Ερντογάν Παναγία Σουμελά: Το Δεκαπενταύγουστο θα μπορεί να γίνει λειτουργία στο μοναστήρι [vid]

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανακοίνωσε πως το φετινό Δεκαπενταύγουστο οι Ορθόδοξοι θα μπορέσουν να τελέσουν κανονικά τη Θεία Λειτουργία στη Μονή της Παναγίας Σουμελά, στον Πόντο. Οι δηλώσεις έγιναν στον απόηχο των αντιδράσεων για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, και λίγες ώρες μετά το πάγωμα των ερευνών της Τουρκίας στη Μεσόγειο. Ο τούρκος πρόεδρος συμμετείχε στα εγκαίνια της Παναγίας Σουμελά όπου ολοκληρώθηκαν τα έργα στήριξης της Μονής, μετά από 5 χρόνια. Συγκεκριμένα ανακοίνωσε πως «φέτος οι Ορθόδοξοι πολίτες μας θα μπορέσουν να τελέσουν λειτουργία στις 15 Αυγούστου στην Παναγία Σουμελά τις οποίες δεν μπορούσαν λόγω των έργων».

Οι τουρκικές αρχές είχαν ανακοινώσει ότι επρόκειτο να ανοίξει εντελώς ο χώρος και ότι θα δινόταν η άδεια στον Οικουμενικό Πατριάρχη να χοροστατήσει στην καθιερωμένη λειτουργία κατά την εορτή της Παναγίας Σουμελά, στις 15 Αυγούστου.

https://youtu.be/pkUQ5-SD-hg

Υπενθυμίζεται ότι πέρυσι τον Μάιο είχε ανοίξει μόνο ένα μέρος της Παναγίας Σουμελά, καθώς δεν είχαν καθαριστεί και στηριχθεί με ειδικό συρματόπλεγμα όλοι οι βράχοι – έκτασης 16.000 τ.μ. – που «απειλούσαν» το ιστορικό μοναστήρι. Η μονή της Παναγίας Σουμελά παρέμεινε κλειστή εδώ και 5 χρόνια λόγω εργασιών στήριξης του μοναστηριού, το οποίο είναι λαξευμένο στο βράχο σε ύψος 1.200 μέτρων και ιδρύθηκε το 386 από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Θεοδόσιο. Το 2015 η μονή έκλεισε για ένα χρόνο προκειμένου να γίνουν επείγουσες εργασίες λόγω κατολίσθησης βράχων. Πέρα από την τεράστια θρησκευτική και ιστορική αξία της, η μονή αποτελεί από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατα για τους επισκέπτες της περιοχής της Τραπεζούντας.

Παράλληλα ανακοινώθηκε ότι από σήμερα ανοίγει και πάλι για τους επισκέπτες η Αγία Σοφία Τραπεζούντας, έπειτα από δύο χρόνια εργασιών συντήρησης, είχε μετατραπεί σε τζαμί πριν από επτά χρόνια.

Δεν θα γίνει λειτουργία, λέει το Πατριαρχείο

Λίγη ώρα πάντως πριν την ανακοίνωση του τούρκου προέδρου, η Μεγάλη Πρωτοσυγκελλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου με ανακοίνωσή της ενημέρωνε ότι «λόγω της συνεχιζομένης πανδημίας του νέου κορονοϊού, δεν επετράπη υπό των αρμοδίων τουρκικών Αρχών η τέλεσις της Θείας Λειτουργίας εν τη Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά Τραπεζούντος, την 15ην προσεχούς μηνός Αυγούστου. Τούτο φέρον εις γνώσιν των ενδιαφερομένων το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, επικαλείται επ᾿ αυτούς και επί πάντας την χάριν και την άμαχον προστασίαν της Παναγίας της Σουμελιώτισσας».

«Μας αξίζει ένα «ευχαριστώ» για τη διατήρηση της Αγίας Σοφίας»

Εκτός από το θέμα της Παναγίας Σουμελά, ο Ερντογάν επανήλθε στο ζήτημα της Αγίας Σοφίας κάνοντας λόγο για ξεκάθαρο παράδειγμα ότι η Τουρκία σέβεται κάθε μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στο έδαφός της.

«Αν η Τουρκία δεν σεβόταν τους διαφορετικούς πολιτισμούς, όπως ισχυρίζονται κάποιες χώρες της Δύσης, δεν θα είχε αποκαταστήσει και διατηρήσει τέτοια ιστορικά κειμήλια» υποστήριξε. Για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, επεσήμανε ότι «πιστεύουμε ότι αξίζουμε ένα «ευχαριστώ» για την προστασία και διατήρηση αυτού του μεγάλου ναού».

Το άνοιγμα του ιστορικού μοναστηριού γίνεται λίγες μέρες μετά την πρώτη μουσουλμανική προσευχή που έγινε στην Αγία Σοφία μετά από 86 χρόνια την Παρασκευή.

Η ιστορία της Παναγίας Σουμελά

Το παλιό ιστορικό μοναστήρι της Παναγιάς Σουμελά, χτισμένο στην πλαγιά του βουνού στην περιοχή της Ματσούκα της Τραπεζούντας, στην Τουρκία, ήταν για δεκαέξι αιώνες σημείο αναφοράς όχι μόνο για τους Ποντίους, αλλά και ένα ευρύτερο πνευματικό κέντρο τεράστιας ακτινοβολίας και ιστορικής σημασίας. Δεν είναι τυχαίο, ότι πέραν των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, ιδιαιτέρως των Κομνηνών και του Αλεξίου του Γ’, που υπήρξε και ο πιο σημαντικός δωρητής της εκείνα τα χρόνια, πολλοί ισχυροί Οθωμανοί σουλτάνοι, όχι μόνο σεβάστηκαν τη μονή, αλλά και επέκτειναν τα προνόμιά της επικυρώνοντας τα, με διατάγματα τους και προσφέροντας σημαντικές δωρεές προς το μοναστήρι.

Σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο. Θρυλείται, μάλιστα, ότι στον τόπο, όπου χτίστηκε η ιστορική μονή, σε υψόμετρο 1063 μέτρα, άγγελοι είχαν μεταφέρει την ιερή εικόνα της Παναγίας της Aθηνιώτισσας, την οποία, εικονογράφος της οποίας κατά την παράδοση ήταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς.

Μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923 οι ελάχιστοι -μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού- εναπομείναντες μοναχοί της παλιάς μονής, που είχαν ήδη προλάβει να υποστούν δοκιμασίες, ληστείες, διωγμούς, ακολούθησαν τη μοίρα των χιλιάδων προσφύγων και ήρθαν στην Ελλάδα. Όμως, προηγουμένως είχαν φροντίσει να θάψουν, με την προσδοκία κάποτε να τα ξαναβρούν τα πιο σημαντικά κειμήλια του μοναστηριού σε απόσταση δέκα περίπου χιλιομέτρων στα ερείπια του παρεκκλησίου της Αγίας Βαρβάρας. Τρία πολύ σημαντικά κειμήλια. Την εικόνα της Παναγίας, τον σταυρό του αυτοκράτορα Mανουήλ Γ΄ του Kομνηνού και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου.

Μερικά χρόνια αργότερα, περί το 1930, όταν το πολιτικό κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες εξομαλύνθηκε, χρειάστηκε μια σειρά από ενέργειες του τότε πρωθυπουργού του Ελευθερίου Βενιζέλου, σε συνεννόηση με τον Ισμέτ Ινονού να γίνει από την Ελλάδα αποστολή για την εξεύρεση των θαμμένων κειμηλίων και την μεταφορά τους στην Ελλάδα.

Η αποστολή στην παλιά μονή οργανώθηκε σε συνεννόηση και αφού έγιναν όλες οι απαραίτητες γραφειοκρατικές ενέργειες, μεταξύ των δύο χωρών. Ο ιερομόναχος Αμβρόσιος Σουμελιώτης ήταν εκείνος που μετέβη στην περιοχή, καθ υπόδειξη του μοναχού Ιερεμία, ο οποίος ασθενούσε και δεν είχε τη δύναμη να πάρει μέρος στην αποστολή, αλλά ήταν από τους τελευταίους μοναχούς του μοναστηριού και γνώριζε την κρύπτη. Η αποκάλυψη των κειμηλίων ήταν επίπονη, το τοπίο εγκαταλειμμένο και διαφορετικό, αλλά ο ιερομόναχος Αμβρόσιος κατάφερε να τα βρει και να τα φέρει στην Αθήνα.

Για την επόμενη εικοσαετία, από το 1931,μέχρι και το 1951 τα κειμήλια φυλάσσονταν στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Μέχρι που ο Κρωμναίος γιατρός και συγγραφέας Φίλων Κτενίδης πρόεδρος του σωματείου «Παναγία Σουμελά» προώθησε δημόσια την ιδέα για την ίδρυση της μονής Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά του Βερμίου. Οι πρώτες εργασίες ξεκίνησαν εκείνη τη χρονιά με τη θεμελίωση και την ανέγερση του πρώτου πετρόκτιστου ναού μικρών σχετικά διαστάσεων, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Φυλλίδη.

Τις επόμενες δεκαετίες, μετά το 1965 που αναλαμβάνει την προεδρία του Σωματείου ο νομικός Παναγιώτης Τανιμανίδης συνεχίζει το έργο του προκατόχου του. Μάλιστα αναβαθμίζει κόμη περισσότερο τον χώρο του προσκυνήματος καθώς, στο μεταξύ, χιλιάδες προσέρχονται για να γιορτάσουν την Κοίμηση της Θεοτόκου.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 χτίζεται ο δεύτερος περίλαμπρος ναός με τις ψηφιδογραφίες, διευρύνονται οι χώροι και γίνονται και άλλα κτίσματα, όπως το Μελισσανίδειο Ιδρυμα (ξενώνας), το Αμβρόσιο Ηγουμενείο και πάνω από εξακόσια κελιά, χώροι για τη φιλοξενία των πιστών, χώροι υγιεινής, κ.α.

Στο παλιό ιστορικό μοναστήρι, στις 15 Αυγούστου του 2010 έγινε για πρώτη φορά Θεία Πατριαρχική Λειτουργία, με την άδεια των τουρκικών αρχών, στο ιστορικό μοναστήρι του Πόντου στην Τουρκία, χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και των μητροπολιτών Δράμας Παύλου και Βολοκαμάνσκ Υλαρίωνα, παρουσία χιλιάδων πιστών.

Η πανήγυρης και η Θεία λειτουργία τελούνταν κάθε χρόνο για τα επόμενα πέντε χρόνια. Το 2016 το μοναστήρι δεν δόθηκε για τις ετήσιες εκδηλώσεις, καθώς όπως ανακοίνωσαν οι τουρκικές αρχές, έπρεπε να γίνουν εργασίες συντήρησης και να αφαιρεθούν κομμάτια βράχου που απειλούσαν με καταστροφή το μνημείο.