Εκτέλεση θανατοποινίτη με άζωτο: Τα 22 λεπτά αγωνίας πριν το τέλος - «Πάλεψε για τη ζωή του»

Ο κρατούμενος από την Αλαμπάμα, Κένεθ Σμιθ, θανατώθηκε το βράδυ της Πέμπτης, σηματοδοτώντας την πρώτη γνωστή εκτέλεση στη χώρα με χρήση αερίου αζώτου.

Ο Smith, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο για το ρόλο του σε μια πληρωμένη δολοφονία το 1988 και επέζησε μιας αποτυχημένης απόπειρας εκτέλεσης με θανατηφόρα ένεση, βρέθηκε στο επίκεντρο μιας έντονης συζήτησης σχετικά με το εάν η μέθοδος εκτέλεσης συνιστά σκληρότητα.

Οι δικηγόροι του Σμιθ έκαναν αρκετές προσπάθειες της ενδέκατης ώρας για να αποτρέψουν την εκτέλεση. Ένα ομοσπονδιακό εφετείο την Τετάρτη και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ την Τετάρτη και την Πέμπτη αρνήθηκαν να το σταματήσουν.

Τα τελευταία βασανιστικά 22 λεπτά - «Πάλεψε για τη ζωή του»

Καθώς η διαδικασία ξεκίνησε το απόγευμα της Πέμπτης στο σωφρονιστικό ίδρυμα William C. Holman στο Atmore, στον Smith τοποθετήθηκε με μια μάσκα που κάλυπτε ολόκληρο το πρόσωπο, μια συσκευή για τη χορήγηση του αζώτου. Η εισπνοή αζώτου χωρίς οξυγόνο προκαλεί διάσπαση των κυττάρων του σώματος και οδηγεί σε θάνατο.

Σύμφωνα με μάρτυρες, η εκτέλεση κράτησε περίπου 22 λεπτά και ο Σμιθ φαινόταν να έχει τις αισθήσεις του για αρκετά λεπτά.

Αφού το αέριο άρχισε να ρέει στη μάσκα του, ο κρατούμενος λέγεται ότι χαμογέλασε, έγνεψε προς την οικογένειά του και υπέγραψε «σ' αγαπώ». Ο Smith έκανε ένα σημάδι καρδιάς με το αριστερό του χέρι στη σύζυγό του Deanna πριν δηλώσει: «Απόψε η Αλαμπάμα κάνει την ανθρωπότητα να κάνει ένα βήμα προς τα πίσω... Φεύγω με αγάπη, ειρήνη και φως».

Το άζωτο έρεε για περίπου 15 λεπτά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, δήλωσε ο επικεφαλής της διεύθυνσης των φυλακών της πολιτείας Τζον Χαμ σε συνέντευξη Τύπου.

Ο Σμιθ, ο οποίος βρισκόταν σε ένα φορείο είχε τις αισθήσεις του για «αρκετά λεπτά μετά την εισπνοή», «άρχισε να συστρέφεται και να σπαρταράει για δυο ως τέσσερα λεπτά, που ακολουθήθηκαν από περίπου πέντε λεπτά που βαριανάσαινε», ανέφερε ο ειδησεογραφικός ιστότοπος AL.com, επικαλούμενος αυτόπτες μάρτυρες.

Έμοιαζε να προσπαθούσε να «κρατήσει την ανάσα του για όσο περισσότερο μπορούσε», ώστε να μην εισπνεύσει το άζωτο, είπε σε δημοσιογράφους ο επικεφαλής της διεύθυνσης φυλακών στην Αλαμπάμα, ο Τζον Χαμ. Ακολούθησαν αρκετά λεπτά βαθιάς αναπνοής πριν αρχίσει να επιβραδύνεται η αναπνοή του «έως ότου δεν ήταν πλέον αντιληπτή από τους μάρτυρες των μέσων ενημέρωσης», είπαν οι μάρτυρες των μέσων ενημέρωσης.

