Θόδωρος Αγγελόπουλος: Σαν σήμερα ο Χρυσός Φοίνικας εναποτίθεται στα χέρια του

Είναι δυνατόν να ξεκινά ένα αφιέρωμα που αναφέρεται σε μία σημαντική διάκριση του Θόδωρου Αγγελόπουλου, με φωτογραφία από την κηδεία του; Είναι, γιατί ο μεγάλος σκηνοθέτης που άλλαξε τον κινηματογράφο, αγαπούσε τα αληθινά.

[caption id="attachment_1618811" align="alignnone" width="1024"] EUROKINISSI[/caption]

Στην πλούσια φιλμογραφία του, βλέπουμε μια Ελλάδα αληθινή, μακριά από καρτ ποστάλ και τουριστικά αξιοθέατα. Μια γκρίζα Ελλάδα, ματωμένη από τον Εμφύλιο, με συννεφιασμένους ουρανούς, εγκαταλειμμένα χωριά και τους ατελείωτους ερειπωμένους δρόμους της φτωχικής επαρχίας.

Το πρώτο μεγάλο βραβείο για τον σκηνοθέτη έρχεται το 1980 με την ταινία «Μεγαλέξαντρος», που τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα του Φεστιβάλ της Βενετίας.

Το δεύτερο ακόμα μεγαλύτερο, ο Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ των Καννών δεν έρχεται το 1995 με μία ακόμα κορυφαία του ταινία, «το Βλέμμα του Οδυσσέα». Έρχεται τρία χρόνια αργότερα, για την ταινία «Μία Αιωνιότητα και μία μέρα», με πρωταγωνιστή τον Μπρούνο Γκαντζ στον ρόλο ενός θνήσκοντος συγγραφέα. Κι ήταν σαν σήμερα.

Η υπόθεση της ταινίας περιστρέφεται γύρω από τον Αλέξανδρο (Bruno Ganz), ένα μεσήλικα συγγραφέα που ασχολείται με ένα ημιτελές ποίημα του Διονύσιου Σολωμού, με την ονομασία "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι". Προσπαθεί να βρει τις λέξεις που λείπουν από αυτό, αγοράζοντάς τες, όπως έκανε και ο Σολωμός για τις δικιές του, σύμφωνα με μία επικρατούσα άποψη.

Εκείνες οι λέξεις όμως μπαίνουν για τα καλά στο παζλ της συμπλήρωσης αυτού του ημιτελούς δημιουργήματος, στιγματίζοντας και τη ζωή του ίδιου του Αλέξανδρου. Όμως οι δυνάμεις του έχουν πλέον εξαντληθεί και ο ίδιος, κουρασμένος και μεσόκοπος, βαδίζει προς τα μονοπάτια του θανάτου.

Ο χρόνος ζωής που του απομένει, ανήκει στις αναμνήσεις, στον απολογισμό μιας ζωής, γεμάτης από ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες και λάθος κινήσεις. Όλα αυτά  συμβαίνουν λίγο πριν την εισαγωγή του στο νοσοκομείο και το τέλος του. Όμως μία τυχαία συνάντηση μ' ένα μικρό άστεγο αγόρι, παιδί των φαναριών θα του αλλάξει τις τελευταίες του στιγμές

Παίρνει στο αυτοκίνητό του ένα αγοράκι από την Αλβανία, το οποίο καταδιώκεται από την αστυνομία, το προστατεύει και το σώζει από κυκλώματα σωματέμπορων. Προσκολλάται σε αυτό το παιδί, αναβάλλει την «αναχώρησή» του και παρατείνει την αιωνιότητα κατά μία μέρα, για να μεταφέρει στον μικρό του φίλο κάτι από την γνώση του, ν' αφήσει τα ίχνη του πάνω σε κάποιον, μέσα από το βλέμμα του οποίου θα σωθεί εκείνος που φεύγει.

Το παιδί, ο μικρός του φίλος, του φέρνει τις λέξεις που του έχουν λείψει τόσο πολύ… Όπως και η δουλειά του, έτσι και η ζωή θα μείνει ανολοκλήρωτη. Στο πρόσωπο του μικρού Αχιλλέα, ο Αλέξανδρος αναγνωρίζει το πρόσωπο της ξενιτιάς. Κι εκείνος, άλλωστε, είχε φύγει κυνηγημένος από τη χούντα. Είναι μία ταινία άκρως ποιητική με πανέμορφα πλάνα και δύο χαρακτηριστικές ερμηνείες από τον Μπρούνο Γκανζ και τον Αχιλλέα Σκεύη, στον ρόλο του παιδιού των φαναριών.

Η Ελένη Καραΐνδρου, που έγραψε τη μουσική, θυμάται:

«Στη σκηνή του λεωφορείου με τον Σολωμό, ανεβαίνουν τρεις πλανόδιοι μουσικοί και παίζουν τη «Μικρή Νυχτερινή Μουσική» του Μότσαρτ. Όταν όμως ο Θόδωρος έκανε το μοντάζ, συνειδητοποίησε ότι αυτή η μουσική δεν του πάει καθόλου μέσα στο έργο. Έλα όμως που αυτοί παίζανε γκρο πλάνο συγκεκριμένες νότες.

Απελπισμένος, ο Θόδωρος μου ζήτησε να γράψω ένα έργο πάνω στους ίδιους τους δακτυλισμούς με το έργο του Μότσαρτ. Με τα πολλά έφτιαξα ένα δικό μου θέμα ακριβώς με τους ίδιους δακτυλισμούς. Τόσο καλό έγινε, που στην πρώτη προβολή της ταινίας οι τρεις πλανόδιοι, που ήταν παρόντες, μείνανε, κόκαλο, γιατί βλέπανε τα δάχτυλά τους να παίζουν αυτήν τη μουσική, όμως οι ίδιοι δεν την είχαν παίξει!"

Η ταινία διακρίθηκε εξ ίσου και στην Ελλάδα, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. κερδίζοντας 7 βραβεία, για καλύτερη ταινία, καλύτερη σκηνοθεσία, καλύτερο σενάριο, καλύτερη μουσική, καλύτερη υποστηρικτική ηθοποιός, καλύτερος σχεδιασμός κουστουμιών και καλύτερη συλλογή διακόσμησης.

Η βαθμολογία του imdb είναι 7,8/10 (πρόκειται για την Internet Movie Database, διαδικτυακή βάση δεδομένων ταινιών με πληροφορίες για ηθοποιούς, ταινίες, τηλεοπτικά προγράμματα κ.λπ), στο Rotten Tamatoes έχει κερδίσει μία άριστη βαθμολογία, με 95/100  (η υψηλότερη για ελληνική ταινία) και στο Αll movie   έχει χαρακτηριστεί ως «αριστούργημα» με βαθμολογία 5/5, η μόνη ελληνική ταινία που έχει καταφέρει να πάρει την τέλεια βαθμολογία.

https://youtu.be/ElqcWe2qRMU

Σε κριτική της, η Μανταλένα Μαρία Διαμαντή έχει γράψει χαρακτηριστικά:

«Είναι κάποιες ταινίες που μπορεί να σε συγκλονίσουν, να σε προβληματίσουν και να σε βάλουν σε μια διαρκή σκέψη για τη ζωή. Αυτή είναι και η περίπτωση της αριστουργηματικής, πολυβραβευμένη ταινίας -παραγωγής 1998-, που κατάφερε να απεικονίσει με μοναδική απλότητα τη μεγάλη αλήθεια της ζωής. Το παρελθόν και το μέλλον που μοιάζουν με δύο αχώριστους συγκάτοικους.