Τρεις alt-right επιλογές της κυβέρνησης Μητσοτάκη

«Συνεχίζουν να μιλάνε για “μάνες με μωρά στα χέρια”. Αυτά είναι βόμβες, σήμερα τυλιγμένα στις πάνες, αύριο με μαντήλες και μπούργκες»

Τηλέμαχος Μαράτος, Εστία, 2019.

«Κάποιοι “μπιπ” φυλάνε τα σύνορα, για να μην ξυπνήσουν κάποιο πρωί οι “ανθρωπιστές” και δουν τους Τούρκους να κόβουν βόλτες στην αυλή τους».

Γιώργος Φλωρίδης, τ. Υπουργός ΠΑΣΟΚ 1998-2004, ανάρτηση στο Facebook, 2022

O λεγόμενος «πλουτολαϊκισμός» είναι ένα νεοφασιστικό πολιτικό ρεύμα, που βρίσκει μεγάλη απήχηση στα μεσοστρώματα της Δύσης. Στις ΗΠΑ, στις πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αλλά και σε παραδοσιακές δημοκρατίες με μεγάλο βάθος (Ιταλία, Γαλλία), σημαντικά τμήματα του πληθυσμού έλκονται από αυτήν την «παρηγορητική» πολιτική. Σύμφωνα με τον ραδιοσχολιαστή Ρας Λίμπο (Rush Limbaugh), έναν από τους θεωρητικούς του κινήματος, η «εξαπάτηση» του λαού από το «σύστημα» εξασφαλίζεται από το τετράπτυχο ΜΜΕ, Πανεπιστήμια, Επιστήμη και Θεσμοί (ΜΠΕΘ). Πρόταγμα του κινήματος είναι άρα να κατασκευασθεί μία «εναλλακτική πραγματικότητα», πέραν εκείνης της ΜΠΕΘ. Σε αυτή την «πραγματικότητα» θα κυριαρχεί, χωρίς αντίπαλο, η «εναλλακτική δεξιά» (alt-right).

Η Εναλλακτική Δεξιά διακρίνεται από την άρνηση της Κλιματικής Κρίσης, τον εθνικισμό/απομονωτισμό, την περιφρόνηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την παλινόρθωση της προπολεμικής καθεστηκυίας τάξεως στα δικαιώματα των αδύναμων (γυναικών, μεταναστών, LGBTQ+ κ.ά). Ο χριστιανισμός γίνεται αντιληπτός ως «ταυτοτικό» στοιχείο του Δυτικού Πολιτισμού και σαν μια φιλοσοφία ατομικής προαγωγής. Όσο για την οικονομία, αυτή είναι αυτονόητα νεοφιλελεύθερη, αν και επιτρέπονται «κοινωνικές» πολιτικές όταν παραμένουν στο επίπεδο της ad hoc «συμπόνιας» των πλούσιων προς τους φτωχούς.

Θα ήταν άδικο να εντάξουμε την κυβέρνηση Μητσοτάκη σε αυτό το ρεύμα. Η κυβέρνηση της χώρας λειτουργεί ως τμήμα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, προωθεί δικαιωματιστική ατζέντα (στα LGBTQ+, στα ζώα συντροφιάς κ.λπ.), δεν απορρίπτει τη θεσμική λειτουργία και αποδέχεται την Κλιματική Κρίση.

Μολοταύτα, σε τρία ζητήματα (στη λειτουργία του τύπου, στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και στο απόρρητο της επικοινωνίας), η κυβερνητική πολιτική της ΝΔ είναι ακραία, σε βαθμό να μετακινεί τη χώρα μας πέραν της δημοκρατικής λειτουργίας -και να προσεγγίζει σημαντικά στην alt-right.

Το χειρότερο δεν είναι αυτό. Το πραγματικά επικίνδυνο είναι πως στην προσπάθειά της να υπερασπιστεί την πολιτική του στους τομείς αυτούς, το «σύστημα Μητσοτάκη» εκπαιδεύει ένα κοινό στην alt-right αντίληψη. Όσοι την επικρίνουν στα θέματα αυτά είναι «αφελείς», «εξωνημένοι», «ξενοκίνητοι», είναι εντέλει ο «εσωτερικός εχθρός» (ένας όρος που αναβιώνει με ένταση, στα πιο υπεύθυνα χείλη). Ο ξένος «παραπληροφορεί», οι ΜΚΟ και οι Διεθνείς Οργανισμοί είναι συλλήβδην «ανθελληνικά», το σύνταγμα και οι νόμοι «ξεπερασμένα» ή «αριστερά».

Ενδιαφέρον έχει η γενεαλογία αυτής της ελληνικής alt-right. Δεν προέρχεται από την παραδοσιακή ΝΔ των νοικοκυραίων, όσο από μεταγενέστερα ιδεολογικά ρεύματα, που δημιουργήθηκαν εκτός και εναντίον της ΝΔ. Ανάγεται κυρίως στους «εκσυγχρονιστές» της περιόδου 1996-2004 και στον ελληνικό νεοφιλελευθερισμό. Ιδεολογικά επικοινωνεί με παλιότερα πολιτικά ρεύματα, όπως είναι ο «αυριανισμός» της δεκαετίας του ’80, ο μεταπολιτευτικός σταλινισμός (του ΚΚΕ και της άκρας αριστεράς) κ.λπ. Προσεγγίζει «για πρώτη φορά» τη ΝΔ λόγω Μητσοτάκη, στη βάση μιας ριζοσπαστικής πολιτικής διάθεσης.

Αυτά τα ρεύματα συνέκλιναν και συντήχθηκαν στους «μένουμε Ευρώπη» και στο «αντι-ΣΥΡΙΖΑ» μέτωπο. Τώρα ριζοσπαστικοποιούνται, υπερασπιζόμενοι την πολιτική Μητσοτάκη στα ΜΜΕ, στους πρόσφυγες και στις υποκλοπές.

Και το ζήτημα δεν είναι να κρίνει κανείς τα πεπραγμένα της (που είναι πάνω κάτω στον μέσο όρο των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων, ίσως και πάνω από αυτόν σε ορισμένες περιπτώσεις).  Το σημαντικό είναι πως εάν η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιβιώσει από το σκάνδαλο των υποκλοπών και από την βάναυση και παράνομη διαχείριση του προσφυγικού, οι alt-right δυνάμεις στο εσωτερικό της θα δυναμώσουν και θα συνδεθούν με πιο πλατιά κοινωνικά στρώματα. Πιθανότατα θα θεωρηθούν από τον κύκλο του Μαξίμου ως φορείς της «συνταγής της επιτυχίας» και θα ανταμειφθούν αναλόγως με προβολή, κύρος, χρήματα και «επιτελικό» ξεχαρβάλωμα των θεσμών. Θα μπορούν τότε να φιλοδοξούν πως θα κατισχύσουν της κεντροδεξιάς Νέας Δημοκρατίας και θα αλλάξουν τις πολιτικές ισορροπίες προς όφελος της νεοφασιστικής αντίληψης.

Ο Νίκος Ράπτης είναι εκπαιδευτικός