Παραγωγικά συμπλέγματα στη Λέσβο

Όταν μιλάμε για «παραγωγικά συμπλέγματα» εννοούμε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της παραγωγικής διαδικασίας, που ξεκινάει από τον σχεδιασμό, περνάει μέσα από την παραγωγή και την οργάνωσή της και καταλήγει στην διάθεση και ανταλλαγή του προϊόντος.

Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι το πώς θα ενισχυθεί κάθε επιμέρους φάση, έτσι ώστε αυτή να γίνεται, όσο αυτό είναι δυνατό, «τοπικά» μέσα από την δημιουργία αντίστοιχων παραγωγικών δραστηριοτήτων.

Ένα παράδειγμα

Σήμερα η Λέσβος κατέχει δεσπόζουσα θέση στην βιομηχανία ούζου στην Ελλάδα. Όμως είναι σε όλους μας γνωστό ότι σε μεγάλο βαθμό στο νησί υπάρχουν κυρίως οι μονάδες παραγωγής, ενώ όλο το άλλο υποστηρικτικό σύστημα (που ξεκινάει από την όποια έρευνα για την παραγωγή νέων προϊόντων, περνάει στον σχεδιασμό της συσκευασίας, τον σχεδιασμό και ανάπτυξη ενεργειών μάρκετινγκ και προώθησης, οι πρώτες ύλες, η παραγωγή των υλικών συσκευασίας κλπ) γίνονται εκτός νησιού.

Άρα, στη συγκεκριμένη περίπτωση «παραγωγικό σύμπλεγμα της τοπικής βιομηχανίας ούζου» θα έχουμε εάν (και εφόσον) καταφέρουμε, δίπλα στις υφιστάμενες βιομηχανίες και βιοτεχνίες ούζου, να αναπτυχθούν μια σειρά από μονάδες, οι οποίες θα προσφέρουν υποστηρικτικές σε αυτές υπηρεσίες, προϊόντα ή πρώτες ύλες

Κατά τη γνώμη μας, η παραγωγική ανασυγκρότηση του νησιού ή «νέα ανάπτυξη», μπορεί να στηρίζεται σε τρία βασικά παραγωγικά συμπλέγματα και συγκεκριμένα:

• Το αγροτοδιατροφικό παραγωγικό σύμπλεγμα
• Το τουριστικό, πολιτιστικό παραγωγικό σύμπλεγμα, που πρέπει να συνδυάζεται και με την ποιότητα ζωής (πολιτισμό, υγεία, εκπαίδευση, αθλητισμό κ.λπ.)
• Το ενεργειακό παραγωγικό σύμπλεγμα.

Επιλέγουμε και προτείνουμε αυτά τα «παραγωγικά συμπλέγματα» και όχι άλλα για τους παρακάτω λόγους:

α) Αξιοποιούν υφιστάμενες δυνατότητες που παρέχει ο τόπος: Οι «πρώτες ύλες και τα υλικά» για την ανάπτυξη των παραπάνω παραγωγικών συμπλεγμάτων υπάρχουν σε αφθονία στο νησί.

β) Επιπλέον αξιοποιούν πόρους που ενώ βρίσκονται σε αφθονία, εν΄ τούτοις σήμερα δεν αξιοποιούνται. Αυτή είναι η περίπτωση της αξιοποίησης του πλούσιου ενεργειακού αποθέματος της Λέσβου, μέσω του οποίου μπορεί να γίνει εφικτή:

• Η ικανοποίηση στο μέγιστο βαθμό των ενεργειακών αναγκών του νησιού
• Η μείωση του κόστους παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών
• Η ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων
• Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και νέων δραστηριοτήτων

γ) Εμπεριέχουν σε μεγάλο βαθμό στοιχεία της «μοναδικότητας» που δίνουν συγκριτικά πλεονεκτήματα στην εξωτερική αγορά.

δ) Είναι συμβατά με τις υφιστάμενες εμπειρίες, γνώσεις και δυνατότητες του κόσμου της εργασίας στο νησί. Μπορούν σε αυτές τις δραστηριότητες να εμπλακούν άμεσα οι κάτοικοι του νησιού χωρίς να υπάρχει ανάγκη για σημαντικές επιπλέον επενδύσεις προκειμένου ο αυτός ο κόσμος να αποκτήσει νέες δεξιότητες.

Για να είναι αποτελεσματικά τα «παραγωγικά συμπλέγματα» εκτός από τις συνέργειες που αναπτύσσονται εντός του καθενός ξεχωριστά είναι αναγκαία και η ανάπτυξη συνεργείων μεταξύ τους. Έτσι βλέπουμε και θέλουμε την συνεργασία αυτών των τριών «παραγωγικών συμπλεγμάτων», δηλαδή το ένα να τροφοδοτεί το άλλο, με το «ενεργειακό παραγωγικό σύμπλεγμα» να τροφοδοτεί τα δύο πρώτα.

Σε αυτά τα πλαίσια βλέπουμε και τον τομέα των συγκοινωνιών (ακτοπλοΐα και εναέριες μεταφορές) που αφενός μεν θα στηρίζουν την δικτύωση μεταξύ των νησιών (άρα και την δημιουργία αντίστοιχων «νησιωτικών παραγωγικών συμπλεγμάτων») αλλά και την στήριξη της «εξωστρέφειας των τοπικών παραγωγικών κυκλωμάτων» (στη σχέση τους με τον ηπειρωτικό χώρο) ΚΑΙ την ποιότητα ζωής των κατοίκων (με την έννοια της εξασφάλισης του βασικού δικαιώματος της μετακίνησης)

Για να μπορέσουν αυτά τα «παραγωγικά συμπλέγματα» αφενός μεν να αναπτυχθούν, αφετέρου δε να τα αποτελέσματά τους να είναι προς «όφελος των πολλών», βασική προϋπόθεση για εμάς, είναι η ενεργητική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, σε όλες τις φάσεις του κάθε συμπλέγματος και με πολλούς τρόπους, δηλαδή:

• Συμμετοχή στον σχεδιασμό, μέσα από ανοιχτές διαδικασίες διαβούλευσης
• Συμμετοχή στην παραγωγή, μέσα από την δημιουργία ατομικών και συλλογικών οικονομικών δραστηριοτήτων
• Συμμετοχή στην διάθεση του προϊόντος και την ανταλλαγή, μέσα από την ανάπτυξη και νέων μορφών δικτύων διάθεσης

Τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας, θα πρέπει να διαχέονται σε όλους και σε όλες, ανάλογα με τη συνεισφορά του κάθε ενός και πρέπει να έχουν σαν στόχο την καλυτέρευση της ποιότητας ζωής όλων μας, μέσω της «επένδυσης» των κερδών σε τομείς χρήσιμους για την τοπική κοινωνία.

Από αυτή την άποψη, μιλάμε ΚΑΙ για την «αναζωογόνηση του κοινοτισμού», που είναι μια κατάσταση οικεία στη Λέσβο, μιας και έχουμε πάμπολλα παραδείγματα για το πώς παλαιότερα, οι συλλογικές μορφές δραστηριοτήτων οδηγούσαν στην υλοποίηση έργων χρήσιμων για τις τοπικές κοινωνίες.

Άρα, από αυτή την άποψη, η ενίσχυση της τοπικής δημοκρατίας, μέσω και της αυτοδιοίκησης όλων των βαθμίδων είναι σημαντικός παράγοντας επιτυχίας ή αποτυχίας του προτεινόμενου σχέδιο.