Ένα νέο New Deal ζητούν 125 Αμερικανοί οικονομολόγοι
«Η κρίση λόγω του COVID έχει προκαλέσει μερικές από τις πιο σημαντικές και κοινωνικά άνισες καταστροφές στην σύγχρονη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, σαρώνοντας οικογένειες και επιχειρήσεις που αγωνίζονται να επιβιώσουν.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να χρησιμοποιήσουν όλα τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους για την αναζωογόνηση της οικονομίας, με άμεσες πληρωμές σε μετρητά των οικογενειών που πλήττονται οικονομικά λόγω της πανδημίας , για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες» γράφουν σε ανοικτή τους επιστολή 125 διάσημοι οικονομολόγοι.
Ανάμεσά τους ο καθηγητής στο Χάρβαρντ, Τζέισον Φέρμαν-ο κορυφαίος οικονομικός σύμβουλος του πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, η Κλόντια Σαμ, πρώην οικονομολόγος της Fed και ο Αλαν Μπλίντερ, καθηγητής στο Πρίνστον και πρώην αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Federal Reserve.
Όχι, δεν τσίμπησε μύγα ξαφνικά τους Αμερικανούς οικονομολόγους. Ούτε πήραν χαμπάρι τις νεοφιλελεύθερες δοξασίες της επιτροπής Πισσαρίδη στην Ελλάδα και θέλησαν να αντιπαρατεθούν !
Απλά η κατάσταση που βιώνουν πλέον δεκάδες εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες, αλλά και δισεκατομμύρια σε όλον τον κόσμο, είναι δραματική.
Να πως περιγράφουν οι ίδιοι την κατάσταση, στην Αμερική τουλάχιστον, στην επιστολή τους : «Τουλάχιστον οι μισές αμερικανικές οικογένειες έχουν επηρεαστεί, οι χαμηλόμισθοι, γυναίκες και έγχρωμοι εργαζόμενοι έχουν πληγεί περισσότερο. Αν και η ανεργία αρχίζει να μειώνεται, σχεδόν τα μισά νοικοκυριά έχουν αντιμετωπίσει σοβαρά οικονομικά προβλήματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δυσκολεύονται στην παροχή τροφής, στην πληρωμή λογαριασμών κοινής ωφέλειας και του ενοικίου ή της υποθήκης τους. Έξι στους δέκα έχουν υποστεί απώλειες στο εισόδημά τους . Οι συνέπειες είναι ακόμη μεγαλύτερες στους χαμηλόμισθους που έχουν χάσει πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας και μισθούς από τους υψηλόμισθους - ίσως και οκτώ φορές περισσότερο- στο αποκορύφωμα της πανδημίας. Οι γυναίκες που έχασαν τη δουλειά τους είναι τέσσερις φορές περισσότερες από τους άνδρες και το χάσμα στην απασχόληση μεταξύ λευκών και εγχρώμων εργαζομένων υπερδιπλασιάστηκε από την έναρξη της πανδημίας».
Οι 125 οικονομολόγοι, από όλο το πολιτικό φάσμα, προειδοποιούν ότι αν οι αρχές «δεν ενεργήσουν γρήγορα για να ανταποκριθούν στην κρίση στην απαραίτητη κλίμακα, διακινδυνεύουμε μια καταστροφή που θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από ό, τι νομίζουμε". Πιθανή έκρηξη τρέχουν, δηλαδή!
Για να μην ανατιναχθεί το σύστημα, αν δεν σταματήσει η αλυσιδωτή αντίδραση.
Τι προτείνουν;
Αμεση επέκταση των επιδομάτων ανεργίας , άμεση οικονομική βοήθεια σε εκατομμύρια οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του ταμείου ανεργίας. Πριν να είναι πολύ αργά. Στις αρχές Ιουνίου, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε αποστείλει περίπου 160 εκατομμύρια επιταγές στο πλαίσιο του νόμου CARES ύψους 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που θεσπίστηκε τον Μάρτιο. Κάθε Αμερικανός που είχε πληγεί οικονομικά από το πρώτο κύμα της πανδημίας, έλαβε ενίσχυση 1.200 δολάρια και τα ζευγάρια έως και 2.400 συν 500 δολάρια επιπλέον για κάθε εξαρτώμενο παιδί. Αυτά φυσικά δεν έφτασαν ούτε για …ζήτω. «Είναι κρίσιμο να δρομολογήσουμε γρήγορα ένα νέο, ισχυρό πακέτο ενίσχυσης, που θα συμβάλει στην προώθηση μιας διαρκούς και φυλετικά δίκαιης ανάκαμψης και θα βοηθήσει τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις να σταθούν και πάλι στα πόδια τους» γράφουν στην επιστολή τους.
Την κραυγή αγωνίας των Αμερικανών οικονομολόγων συμμερίζονται και πολλοί συνάδελφοί τους σε όλον τον δυτικό κόσμο. Στη Γερμανία, οι πιο διάσημοι οικονομολόγοι κάλεσαν την κυβέρνηση Μέρκελ να διαθέσει πάνω από 17 δισεκατομμύρια δολάρια για την ενίσχυση οικογενειών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Κάτι που φαίνεται να έχει υιοθετήσει η γερμανική κυβέρνηση. "Το δεύτερο κύμα κορώνας διέκοψε την ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας", δήλωσε ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ifo, Κλέμενς Φεστ και προσθέτει: "Η αβεβαιότητα των επιχειρήσεων έχει αυξηθεί".
