Κορονοϊός θεραπεία: Αυτό είναι το «κοκτέιλ» φαρμάκων που χορηγήθηκε στον Τραμπ

Η ιατρική ομάδα του πλανητάρχη τού χορήγησε «θαυματουργό» κοκτέιλ φαρμάκων που, όπως όλα δείχνουν οδήγησε σε ταχεία ανάρρωσή του. Μεταξύ των φαρμάκων που επιλέχθηκαν από τους ειδικούς ήταν η ρεμντεσιβίρη, ένας συνδυασμός μονοκλωνικών αντισωμάτων και η δεξαμεθαζόνη.

Από την απαρχή της επιδημίας στα τέλη Δεκεμβρίου του 2019 μέχρι σήμερα, έχει πλέον διαμορφωθεί, μετά από συστηματική επιστημονική προσπάθεια, ένα επαρκές θεραπευτικό πρωτόκολλο για τη διαχείριση της λοίμωξης COVID-19. Μάλιστα, δύο φάρμακα, η ρεμντεσιβίρη και η δεξαμεθαζόνη, έχουν λάβει ειδική έγκριση από τους αρμόδιους ρυθμιστικούς φορείς σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για ένα πειραματικό αντι-ιϊκό φάρμακο που κατά το πρόσφατο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί με περιορισμένη επιτυχία κατά του ιού Έμπολα και στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε ένα παλιό ισχυρό κορτικοστεροειδές που έχει έγκριση για ανθρώπινη χρήση από το 1961 (φτιάχτηκε από τον, τιμημένο με Νόμπελ Ιατρικής, Αμερικανό γιατρό Φίλιπ Σοουγουότερ Χενς το 1957). Σήμερα είναι στη Λίστα με τα Σημαντικά Φάρμακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Η δεξαμεθαζόνη, χορηγείται στη θεραπεία πολλών παθήσεων, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το οίδημα εγκεφάλου, οι σοβαρής μορφής αλλεργίες, διάφορες δερματοπάθειες καθώς και συνδυαστικά με αντιβιοτικά στη θεραπεία της φυματίωσης, αλλά και του καρκίνου συνδυαστικά με ογκολογικά φάρμακα.

Είτε σε ενέσιμη, είτε από του στόματος, η δεξαμεθαζόνη είναι ένα οικονομικά προσιτό φάρμακο. Τα τελευταία τρία χρόνια, αποτελέσματα από μεγάλες και καλύτερα σχεδιασμένες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες και μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι η χρήση των κορτικοστεροειδών έχει όφελος στο σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) και το σηπτικό σοκ.

Με το ARDS να είναι μεταξύ των συνεπειών της σοβαρής COVID-19, οι επιστήμονες στην Κίνα έθεσαν από νωρίς στη φαρέτρα τους τη δεξαμεθαζόνη. Μάλιστα πρώιμα δεδομένα έδειξαν μεν ελάττωση της θνησιμότητας σε ασθενείς με COVID-19, αλλά διατυπώθηκαν ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα καθυστερημένης κάθαρσης του ιού και μειωμένης απόκρισης του ανοσοποιητικού.

Καθώς, όμως, η πανδημία της COVID-19 εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, οι γιατροί στάθμισαν τα πιθανά οφέλη έναντι των πολλών επιπλοκών των κορτικοστεροειδών και πολλές ομάδες ξεκίνησαν τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες για να εξετάσουν την χρήση τους σε σοβαρή COVID-19.

Επιπλέον, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συντόνισε μια προοπτική μετα-ανάλυση αυτών των συνεχιζόμενων κλινικών μελετών και οι διαφορετικές ομάδες συμφώνησαν να μοιραστούν τα δεδομένα, ακόμη και πριν από την δημοσίευση τους.

Λιγότεροι θάνατοι χάρη στη δεξαμεθαζόνη

Η προοπτική μετα-ανάλυση από την ομάδα εργασίας του ΠΟΥ συγκέντρωσε δεδομένα από 7 κλινικές μελέτες (RECOVERY, REMAP-CAP, CoDEX, CAPE COVID και 3 πρόσθετες έρευνες), από συνολικά 1.703 ασθενείς (678 είχαν τυχαιοποιηθεί σε κορτικοστεροειδή και 1.025 στη συνήθη περίθαλψη ή εικονικό φάρμακο), εκ των οποίων όμως 59% των ασθενών προέρχονται από την μελέτη RECOVERY.