Στη συνέντευξη Τύπου, ο Χαμ είπε ότι ο Σμιθ φαινόταν να κρατάει την αναπνοή του «όσο μπορούσε» και μπορεί επίσης «να αγωνίστηκε ενάντια στους περιορισμούς του». «Υπήρχε κάποια ακούσια κίνηση και κάποια αγωνιώδης αναπνοή, οπότε αυτό ήταν αναμενόμενο και οφείλεται στις παρενέργειες που είδαμε και ερευνήσαμε για την υποξία του αζώτου», είπε ο Hamm. «Τίποτα λοιπόν δεν ήταν ασυνήθιστο από αυτό που περιμέναμε». Η εναγώνιος αναπνοή είναι ένα ακανόνιστο μοτίβο αναπνοής, ένα λαχάνιασμα που μπορεί να συμβεί όταν κάποιος πλησιάζει στον θάνατο.

Ο πνευματικός σύμβουλος του Σμιθ, ο ιερέας Τζεφ Χουντ, ο οποίος είχε εκφράσει προηγουμένως ανησυχία ότι η μέθοδος θα μπορούσε να είναι απάνθρωπη, είδε την εκτέλεση και την περιέγραψε με πιο γραφικούς όρους, λέγοντας ότι ήταν «το πιο φρικτό πράγμα που έχω δει ποτέ».

Η περιγραφή στην Daily Mail από αυτόπτη μάρτυρα για την εκτέλεση με άζωτο του θανατοποινίτη στην Αλαμπάμα είναι σοκαριστική:

«... προσπαθούσε απεγνωσμένα να καθίσει όρθιος πριν λιποθυμήσει μετά από αρκετά λεπτά». Οι ειδικοί είχαν πει ότι θα ήταν αναίσθητος μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Ένας αξιωματικός βάρδιας χρειάστηκε να κρυφοκοιτάζει επανειλημμένα στο πρόσωπό του για να δει αν έμοιαζε ακόμα ζωντανός.

Ο φίλος και πνευματικός οδηγός του δολοφόνου, Τζεφ Χουντ, περιέγραψε τον θάνατό του ως το «χειρότερο πράγμα» που είχε δει ποτέ, ισχυριζόμενος ότι οι υπάλληλοι της φυλακής είχαν ένταση επειδή πέθανε πολύ πιο αργά από ό,τι αναμενόταν. Ένας σωφρονιστικός υπάλληλος «χόρευε» με νευρικότητα και άλλοι ήταν «πολύ έκπληκτοι που αυτό δεν πήγε ομαλά», είπε.

«Όταν άναψαν το άζωτο, αυτός [ο Σμιθ] άρχισε να τινάζεται και να στριφογυρίζει στο φορείο», είπε ο Χουντ μετά.

 Ο Smith διαπιστώθηκε επίσημα νεκρός στις 20:25 τοπική ώρα, 22 λεπτά μετά την πρώτη χορήγηση του αερίου αζώτου. Στις 8:07 μ.μ., ένας αξιωματικός διόρθωσης έσκυψε πάνω από τον Σμιθ και τον εξέτασε, προτού οπισθοχωρήσει στον τοίχο για να αφήσει την εκτέλεση να συνεχιστεί.

Αλλά οι επικεφαλής των φυλακών της Αλαμπάμα επέμειναν ότι η εκτέλεση έγινε σύμφωνα με το σχέδιο και δεν είδαν «τίποτα ασυνήθιστο από αυτό που περιμέναμε».

Η μέθοδος της εκτέλεσής του έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, καθώς ο Smith θεωρήθηκε ως «ινδικό χοιρίδιο» για να δοκιμάσει μια μέθοδο εκτέλεσης με υποξία αζώτου που δεν είχε επιχειρηθεί ποτέ πριν.

Είναι επώδυνη η διαδικασία;

Ειδικοί των Ηνωμένων Εθνών σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου ότι η εκτέλεση του Σμιθ θα μπορούσε να συνιστά βασανιστήριο, λέγοντας σε ένα δελτίο τύπου: «Ανησυχούμε ότι η υποξία του αζώτου θα οδηγήσει σε επώδυνο και ταπεινωτικό θάνατο».

Ενώ οι γιατροί δεν μπορούσαν να πουν με βεβαιότητα, πριν από την εκτέλεση, τι θα συνέβαινε με τον Smith, οι πιθανότητες άφησαν πολλούς να ανησυχούν. Εάν μια μάσκα δεν στερεωθεί αρκετά σφιχτά, μπορεί να διαρρεύσει οξυγόνο, παρατείνοντας τον θάνατο, είπαν οι ειδικοί.

