Ρυθμίσεις για αυθαίρετη δόμηση

Ο νέος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός της χώρας συζητήθηκε την Πέμπτη στο υπουργικό συμβούλιο και προβλέπει σειρά ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης.

Μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι σε περιοχές μεγάλης συγκέντρωσης αυθαιρέτων με απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ θα ορίζονται «περιοχές προς εξυγίανση», στις οποίες η αρμοδιότητα αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης και αποκατάστασης θα ανατίθεται σε ειδική υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ ή της Περιφέρειας και ουσιαστικά οι περιοχές αυτές θα εντάσσονται στο σχέδιο.

Ταυτόχρονα, με προεδρικό διάταγμα και άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις, προβλέπεται η κατηγοριοποίηση των αυθαιρέτων, προκειμένου να υπάρξει διαφορετική αντιμετώπιση του προβλήματος. Επίσης, δίδεται λύση και στην ηλεκτροδότηση των αυθαιρέτων, για την οποία τίθεται ως προϋπόθεση να εκπονείται πολεοδομική μελέτη για την περιοχή που βρίσκεται το αυθαίρετο.

Σε τέσσερις κατηγορίες
Σύμφωνα με την εισήγηση της υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Βάσως Παπανδρέου στο υπουργικό συμβούλιο, τα αυθαίρετα θα διαχωριστούν σε τέσσερις κατηγορίες:
- σε κτιριοδομικά αυθαίρετα (παράβαση κτιριοδομικού κανονισμού)
- πολεοδομικά αυθαίρετα (παράβαση όρων δόμησης)
- σε αυθαίρετα χωρίς καμία άδεια
- σε αυθαίρετα στις περιοχές προστασίας (δάση, ρέματα, αρχαιολογικούς χώρους, περιοχές Natura κλπ.)

Τα αυθαίρετα χωρίς καμιά άδεια διακρίνονται, ανάλογα με τη χρήση τους, σε :
- αυθαίρετα α΄ και β΄ κατοικίας
- αυθαίρετα ανάλογα με το μέγεθος και τη χρήση, ώστε να αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο οι διαφορετικού βαθμού αυθαιρεσίες. Η ανέγερση στις προστατευόμενες περιοχές προτείνεται εκτός από πολεοδομικό, να χαρακτηριστεί και περιβαλλοντικό αδίκημα, ώστε να αντιμετωπίζεται και με την νομοθεσία που αφορά την ρύπανση του περιβάλλοντος.

Στα αυθαίρετα των κατηγοριών 1, 2 και 3 επιβάλλονται πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης.

Γίνεται σύνδεση προστίμων με την αντικειμενική αξία, της κατηγορίας της παραγράφου 1 και κοινωνικά κριτήρια. Το πρόστιμο διατήρησης βεβαιώνεται εφάπαξ στο Δημόσιο Ταμείο και θα διακόπτεται μόνο μετά την κατεδάφιση ή την νομιμοποίηση του αυθαίρετου με την ένταξή του στο σχέδιο πόλης.

Δίνεται η δυνατότητα κατεδάφισης των αυθαιρέτων από το Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας στις εξής περιπτώσεις: δάση, ρέματα, αιγιαλός, αρχαιολογικοί χώροι, περιοχές προστασίας, περιοχές που κηρύσσονται προς εξυγίανση.

Παρέχεται εξοπλισμός των Περιφερειών με μηχανήματα κατεδάφισης.

Απλούστευση διαδικασιών χαρακτηρισμού αυθαιρέτου και επιβολής προστίμου

Η οποιαδήποτε νομικής φύσεως παρέμβαση (προσφυγή, ασφαλιστικά μέτρα, ένσταση κ.λ.π.) να μην έχει ανασταλτικό χαρακτήρα στις αποφάσεις κατεδάφισης ή επιβολής προστίμων ή βεβαιώσεων προστίμων.

