Το Σισμίκ των Τούρκων και ο «Σεισμός» του Ανδρέα Παπανδρέου
Γράφει ο δικηγόρος Γιάννης Μαντζουράνης
Στην ελληνική ιστορία υπάρχουν πολλές σημαδιακές ημερομηνίες που οι κυρίαρχες δυνάμεις σπρώχνουν στη λήθη, είτε με διαστρέβλωση και αφομοίωση του νοήματός τους, είτε με διαγραφή από το ιστορικοπολιτικό ημερολόγιο, με τη συνδρομή των συστημικών ΜΜΕ, που συνήθως είναι πρόθυμα να συμμορφωθούν προς «τας υποδείξεις».
Η 28-3-1987 είναι μια τέτοια ημερομηνία, με πολυσήμαντο αποτύπωμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πριν 34 χρόνια, τον Μάρτιο του 1987, η Τουρκία προχώρησε σε προκλητική επιχείρηση παραβίασης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας με έρευνες του ωκεανογραφικού σκάφους «Πίρι Ρέις» ανοιχτά της Θάσου και του ωκεανογραφικού πλοίου «Σισμίκ Ι» στην υφαλοκρηπίδα μεταξύ Σαμοθράκης και Θάσου. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Ανδρέας Παπανδρέου, προειδοποίησε ότι η Ελλάδα θα υπερασπισθεί τα σύνορα, αλλά και τα κυριαρχικά δικαιώματά της εμπράκτως, δηλαδή «επί του πεδίου», όπως συνεχώς δηλώνει ο Ερντογάν, ενώ ταυτόχρονα όλος ο ελληνικός στόλος βγήκε στο Αιγαίο, τα μαχητικά αεροσκάφη προωθήθηκαν σε αεροδρόμια διασποράς, ο ελληνικός στρατός τέθηκε σε ετοιμότητα και άρχισε επιλεκτική επιστράτευση εφέδρων. Επίσης ο Έλληνας Πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε συνωμοσία Τουρκίας και ΗΠΑ – ΝΑΤΟ κατά της Ελλάδας, προειδοποίησε για «καταλυτική αλλαγή και στο χώρο των Βαλκανίων αλλά ακόμα και στο σύστημα άμυνας των Δυτικών, δηλαδή το ΝΑΤΟ». Με άλλες λέξεις απέστειλε μήνυμα για πιθανή διάλυση της ΝΑ Πτέρυγας του ΝΑΤΟ και ενδεχόμενη αποσκίρτηση της Ελλάδας από το δυτικό στρατόπεδο, ενώ ταυτόχρονα ανακοίνωσε ότι θα κλείσει την αμερικανική βάση στη Νέα Μάκρη Αττικής και προέβη στην πιο καθοριστική κίνηση εντυπωσιακού συμβολισμού με την αυθημερόν μετάβαση του Υπουργού Εξωτερικών Κάρολου Παπούλια στη Σόφια για διαβουλεύσεις με την ηγεσία της Βουλγαρίας. Την 27-3-1987 ο Ανδρέας Παπανδρέου σε ένα μνημειώδες Διάγγελμά του αποκαλύπτει τους σταθερούς στόχους της Τουρκίας και τις αδιαπραγμάτευτες θέσεις, τις λεγόμενες «κόκκινες γραμμές» της Ελλάδας. Η Τουρκία επιδιώκει διχοτόμηση του Αιγαίου Πελάγους και στην ουσία συγκυριαρχία στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αρνείται υφαλοκρηπίδα στα ελληνικά νησιά και με σεισμογραφικές έρευνες επί του βυθού της ελληνικής υφαλοκρηπίδας απροκάλυπτα προσβάλλει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, τα οποία υπάρχουν πριν και μετά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ γειτονικών χωρών. Και αυτό γιατί το επί της υφαλοκρηπίδας δικαίωμα είναι ipsofactoκαιabinitio, δηλαδή «συμφυές προς την κυριαρχία του παράκτιου κράτους και γι’ αυτό δεν είναι αναγκαίο για την άσκησή του να εφαρμόζεται ειδική διαδικασία ή να πραγματοποιούνται ειδικές διαπραγματεύσεις. Η ύπαρξη του δικαιώματος μπορεί να πιστοποιηθεί, όπως συμβαίνει σε πολλά κράτη, αλλά δεν προϋποθέτει οποιαδήποτε συστατική πράξη» (Βλέπε: Απόφαση Διεθνούς Δικαστηρίου Χάγης της 20-2-1969 και