«Όταν βάζουμε 100% μάσκες προσώπου που δεν αναπνέουν στους ασθενείς μας, δεν παίρνουν ποτέ το 100%, γιατί υπάρχει κάποια διαρροή», είπε ο Groner πριν από την εκτέλεση του Smith. «Αισθάνομαι αρκετά σίγουρος ότι δεν πρόκειται απλώς να πάρει μια βαθιά ανάσα και να κοιμηθεί. Νομίζω ότι είναι απίθανο».

Οι γιατροί λένε ότι η έλλειψη οξυγόνου θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιληπτικές κρίσεις, οι οποίες έχουν παρατηρηθεί σε ασθενείς που εμφανίζουν υποξία. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα ένα άτομο που εκτελείται με αυτή τη μέθοδο να κάνει εμετό μέσα στη μάσκα, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει πνιγμό ή ασφυξία εάν εισπνευστεί στους πνεύμονες.

Το Τμήμα Διορθώσεων άλλαξε το πρόγραμμα του τελευταίου γεύματος του Σμιθ αφού εκφράστηκαν ανησυχίες ότι θα «έκανε επανειλημμένα εμετό». Χθες το πρωί, του προσφέρθηκε το τελευταίο του γεύμα, μπριζόλα με πατάτες και αυγά, σύμφωνα με την υπηρεσία φυλακών.

Ακόμα κι αν ένα άτομο είναι νηστικό, μπορεί να κάνει εμετό ή υγρά στομάχου, λένε οι ειδικοί. Εάν το στομαχικό οξύ αναρροφηθεί, θα μπορούσε να κάψει τους πνεύμονες, σημείωσε ο Zivot. Το άγχος, το άγχος ή ο επίμονος φόβος που μπορεί να νιώσει ένα άτομο πριν από την εκτέλεση δεν πρέπει να αποκλειστεί, είπε ο Groner.

Τί είναι η υποξία του αζώτου;

Το άζωτο υπάρχει οργανικά στην ατμόσφαιρα και στην πραγματικότητα συνθέτει περίπου το 75% του αέρα που αναπνέουν οι άνθρωποι και τα ζώα καθημερινά. Αλλά το άχρωμο και άοσμο αέριο είναι ασφαλές για εισπνοή μόνο όταν αναμιγνύεται με κατάλληλη συγκέντρωση οξυγόνου. Διαφορετικά, η εισπνοή του είναι τοξική.

Η υποξία του αζώτου είναι μια διαδικασία κατά την οποία το καθαρό αέριο άζωτο ή αέριο άζωτο σε συγκεντρώσεις αρκετά υψηλές ώστε να είναι θανατηφόρο, εισπνέεται σε σημείο που προκαλεί ασφυξία.

Είναι μια σχετικά νέα εναλλακτική λύση σε πιο κοινές μορφές θανατικής ποινής, όπως η θανατηφόρα ένεση και η ηλεκτροπληξία, που είναι οι δύο μέθοδοι που χρησιμοποιούνται συχνότερα στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Κέντρο Πληροφοριών για την Θανατική Ποινή.

Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός σημείωσε ότι το "θανατηφόρο αέριο" έχει εγκριθεί ευρέως ως μέθοδος εκτέλεσης σε επτά πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων των Αλαμπάμα, Μισισιπή και Οκλαχόμα, αν και μόνο αυτές οι τρεις έχουν καθορίσει τη χρήση αζώτου για το σκοπό αυτό, και μόνο η Αλαμπάμα έχει εκδώσει επίσημη πρωτόκολλο εκτέλεσης για την υποξία του αζώτου. Το πρωτόκολλο εκδόθηκε τον περασμένο Αύγουστο και η έκδοση που έγινε διαθέσιμη στο κοινό έχει τροποποιηθεί σε μεγάλο βαθμό.