Οι Δήμοι που διαθέτουν Πολεοδομικά Γραφεία ή Δημοτική Αστυνομία υποχρεούνται στον έγκαιρο εντοπισμό των αυθαιρέτων, το σταμάτημα και την κατεδάφισή τους. Για κάθε νέα αυθαίρετη κατασκευή ο Δήμος καταβάλλει στο ΕΤΕΡΠΣ ποσό ίσο προς το 30% του προστίμου ανέγερσης.

Αυξημένες ποινές, πρόστιμα και αφαιρέσεις αδειών λειτουργίας σε όλους τους εμπλεκόμενους (ιδιοκτήτες, μηχανικοί, τεχνικοί, συμβολαιογράφοι, νομικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, κλπ)

Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ μπορεί να διακόψει τις οικοδομικές εργασίες μιας περιοχής, ώστε να ελεγχθεί το σύνολο των αυθαιρεσιών και να ληφθούν άμεσα μέτρα καταλογισμού ευθυνών.

Η κ. Παπανδρέου μιλώντας στο υπουργικό συμβούλιο τόνισε ότι το 2003 είναι το έτος που για πρώτη φορά μετά από 25ετία συζητήσεων η Ελλάδα αποκτά χωροταξικό σχεδιασμό. Ο σχεδιασμός αυτός έχει γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη και είναι η πρώτη φορά που ο χωροταξικός σχεδιασμός αντιμετωπίζει συνολικά το θέμα της ανάπτυξης στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης με στόχο την επίτευξη κοινωνικής συνοχής.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι ο συνολικός σχεδιασμός εισάγει και τη συμμετοχή του ιδιωτικού κεφαλαίου στη δημιουργία του δομημένου περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα δίνεται η δυνατότητα πολεοδόμησης σε επιχειρήσεις με συνοπτικές διαδικασίες που μπορούν να προσφέρουν εναλλακτική λύση ως προς την αυθαίρετη δόμηση.

Παράλληλα, τροποποιείται το θεσμικό πλαίσιο των οικοδομικών συνεταιρισμών και της ιδιωτικής πολεοδόμησης ώστε να εξασφαλίζεται η ολοκλήρωση των έργων υποδομής.

Σχετικά με τις οικοδομικές άδειες προβλέπεται απλούστευση των διαδικασιών, καθώς θα απαιτείται πλέον από την πλευρά του ιδιοκτήτη η υποβολή μόνο του διαγράμματος κάλυψης και των όψεων του κτιρίου. Οι υπόλοιπες μελέτες θα εκπονούνται και θα υλοποιούνται με ευθύνη του μηχανικού. Προβλέπεται ωστόσο η δημιουργία τμήματος ελεγκτών μηχανικών στο Σώμα Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης που θα ελέγχει τη συνολική λειτουργία του συστήματος αδειοδότησης.

Σύμφωνα με την εισήγηση της υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, με βάση το νόμο 2742/99, ο χωροταξικός σχεδιασμός διενεργείται σε στάδια:
1ο στάδιο αποτελεί το «Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης» και τα «Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια».
2ο στάδιο αποτελούν τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, όπου διαμορφώνονται οι βασικές επιλογές χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης των περιφερειών της χώρας.
Τα Χωροταξικά αυτά σχέδια των Περιφερειών εκπονήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα και θα αποτελέσουν το κύριο εργαλείο για με ιεραρχημένη στρατηγική χωρικής ανάπτυξης. Για να προχωρήσει η θεσμοθέτησή τους οι μελέτες συζητούνται στα αρμόδια Περιφερειακά Συμβούλια και αναμορφώνονται με βάση τις προτάσεις που διατυπώνονται.

Ο Χωροταξικός Σχεδιασμός στηρίχθηκε στη διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες και στην όσο το δυνατόν ευρύτερη αποδοχή τους. Η βραδύτητα που υπήρξε μέχρι σήμερα ήταν ασύμβατη προς τους ρυθμούς της πραγματικής εξέλιξης των περιοχών της χώρας, ενώ η μη θεσμοθέτησή τους οδηγούσε σε αντιφάσεις οφειλόμενες στην αποσπασματική αντιμετώπιση των προβλημάτων με τη σημειακή χωροθέτηση δραστηριοτήτων, συχνά ασύμβατων μεταξύ τους.

