Άρση πατέντας εμβολίου: Αυτές είναι οι διεθνείς αντιδράσεις - Ποιοι τάσσονται υπέρ και ποιοι κατά [vids]

Ποικίλες αντιδράσεις από ξένους ηγέτες, διεθνείς οργανισμούς και εταιρείες, αναφορικά με την στήριξη του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν στην πρόταση για προσωρινή κατάργηση της πατέντας για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού, σε μία προσπάθεια να ενισχυθεί η παραγωγή στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.

Για «ιστορική στιγμή» μίλησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ενώ απογοήτευση εξέφρασαν οι φαρμακοβιομηχανίες. Θετικός εμφανίστηκε και ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Πρόθυμη να συζητήσει το θέμα δηλώνει η Ε.Ε. «Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με ποιον τρόπο η αμερικανική πρόταση για άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων για την Covid θα μπορούσε να βοηθήσει», ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Στην Αθήνα, η «πατρότητα» της άρσης στις πατέντες των εμβολίων κατά του κορονοϊού προκάλεσε νέο γύρο αντιπαράθεσης μεταξύ κυβέρνησης και ΣΥΡΙΖΑ.

Το θέμα αυτό αναμένεται ότι να βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων στη σύνοδο κορυφής του Πόρτο, την Παρασκευή 7 Μαΐου 2021. Σε κάθε περίπτωση, για να επιτευχθεί η άρση της ευρεσιτεχνίας στα εμβόλια για την Covid- 19 θα χρειαστούν πολύμηνες διαπραγματεύσεις, καθώς απαιτείται ομοφωνία και από τα 164 μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Αυτοί είναι υπέρ της άρσης της πατέντας

Αρκετοί ηγέτες χωρών στηρίζουν την πρωτοβουλία Μπάιντεν, υπέρ της οποίας έχουν ταχθεί και ΜΚΟ όπως οι Γιατροί χωρίς Σύνορα (MSF) και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) αλλά και ο ίδιος ο ΠΟΥ. Εκτιμούν ότι μια τέτοια κίνηση, θα διευκολύνει την άμεση πρόσβαση όλων των χωρών που έχουν ανάγκη σε ιατρικό εξοπλισμό, επιτρέποντάς τους να αυξήσουν την παραγωγή τους.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν στηρίζει πλήρως την άρση ευρεσιτεχνιών των εμβολίων. Στο ίδιο μήκος και ο Ρώσος ομόλογός του, Βλαντίμιρ Πούτιν. «Αναμφίβολα, η Ρωσία θα υποστηρίξει μια τέτοια προσέγγιση», δήλωσε ο Πούτιν κατά την διάρκεια συνάντησης με την αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης Τατιάνα Γκόλικοβα, που είχε ως θέμα την αντιμετώπιση της πανδημίας, που μεταδόθηκε στην τηλεόραση. Ζήτησε μάλιστα από τη ρωσική κυβέρνηση να εργαστεί σε αυτή την κατεύθυνση, λέγοντας: «Υπό τις τρέχουσες συνθήκες, όπως έχω πει πολλές φορές στο παρελθόν, δεν θα πρέπει να σκεφτείτε πώς θα αποκομίσετε το μέγιστο όφελος αλλά πώς θα εγγυηθείτε την ασφάλεια των ανθρώπων».

«Αυτή τη στιγμή ακούμε ότι στην Ευρώπη υπάρχουν ιδέες οι οποίες κατά την γνώμη μου αξίζουν προσοχής. Συγκεκριμένα λένε να αρθεί γενικά η πατέντα για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού. Αυτό όχι μόνο δεν έρχεται σε αντίθεση, αλλά απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι, ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, οι οποίοι προβλέπουν την άρση παρόμοιας προστασίας πατέντας σε έκτακτες συνθήκες», δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος κατά την διάρκεια της συνάντησης με την αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης.

Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι: «η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να συζητήσει άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid». Σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας ανέφερε: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι επίσης έτοιμη να συζητήσει προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης κατά αποτελεσματικό και ρεαλιστικό τρόπο. Για τον λόγο αυτόν είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με ποιον τρόπο η πρόταση των ΗΠΑ για την άρση των δικαιωμάτων πενυματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων κατά της Covid-19 μπορεί να συμβάλει στην εκπλήρωση των στόχων αυτών».

Το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Ινδονησία και το Πακιστάν έχουν ανακοινώσει ότι διαθέτουν «ικανότητες παραγωγής», αν αρθούν οι πατέντες. «Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19» σημείωσε η εκπρόσωπος των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι σηματοδοτώντας τη στροφή 180 μοιρών της χώρας.

Για ιστορική στιγμή στη μάχη κατά της Covid 19 κάνει λόγο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Στον αντίποδα, «απογοητευτική» χαρακτηρίζουν την απόφαση οι φαρμακοβιομηχανίες, αντιτείνοντας ότι θα στερήσει από τις εταιρείες τα κίνητρα για παραγωγή εμβολίων σε χρόνο-ρεκόρ κι επενδύσεις σε καινοτομίες, ενώ ενδέχεται να πληγούν η ποιότητα και η ασφάλεια των εμβολίων.

Ποιοι λένε «όχι» στην άρση της πατέντας

Η πρόταση των ΗΠΑ για άρση των πατεντών για τα εμβόλια της Covid-19 θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην παραγωγή, ανέφερε μια εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης, σημειώνοντας ότι οι κύριοι παράγοντες είναι η ικανότητα παραγωγής και οι ποιοτικές προδιαγραφές, παρά τα πνευματικά δικαιώματα. «Η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι πηγή καινοτομίας και έτσι πρέπει να παραμείνει στο μέλλον», ανέφερε η εκπρόσωπος στην ανακοίνωσή της.

Από την πλευρά του, ο Τόμας Κούνι, πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φαρμακοβιομηχανιών (Ifpma) τόνισε ότι «η κατάργηση των πατεντών ή η προσωρινή τους άρση δεν θα παράξει ούτε μία παραπάνω δόση εμβολίου. Πάνω απ’ όλα είναι ζήτημα τεχνογνωσίας». Οι φαρμακευτικές εταιρείες υπογραμμίζουν ότι έχουν ήδη συνάψει περίπου 275 συμφωνίες συνεργασίας, κάποιες φορές και με ανταγωνιστές τους, προκειμένου να αυξήσουν το συντομότερο δυνατό την παραγωγή και να φτάσουν στις 10 δισεκατομμύρια δόσεις το 2021.

Παράλληλα επισημαίνουν ότι το πρόβλημα δεν ήταν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά οι εμπορικοί φραγμοί ή οι ελλείψεις σε κάποια συστατικά και εργαλεία τα οποία μπορούν να σταματήσουν την παραγωγή. Φοβούνται ότι πιο μικροί και λιγότερο γνωστοί παρασκευαστές θα προλάβουν να αποκτήσουν πρώτες ύλες και συστατικά, ακόμη και προσωπικό, που είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, χωρίς μάλιστα να καταφέρουν να παράξουν ασφαλή εμβόλια. Οι φαρμακοβιομηχανίες εκτιμούν ότι περισσότερα από 100 συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των εμβολίων είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, είτε επειδή οι εξαγωγές τους έχουν απαγορευθεί είτε επειδή η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη.

Ο πρόεδρος - γενικός διευθυντής του αμερικανικού κολοσσού Pfizer δήλωσε την Πέμπτη 6 Μαΐου 2021 ότι δεν τάσσεται «καθόλου» υπέρ της απόφασης των ΗΠΑ να στηρίξουν την άρση των πατεντών για τα εμβόλια για την Covid-19, εκτιμώντας ότι θα ήταν προτιμότερο να αυξηθεί η παραγωγή στις υπάρχουσες μονάδες.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Άλμπερτ Μπουρλά τόνισε ότι το άνοιγμα μονάδων παραγωγής του εμβολίου των BioNTech/Pfizer σε άλλα μέρη, πέρα από αυτά που ήδη υπάρχουν στις ΗΠΑ και την ΕΕ (Βέλγιο και Γερμανία), θα ήταν περίπλοκο, λόγω της έλλειψης πρώτων υλών, με κίνδυνο να μειωθεί ο αριθμός των παραγόμενων δόσεων.

«Πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας» στα εργοστάσια που παράγουν ήδη το εμβόλιο και «έχουν επαρκή ικανότητα να παρασκευάσουν δισεκατομμύρια δόσεις και να διασφαλίσουμε ότι δεν θα διαταράσσεται (η παραγωγή) με πολιτικά υποκινούμενες ανακοινώσεις. Αυτές είναι κενές υποσχέσεις», τόνισε.

Ένα εμβόλιο που βασίζεται στην πρωτόγνωρη τεχνολογία του «αγγελιαφόρου RNA», όπως αυτό των Pfizer/BioNTech απαιτεί μια «πολύ μακρά» διαδικασία και μια «τεχνογνωσία αιχμής» προκειμένου να λειτουργήσει ένας χώρος παραγωγής, εξήγησε ο Άλμπερτ Μπουρλά. «Επειδή εμβόλια αγγελιαφόρου RNA δεν είχαν παραχθεί ποτέ μέχρι τώρα, το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν στον κόσμο εργοστάσια όπως αυτά που κατασκευάσαμε εμείς οι ίδιοι (…) εκ του μηδενός», υπογράμμισε.

Ειδικά μηχανήματα για την παρασκευή του σκευάσματος των BioNTech/Pfizer παραγγέλθηκαν σε εξειδικευμένες εταιρείες και οι μονάδες παραγωγής διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να εγκατασταθούν εκεί. Τίποτα παρόμοιο δεν υπάρχει σε χώρες όπως η Ινδία και η Νότια Αφρική, υποστήριξε ο Μπουρλά. Οι χώρες αυτές, οι οποίες διαθέτουν πολλές φαρμακοβιομηχανίες, ζητούν την άρση των πατεντών.

«Και θα πρέπει να επιμείνω στο θέμα της συμφόρησης των πρώτων υλών: σήμερα, το κάθε γραμμάριο πρώτης ύλης που παρασκευάζεται σε όλον τον κόσμο φτάνει κατευθείαν στα εργοστάσιά μας και δεν μένει ούτε για μία ημέρα στις αποθήκες, μέχρι να μετατραπεί σε εμβόλιο. Και κάθε δόση, αφού ελεγχθεί η ποιότητα, δεν αποθηκεύεται ούτε για μία ημέρα προτού να παραδοθεί. Αυτό σημαίνει ότι αν και άλλα μέρη αρχίσουν να παραγγέλνουν πρώτες ύλες, υπάρχει ο κίνδυνος να παραμείνουν αποθηκευμένες μέχρι να βρεθεί ένας τρόπος να τις μετατρέψουν σε δόσεις εμβολίων. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ήταν ένα σοβαρό πισωγύρισμα», προειδοποίησε. Οι εταιρείες BioNTech/Pfizer διαβεβαιώνουν ότι έχουν τη δυνατότητα να παρασκευάσουν 3 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου τους φέτος και περισσότερα από 3 δισεκ. δόσεις το 2022.

Τι λέει η BioNTech

Από την πλευρά της, η γερμανική εταιρεία BioNTech εκτιμά ότι η προστασία των πατεντών για τα εμβόλια για την Covid-19 δεν είναι ο παράγοντας εκείνος που περιορίζει την παραγωγή και τον εφοδιασμό των χωρών με το εμβόλιο που έχει αναπτύξει η ίδια σε συνεργασία με την αμερικανική Pfizer. «Οι πατέντες δεν είναι ο παράγοντας που περιορίζει την παραγωγή ή τον ανεφοδιασμό με το εμβόλιό μας», ανέφερε το εργαστήριο στο Γαλλικό Πρακτορείο, με αφορμή την απόφαση των ΗΠΑ να άρουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για να επιταχύνουν την παραγωγή και τη διανομή των δόσεων σε όλον τον κόσμο.

Για την BioNTech, ένα τέτοιο μέτρο δεν θα είχε αποτέλεσμα «βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα». «Οι ειδικοί έχουν ήδη υπογραμμίσει ότι η εγκατάσταση και η έγκριση νέων χώρων παραγωγής παίρνει σε γενικές γραμμές έναν χρόνο», επισήμανε.

Εξάλλου, η παραγωγή των εμβολίων mRNA, όπως εκείνο που παρασκευάζεται σε συνεργασία της BioNTech με την Pfizer «είναι μια σύνθετη διαδικασία, που αναπτύχθηκε σε διάστημα άνω των δέκα ετών. Όλα τα στάδια πρέπει να καθοριστούν και να εκτελεστούν με ακρίβεια» και από «έμπειρο προσωπικό», εξήγησε η εταιρεία. Αν δεν τηρηθούν όλες οι προϋποθέσεις, θα μπορούσε να επηρεαστεί η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου. «Και αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των εμβολιασθέντων».

Η BioNTech υπολόγιζε αρχικά ότι θα μπορούσε να παρασκευάσει εντός του 2021 έως και 2,5 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της αλλά πλέον δηλώνει ότι έχει τη δυνατότητα να φτάσει μέχρι και τα 3 δισεκατομμύρια δόσεις φέτος και περισσότερα από 3 δισεκ. το 2022. Στην ΕΕ, τα εμβόλια αυτά παρασκευάζονται σε δύο εργοστάσια, στο Βέλγιο και τη Γερμανία.

Η εταιρεία προτιμά να μεταφέρει τεχνολογία και να δώσει στοχευμένες άδειες για να αυξήσει την παραγωγή της, επανέλαβε, υπενθυμίζοντας ότι συνεργάζεται στενά με περισσότερους από 15 φαρμακευτικούς κολοσσούς, όπως είναι οι Merck, Novartis, Sanofi και Baxter.

Πολιτική κόντρα στην Αθήνα

Παράλληλα, μαίνεται στη χώρα μας η πολιτική αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει, για την... «πατέντα» της πρότασης για την άρση της πατέντας. Το Μέγαρο Μαξίμου επισημαίνει ότι υπήρξαν διαδοχικές παρεμβάσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη ήδη από το πρώτο κύμα της πανδημίας υπέρ της άρσης των πατεντών των εμβολίων. Όπως ανέφερε στον ΑΝΤ1, ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης, «είχε σαφώς δηλώσει ότι θα πρέπει καταστούν τα εμβόλια οικουμενικά δημόσια αγαθά με την άρση των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας».

«Αντί να αυτό-γελοιοποιούνται, να βρουν το θάρρος, έστω και με καθυστέρηση να αναγνωρίσουν το σφάλμα τους και να καταθέσουν έστω και τώρα επίσημη πρόταση στην Κομισιόν»,  υπογραμμίζει σε ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ. Η Κουμουνδούρου καταγγέλλει την στάση γαλάζιων ευρωβουλευτών να καταψηφίσουν σχετική τροπολογία της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. «Θα αναγνωρίσει ο κ. Μητσοτάκης έμπρακτα το νέο του φιάσκο, καταθέτοντας επίσημο αίτημα στην Κομισιόν για άρση της πατέντας ή θα συνεχίσει να κάνει τον μετά Χριστόν προφήτη;», ρωτά ο ΣΥΡΙΖΑ.

Επίσης, κυβερνητικές πηγές τόνιζαν ότι: “«καλό θα ήταν στον ΣΥΡΙΖΑ, να σταματήσουν να κάνουν αρνητική αντιπολίτευση σε οτιδήποτε και να συμβάλλουν στην εμβολιαστική καμπάνια προκειμένου να πειστούν όλοι οι συμπολίτες μας να κάνουν το εμβόλιο».

Ο καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος και εκπρόσωπος της Ελλάδας στα διεθνή φόρα για την Covid θεωρεί πως είναι καιρός η ελληνική κυβέρνηση να καταθέσει επίσημη πρόταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Με επίσημη ανακοίνωση της η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστηρίζει την θέση που είχα καταθέσει πριν από 13 μήνες για τις πατέντες και τα εμβόλια για την αντιμετώπιση του κορονοϊού. Μια θέση που είχε υποστηρίξει αρχικά και ο Έλληνας Πρωθυπουργός».