Το Συμβούλιο Χημικής Ασφάλειας των ΗΠΑ εξέδωσε μια σειρά ενημερωτικών δελτίων στις αρχές της δεκαετίας του 2000 που εξέταζαν περιπτώσεις ασφυξίας με άζωτο την προηγούμενη δεκαετία, με στόχο την ευαισθητοποίηση και τη μετάδοση κατάλληλων πρωτοκόλλων ασφαλείας για την πρόληψη τέτοιων καταστάσεων. Σε ένα δελτίο που παραπέμπει σε πληροφορίες από την Ένωση Συμπιεσμένου Αερίου, το διοικητικό συμβούλιο σημειώνει ότι όταν εισάγεται αρκετό άζωτο για την εξάντληση του οξυγόνου στον αέρα σε λιγότερο από 10%, οι επιπτώσεις στο ανθρώπινο σώμα μπορεί να είναι θανατηφόρες, προκαλώντας δυνητικά «αδυναμία κίνησης, απώλεια της συνείδησης, των σπασμών» και του θανάτου.

Ακόμη και η μερική μετατόπιση του οξυγόνου μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν τα επίπεδα οξυγόνου στον αέρα πέφτουν στο 12,5% περίπου, οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν «μειωμένη αναπνοή που μπορεί να προκαλέσει μόνιμη καρδιακή βλάβη» μαζί με ναυτία, έμετο και «πολύ κακή κρίση και συντονισμό».

ΟΗΕ: Η μέθοδος «μπορεί να συνιστά βασανιστήριο»- Η ΕΕ καταδικάζει ως «ιδιαίτερα βάναυση» την μέθοδο

Ωστόσο το γραφείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε την Αλαμπάμα να σταματήσει την εκτέλεση, σημειώνοντας ότι «δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν» ότι η εκτέλεση με εισπνοή αζώτου δεν θα προκαλέσει «βαριά ταλαιπωρία».

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα τόνισε τη 16η Ιανουαρίου πως τη «θορύβησε» η χρήση «μεθόδου εκτέλεσης άνευ προηγουμένου» , εντελώς «αδοκίμαστης». Αυτό «θα μπορούσε να συνιστά βασανιστήριο ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση βάσει του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα», προειδοποίησε εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας, η Ραβίνα Σαμντασάνι, καλώντας να ανασταλεί η εκτέλεση.

Η εκτέλεση στις ΗΠΑ με την εισπνοή αζώτου, σε παγκόσμια πρώτη, «μπορεί να συνιστά βασανιστήριο», κατήγγειλε ο Υπατος Αρμοστής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ Φόλκερ Τουρκ.

«Λυπάμαι πολύ για την εκτέλεση του Κένεθ Γιουτζίν Σμιθ στην Αλαμπάμα παρά τις σοβαρές ανησυχίες για το γεγονός ότι η μη δοκιμασμένη αυτή μέθοδος της ασφυξίας με άζωτο μπορεί να συνιστά βασανιστήριο ή βάναυση, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση», δήλωσε ο Φόλκερ Τουρκ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταγγέλλει την «ιδιαίτερα βάναυση» εκτέλεση με εισπνοή αζώτου στις ΗΠΑ, αναφέρεται σε ανακοίνωση του εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζει την βαθιά της λύπη για την εκτέλεση του Κένεθ Γιουτζίν Σμιθ στην Αλαμπάμα» και καταγγέλλει την «ιδιαιτέρως βάναυση» μέθοδο εκτέλεσης που «επιβαρύνεται από το γεγονός ότι ο φυλακισμένος υπήρξε ήδη αντικείμενο απόπειρας εκτέλεσης τον Νοέμβριο 2022», αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν. Η ΕΕ υπενθυμίζει ότι είναι αντίθετη με την επιβολή της θανατικής ποινής «υπό οποιεσδήποτε συνθήκες».

Το πρωτόκολλο της εκτέλεσης διά της υποξίας που προκαλεί η εισπνοή αζώτου δεν προβλέπει τη χορήγηση αναισθησίας, μολονότι η αμερικανική κτηνιατρική εταιρεία (AVMA) συνιστά να δίνεται αναισθητικό στα ζώα στα οποία γίνεται ευθανασία με αυτόν τον τρόπο, υπογράμμισε η εκπρόσωπος.