εκ της κυριολεξίας του όρου: φιλοσοφώ δλδ., περπατώντας σε μονοπάτια από δέντρα (συνήθεια, άλλωστε, η οποία μαρτυρείται από διάφορους φιλόσοφους της αρχαιότητας, μεταξύ των οποίων και ο Πλάτωνας).
Τα ακροαματικά έργα του Αριστοτέλη, εξάλλου, αφήνουν να εννοηθεί, ότι δίδασκε χρησιμοποιώντας σταθερές κατασκευές και όργανα, που απαιτούν τη χρήση σταθερού χώρου, όπως μια αίθουσα. Η ουσία, όμως, βρίσκεται αλλού. Η Περιπατητική Κοινότητα στην Αθήνα του 4ου αι. π.Χ. είναι γεγονός και οι “εκ του Περιπάτου” (όπως ονομάζονται οι συμμετέχοντες), απολαμβάνουν πλήρη πνευματική ελευθερία και έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν γνώμες, ακόμα και αντίθετες μ αυτές του Σχολάρχη. Το νοητό άλμα στους αιώνες αφήνει πίσω την εικόνα εκείνων των Περιπατητικών με τις αρχαίες χλαμύδες και μάς προσγειώνει στον Περίπατο του '20. Τον Μεγάλο.
Και αν σαν πρώτη 'υποτιθέμενη' ερώτηση που ίσως προκύπτει από τη φευγαλέα συσχέτιση των δύο εικόνων, είναι το "αν υπάρχει, έστω, υποψία σχέσης ανάμεσα σε κείνους τους Περιπατητές και σε μας" (τους σημερινούς), στην, -προφανώς-, αρνητική απάντηση, έρχεται να προστεθεί ακόμα μια ερώτηση. Πιο πεζή. "Να' ναι οι άσπρες λαμαρίνες που ζυγίζουν περισσότερο ή οι 'τόνοι' της μελάνης (κανονικής και διαδικτυακής), που έχουν ήδη χυθεί στην κριτική του έργου;" Η ολοκλήρωσή του ίσως (ίσως..) δώσει απάντηση, αν οι τόνοι της λαμαρίνας βαρύνουν και πραγματικά, ως προς ένα όμορφο αποτέλεσμα.
'Μπερδεύτηκαν', θα' λεγε κανείς, βιαστικά, ανάμεσα σε έντονα κόκκινα και σχεδόν φωσφορίζοντα κίτρινα, 'στριμώχθηκαν' άτακτα δίπλα σε λεωφορειοδρόμους και πιάτσες ταξί, 'ασφυκτιούν' ήδη κάτω από τον καυτό, αθηναϊκό ήλιο και μοιάζουν αφιλόξενο υλικό για πολίτες, που φαίνεται να τις κοιτούν με δυσπιστία (...και κάθονται με δυσκολία). Τη δυσανάλογη εικόνα του ελάχιστου πράσινου που 'αγκομαχά' να ξεχωρίσει μέσα από τις ογκώδεις, άσπρες, κυκλικές λαμαρίνες, φαίνεται πως ήρθε να διορθώσει ο φοίνικας. Ακόμη, όμως, κι αν υπήρχε τέτοια πρόθεση, μάλλον 'εγκλωβίστηκε' κι αυτή μέσα σε μεταλλικές γλάστρες(;!), που καλούνται να φιλοξενήσουν(;) το πανύψηλο δέντρο της τροπικο-εύκρατης, κυρίως, ζώνης.
Διαθέτοντας ούτε τις στοιχειώδεις γνώσεις φυτολογίας και εκφράζοντας μόνο ταπεινή άποψη για το αισθητικό αποτέλεσμα, η πένα της γράφουσας αναρωτιέται: στριμώχνεις, άραγε, ένα τόσο όμορφο και επιβλητικό δέντρο σε μια τετράγωνη γλάστρα; Αναγκάζεις το μάτι να θαυμάσει τη σμαραγδένια κορυφή, να κατηφορίσει στον ανάγλυφο, περήφανο κορμό... για να καταλήξει σε μια άσπρη λαμαρίνα 5 τετραγωνικών; Εκεί ούτε ο Φοίνικας (ο άλλος... το πτηνό!) δεν θα ξαναγεννιόταν κι ας είναι στη φύση του!