Ε. Ρούκουνα: Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, σελ. 309). Με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία δημιουργεί τετελεσμένα γεγονότα επί των οποίων επιχειρεί να κατασκευάσει και στηρίξει νομικά προηγούμενα, στοχεύει σε διανομή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και όχι οριοθέτηση της συνολικής υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου και στην πραγματικότητα αποσκοπεί σε ανατροπή των διεθνών συνθηκών που καθορίζουν το statusquoστο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με απειλή χρήσης βίας. Αντίθετα η Ελλάδα σέβεται και τηρεί το εθιμικό και συμβατικό διεθνές δίκαιο, υπερασπίζει τα εθνικά δικαιώματα και συμφέροντα όχι μόνο με τα εργαλεία του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και με την αποτρεπτική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων, δηλαδή όχι μόνο στα διεθνή fora(οργανισμούς και δικαστήρια) αλλά και εμπράκτως ή «επί του πεδίου», δηλαδή επί του ελληνικού εναερίου, θαλάσσιου και ηπειρωτικού χώρου. Αποδέχεται την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας ως το μοναδικό ελληνοτουρκικό πρόβλημα, που μπορεί και πρέπει να επιλυθεί με παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, και είναι έτοιμη να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις για την κατάρτιση και υπογραφή συνυποσχετικού για αυτό το ζήτημα. Όλα τα άλλα ζητήματα, τα οποία θέτει η Τουρκία, είναι μονομερείς διεκδικήσεις, που δεν τίθενται σε διάλογο, αφού συνεπάγονται ελληνικές παραχωρήσεις είτε εθνικής κυριαρχίας, είτε κυριαρχικών δικαιωμάτων. Από αυτά τα ιστορικά γεγονότα και τις μεταγενέστερες εξελίξεις εξάγονται τα ακόλουθα χρήσιμα συμπεράσματα: α) Καθαρές πολιτικές τοποθετήσεις, που υποστηρίζονται με ενέργειες της διπλωματίας και των Ενόπλων Δυνάμεων, εκπέμπουν σαφές μήνυμα, θέτουν ξεκάθαρα τις κόκκινες γραμμές και αποθαρρύνουν ριψοκίνδυνες σκέψεις και πράξεις εχθρών και «φίλων». β) Όταν η Ελλάδα έχει συγκροτημένη στρατηγική και ικανό στρατηγό αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τους κινδύνους πριν γίνουν καταστροφές, ενώ με έλλειψη στρατηγικής και έλλειμα στρατηγού σύρεται από τετελεσμένα που προκαλεί η Τουρκία, όπως συνέβη το 2020, που κονιορτοποιήθηκαν «επί του πεδίου», δηλαδή στην πράξη, τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, υπό την αιδήμονα παρουσία του ελληνικού στόλου και την ψοφοδεή στάση της Κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη. γ) Η ειρήνη δεν διασφαλίζεται ούτε με κατευνασμό του επιθετικού γείτονα ούτε με ενδοτική στάση και συνεχείς υποχωρήσεις στις τουρκικές διεκδικήσεις επί της εδαφικής ακεραιότητας, της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, αλλά με αντίσταση στις αξιώσεις, διεκδικήσεις και προκλήσεις με όλα τα διαθέσιμα μέσα μηδενός εξαιρουμένου. Η ισχύς της ρωμαϊκής ρήσης «sivispacem, parabellum= εάν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο», είναι διαχρονική, αφού η στρατιωτική αποτροπή είναι εργαλείο προς αποφυγή του πολέμου και ενίσχυση της διπλωματίας για να προετοιμασθεί και να υπάρξει πολιτική λύση. 