Η μετα-αναλυση έδειξε ότι η θνησιμότητα στις 28 ημέρες ήταν χαμηλότερη σε ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν σε κορτικοστεροειδή: 222 θάνατοι μεταξύ 678 ασθενών που έλαβαν κορτικοστεροειδή σε σύγκριση με 425 θανάτους μεταξύ 1.025 ασθενών που είχαν τυχαιοποιηθεί στη συνήθη περίθαλψη ή σε εικονικό φάρμακο.

Η συσχέτιση μεταξύ της χορήγησης κορτικοστεροειδών και μειωμένης θνησιμότητας ήταν παρόμοια για τη δεξαμεθαζόνη και υδροκορτιζόνη, υποδηλώνοντας ότι το όφελος είναι μια γενική επίδραση των γλυκοκορτικοειδών και δεν είναι συγκεκριμένη για συγκεκριμένο κορτικοστεροειδές.

Επίσης ήταν μάλλον παρόμοιο μεταξύ σχημάτων κορτικοστεροειδών χαμηλότερης έναντι υψηλότερης δόσης, όπως και το όφελος ήταν μάλλον παρόμοιο μεταξύ ασθενών με λιγότερες έναντι περισσότερες από 7 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι την έναρξη της θεραπείας με κορτικοστεροειδή, αν και όλοι οι ασθενείς νοσηλεύτηκαν με σοβαρή νόσο COVID-19.

Επιπλέον, τα κορτικοστεροειδή φαίνεται να ωφελούν ασθενείς με σοβαρή COVID-19, είτε λαμβάνουν μηχανικό αερισμό (διασωλημωμένοι) είτε συμπληρωματικό οξυγόνο χωρίς να είναι διασωληνωμένοι, αν και η μετα-ανάλυση δείχνει ότι το όφελος μπορεί να είναι κάπως υψηλότερο σε εκείνους που δεν είναι διασωληνωμένοι.

Συνολικά, η μετα-ανάλυση δείχνει ότι η χορήγηση στεροειδών συνδέεται σαφώς με το όφελος μεταξύ των ασθενών με σοβαρή COVID-19, αν και το ακριβές σημείο στην πορεία της νόσου όπου πρέπει να γίνεται η έναρξη των κορτικοστεροειδών σε ένα μεμονωμένο ασθενή παραμένει ασαφές.

Αυξημένη ζήτηση για δεξαμεθαζόνη

Τα προαναφερόμενα θετικά αποτελέσματα οδήγησαν το καλοκαίρι τον ΠΟΥ να απευθύνει έκκληση για αύξηση της παραγωγής δεξαμεθαζόνης, με τον επικεφαλής του Οργανισμού, Τέντρος Αντανομ Γκεμπρεγιέσους να κάνει λόγο για ανάγκη «γρήγορης και δίκαιης διανομής δεξαμεθαζόνης σε όλο τον κόσμο, εστιάζοντας στο πού είναι περισσότερο αναγκαία».

Ευτυχώς σύμφωνα με τον κ. Γκεμπρεγιέσους, «είναι ένα φθηνό φάρμακο και υπάρχουν πολλοί παρασκευαστές δεξαμεθαζόνης σε όλο τον κόσμο που πιστεύουμε ότι μπορούν να επιταχύνουν την παραγωγή».

Πράγματι έκτοτε η παγκόσμια παραγωγή δεξαμεθαζόνης έχει επιταχυνθεί, ενώ στην Ελλάδα η επάρκεια της θεωρείται διασφαλισμένη. Το υπουργείο Υγείας και οι συναρμόδιοι φορείς συνεργάζονται στενά με την ελληνική φαρμακοβιομηχανία για την παραγωγή όλων των φαρμάκων ευρείας χρήσης που χρησιμοποιούνται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, όπως η δεξαμεθαζόνη στην προκειμένη περίπτωση, για την απρόσκοπτη διαθεσιμότητά τους στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.