Μόλις προστέθηκαν λίγα γραμμάρια στο ζύγι (που λέγαμε παραπάνω) της αρνητικής κριτικής. Της επιφυλακτικής, αν θέλετε, μέχρι την οριστική εικόνα. Οι απορίες (που ευλόγως δημιουργούνται), σχετικά με την ύπαρξη ή μη πρόβλεψης για τη διευκόλυνση ανθρώπων με αναπηρία (προβλήματα κινητικά/οράσεως), οι απορίες για το κατά πόσο η χρήση (και μάλιστα σε τεράστιες ποσότητες) λαμαρίνας, συμπλέει με την -εδώ και δεκαετίες- κραυγή του πλανήτη για οικολογική συνείδηση, οι απορίες για το κατά πόσο εύκολος θα είναι ο ποτισμός τόσων μονάδων (ξεχωριστών μεταξύ τους, που δεν υποστηρίζονται από σύστημα αυτόματου ποτισμού) και μάλιστα σε συνθήκες αστικού κέντρου πρωτεύουσας, που καυσαέριο και κλιματολογικές συνθήκες, θα κάνουν την ανάγκη για πότισμα, περισσότερο από συχνή, φαίνεται πως βαρύνουν κι άλλο το ζύγι προς τη δυσπιστία.
Ίσως, βέβαια, όλα αυτά να είναι η γρήγορη ματιά της επισκέπτριας στην Αθήνα γράφουσας, που βλέποντας αυτές τις μέρες το Μεγάλο Περίπατο, θυμήθηκε (από τα σχολικά εγχειρίδια) εκείνον τον άλλο Περίπατο, του Αριστοτέλη. Στο όνομα του οποίου (του Περιπάτου), οι μαθητές εκείνοι πραγματικά απολάμβαναν την Αθήνα και ύψωναν τη φιλοσοφική μελέτη και έρευνα. Προφανώς δεν είμαστε στον 5ο αιώνα π.Χ.. Προφανώς και σκοπός του Μεγάλου Περιπάτου δεν είναι αυτός.
Θα αναρωτιόταν, όμως, ίσως, κάποιος, αν αξίζει στην Αθήνα (που δεν παύει να βρίσκεται κάτω από τη σκιά του Βράχου που γέννησε εκείνο το πνεύμα), μια τέτοια πολύχρωμη παρέμβαση, που μάλλον 'θόρυβο' προκαλεί στο μάτι, παρά 'προσκαλεί' για περίπατο και απόλαυση. Προς το παρόν, κατηφορίζοντας την Πανεπιστημίου, και βλέποντας τον Περίπατο να αντικρίζει το Μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών, -το ωραιότερο ίσως νεοκλασικό οικοδόμημα του κόσμου-, καταλήγω πως η μοναδική -μέχρι στιγμής- σχέση που έχει ο σημερινός υπερφίαλος, με εκείνον τον αρχαίο του Σταγειρίτη φιλόσοφου, είναι η τοπική γειτνίαση με το Μέγαρο, -πηγή έμπνευσης στο μυαλό του Δανού T. Hansen για την κατασκευή του οποίου , υπήρξε ΑΚΡΙΒΩΣ η αρχιτεκτονική του αθηναϊκού 5ου αιώνα!
Το στοίχημα θα είχε κερδηθεί, αν ο Περίπατος του ΄20 αντίκριζε, όχι μόνο την Ακαδημία, αλλά και όλα τα σημεία της πόλης (από τα οποία διέρχεται), που αποπνέουν την καλαισθησία και το μεγαλείο εκείνης της Αθήνας (του πνεύματος και του πολιτισμού), φέροντας χρώματα, υλικά και αισθητική, ανάλογα της αξίας αυτής της πόλης. Κι αν έχει χαθεί οριστικά, κρίμα...
Η Δέσποινα Δαμιανίδου είναι εκπαιδευτικός