Χρέος όλων των πολιτών αυτής της χώρας είναι να στηρίξουν την εφαρμογή των Χωροταξικών Σχεδίων των Περιφερειών, ώστε να αποκτήσει η Ελλάδα ένα κατευθυντήριο σύστημα για τη χωρική οργάνωση του ελληνικού χώρου, σε άμεση συσχέτιση με το νέο διευρυμένο ευρωπαϊκό χώρο, επιτρέποντας τη διατήρηση και ανάδειξη της ελληνικής ιδιαιτερότητας.

Ο καθορισμός χρήσεων γης
Σε δεύτερο επίπεδο προωθείται ο καθορισμός χρήσεων γης σε όλη την χώρα με προτεραιότητα τις περιοχές έντονων συγκρούσεων όπως είναι τα νησιά, ο παράκτιος χώρος και οι προστατευόμενες περιοχές. Ο στόχος που τίθεται είναι μέχρι το 2004 να καλυφθεί το μεγαλύτερο ποσοστό των περιοχών που αντιμετωπίζουν οικιστικές πιέσεις με χρήσεις γης.

Αποτελεσματική Πολεοδόμηση
Ταυτόχρονα το ΥΠΕΧΩΔΕ προωθεί την αποτελεσματική Πολεοδόμηση, με στόχο την ταχεία κατά το δυνατόν παραγωγή και απόδοση στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, πολεοδομημένης γης, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης. Έτσι για την επίτευξη αυτού του στόχου εφαρμόζει μια σειρά μέτρων όπως αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, απλούστευση διαδικασιών, εκσυγχρονισμός υπηρεσιών, σύντμηση χρόνων κ.λπ.

Οι τεράστιοι χρόνοι που σήμερα απαιτούνται για την εκπόνηση και έγκριση μιας πολεοδομικής μελέτης πρέπει να αποτελέσουν παρελθόν, διότι παρόμοιες διαδικασίες δεν προστατεύουν, αλλά ουσιαστικά καταστρέφουν το δομημένο χώρο και το περιβάλλον.

Στόχοι πολιτικής
Στόχοι της πολιτικής του ΥΠΕΧΩΔΕ στον τομέα χωροταξίας- πολεοδομίας είναι:
1. Η Ρύθμιση του συνόλου του ελληνικού χώρου με Χωροταξικά Σχέδια
(Εθνικό, Περιφερειακά, Τομεακά) «ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ»
2. Ο Καθορισμός χρήσεων γης του Ελληνικού Χώρου με προτεραιότητα στις περιοχές έντονων πιέσεων (Νησιά, παράκτιος χώρος) «ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ»
3. Η αποτελεσματική πολεοδόμηση: Η μετάβαση από την σημερινή εικόνα πολεοδομικής αναρχίας στην ορθή πολεοδομική οργάνωση των πόλεων και των οικισμών με σύντομες, αποτελεσματικές και φιλικές προς τον πολίτη διαδικασίες
4. Η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και των ιστορικών κέντρων των πόλεων παράλληλα με την αισθητική βελτίωσης τους
5. Η προστασία της εξωαστικής γης και η βελτίωση της εκτός Σχεδίου Δόμησης
6. Ο εκσυγχρονισμός των Υπηρεσιών και του θεσμικού πλαισίου Αδειοδότησης και Ελέγχου (Λειτουργία Πολεοδομικών Γραφείων-Τρόπος έκδοσης οικοδομικών αδειών-Δημιουργία Ελεγκτικού Μηχανισμού)
7. Η Δημιουργία και βελτίωση Μηχανισμού και Πολεοδομικών εργαλείων παραγωγής δομημένου περιβάλλοντος (Ανάπλαση των πόλεων, ιδιαίτερα με την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων. Βελτίωση της ιδιωτικής πολεοδόμησης και του θεσμικού πλαισίου για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς)
8. Η αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης