Τι θα κάνουμε με την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα;
Η ετήσια έκθεση των “Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα” (RSF) φέρνει την Ελλάδα στην 65η θέση παγκοσμίως και μεταξύ των τελευταίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το πρώτο μέρος της έρευνας της Bridging Europe για το κατά πόσο παρουσιάζονται οι θέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης από τα ΜΜΕ συγκριτικά σε όλη την ΕΕ, σε μια σειρά θεμάτων, φέρνει και πάλι τη χώρα μας στις τελευταίες θέσεις της σχετικής λίστας μεταξύ των υπόλοιπων κρατών-μελών, μαζί με την Βουλγαρία, τη Σλοβακία, την Πολωνία και την Ουγγαρία.
Το ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου και της πλουραλιστικής ενημέρωσης, σε συνδυασμό με τα fake news, είχε απασχολήσει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ενώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι ευρωομάδες της Αριστεράς, των Σοσιαλιστών και των Πράσινων είχαν κατά καιρούς θέσει το θέμα αυτό στις αρμόδιες Επιτροπές και στην Ολομέλεια, κυρίως τις περιπτώσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, χωρίς όμως κάποια απτά αποτελέσματα μέχρι τώρα.
Η εμπειρία μέχρι σήμερα και όσα πολλές μελέτες καταδεικνύουν, δεν μπορούν παρά να εντείνουν τον προβληματισμό. Το θεσμικό πλαίσιο είναι αδύναμο, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, το κυβερνητικό ενδιαφέρον ανύπαρκτο, με αποτέλεσμα ένα αυξανόμενο τμήμα των πολιτών να δυσκολεύεται να διακρίνει την είδηση από το σχόλιο και την “επιμελημένη” προπαγάνδα, δυσκολεύεται να έχει πρόσβαση σε αντικειμενική και πλουραλιστική ενημέρωση, δυσκολεύεται πολλές φορές να μάθει μια είδηση ή να διακρίνει εάν μία είδηση είναι αληθής και διασταυρωμένη ή απλώς ψευδής.
Όσο ενισχύεται επίσης η αόρατη σύγκρουση μεταξύ της ενημέρωσης από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τη μία, και των τηλεοπτικών καναλιών από την άλλη, τόσο θα βαθαίνει κι ένα ακόμη χάσμα: εκείνο μεταξύ των γενεών, μεταξύ των νεότερων ηλικιακά ομάδων που ενημερώνονται κατά πλειοψηφία από το διαδίκτυο και των μεγαλύτερων ηλικιακά ομάδων που στηρίζονται στα κανάλια για να ενημερωθούν.
Αυτό το χάσμα αντανακλάται ακόμα και στην εκλογική συμπεριφορά, και κατά συνέπεια επιδρά και στην πολιτική διαδικασία και τα εκλογικά αποτελέσματα. Οι νεότερες ηλικιακές ομάδες είτε επιλέγουν να απόσχουν από τις εκλογές, είτε επιλέγουν περισσότερο προοδευτικά κόμματα, ενώ οι μεγαλύτερες συμμετέχουν με πολύ υψηλά ποσοστά συμμετέχουν σε κάθε εκλογική διαδικασία, στηρίζοντας κυρίως πιο συντηρητικά κόμματα. Το διαπιστώσαμε πρόσφατα στις εθνικές εκλογές του Ιουλίου και στις ευρωεκλογές του Μαΐου του 2019. Αντίστοιχη και η κυρίαρχη τάση σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι σήμερα.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι είναι τόσες πολλές και διαφορετικές οι μεταβλητές σε αυτή τη μεγάλη εξίσωση με τίτλο “ελευθερία του Τύπου και πλουραλισμός στην ενημέρωση” που είναι αρκετά δύσκολο να βρεθεί μια λύση προς όφελος των πολιτών, ειδικά όταν τα μέρη αυτής της εξίσωσης που δεν θέλουν λύση είναι περισσότερα από αυτά που θέλουν.