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank Γεργκ Κρέμερ προειδοποιεί ότι «η Γερμανία απειλείται με τεχνική ύφεση, ο χειμώνας και το πρώτο εξάμηνο του νέου έτους θα είναι σκληρό". Οι Γερμανοί βλέπουν ότι δεν αρκεί να πηγαίνει καλά η οικονομία στη χώρα τους, αν η υπόλοιπη Ευρώπη υποφέρει. «Οι εξαγωγικές προσδοκίες των γερμανικών εταιρειών είναι και πάλι ελαφρώς αρνητικές. Ο λόγος είναι το lockdown σημαντικών εμπορικών εταίρων, ειδικά στην Ευρώπη» λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Ενωσης Γερμανών Βιομηχάνων (BDI), Γιόακιμ Λανγκ. Η BDI αναμένει μείωση παραγωγής κατά 10% στη Γερμανία το 2020. "Η πανδημία της κορώνας προκάλεσε μια απότομη βιομηχανική ύφεση", λέει ο Γιόακιμ Λανγκ .
Τα ίδια και στην Γαλλία. «Παρά τα νέα, πιο ευέλικτα υγειονομικά μέτρα ,το ηθικό των Γάλλων καταρρέει» γράφει η Les Echos. «Η απαισιοδοξία είναι ιδιαίτερα έντονη στο λιανικό εμπόριο και τις υπηρεσίες. Παραδόξως, η βιομηχανία, αν και επηρεάζεται ελάχιστα από τους νέους περιορισμούς, είναι επίσης σε θλιβερή κατάσταση» τονίζει η γαλλική οικονομική εφημερίδα .
Πώς θα μοιάζει ένα νέο «New Deal»;
Το δυσμενές οικονομικό και κοινωνικό κλίμα έχει οδηγήσει πλέον πολλούς διάσημους οικονομολόγους να μιλούν για ένα νέο «New Deal». Ενενήντα χρόνια μετά το «New Deal» του προέδρου Ρούζβελτ που με μια σειρά νέων συμφωνιών για περισσότερο από έξι χρόνια κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης 1929-1933,συνέβαλε στην ανάκαμψη των Ηνωμένων Πολιτειών, αρχίζουν πλέον να ακούγονται καθαρά οι φωνές: « Χρειαζόμαστε μια Νέα Συμφωνία, καθώς μετά την Μεγάλη Υφεση, αντιμετωπίζουμε σήμερα την πιο βαθιά οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την πιο θανατηφόρα πανδημία σε έναν αιώνα» γράφει το αμερικανικό περιοδικό Us News &World Report.
Ο Γάλλος καθηγητής Οικονομικών και πρώην αντιπρόεδρος της Γαλλικής Ένωσης Πολιτικής Οικονομίας (AFEP) Ντάνι Λάνγκ λέει στο περιοδικό Marianne ότι «η οικονομική και κοινωνική κρίση που βιώνουμε, προκύπτει από την εφαρμογή των συστάσεων των νεοφιλελεύθερων οικονομολόγων. Για 30 χρόνια, αυτοί οι οικονομολόγοι λένε τα ίδια: να κάνουμε την εργασία πιο ευέλικτη, να καταργήσουμε τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας για να μειώσουμε την ανεργία, να απελευθερώσουμε τις χρηματοπιστωτικές αγορές, να ιδιωτικοποιήσουμε ότι μπορούμε περισσότερο, να μειώσουμε τους πόρους που χορηγούνται σε δημόσιες υπηρεσίες και να δοξάζουμε καθημερινά το ελεύθερο εμπόριο και την παγκοσμιοποίηση»...
«Σήμερα, λέει ο Γάλλος καθηγητής, μπορούμε να δούμε σε ποια κατάσταση μας έχουν φέρει όλα αυτά. Η ανεργία βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της, οι χρηματοοικονομικές αγορές είναι εκτός ελέγχου, τα νοσοκομεία βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής και η παγκοσμιοποίηση δεν τήρησε τις υποσχέσεις της».
Για ένα νέο New Deal πρέπει να αναθεωρήσουμε διεξοδικά αυτά τα μοντέλα, καθώς και οικονομικούς δείκτες, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις πραγματικότητες της εποχής μας» λέει ο Ντάνι Λανγκ.
Το ερώτημα είναι βέβαια πώς θα μοιάζει αυτό το νέο «New Deal»;
Η πολυβραβευμένη Αμερικανίδα ιστορικός Ντόρις Κερνς Γκούντγουιν, της οποίας το τελευταίο βιβλίο «Ηγεσία σε ταραγμένους καιρούς» έγινε best Seller, λέει κατ` αρχήν ότι η ίδια η έναρξη συζητήσεων για ένα νέο New Deal ,είναι παραγωγική από μόνη της. «Μας επιτρέπει τουλάχιστον να σκεφτούμε κάτι που θα μπορούσε να είναι θετικό» λέει. Το κομβικό σημείο ενός νέου New Deal θα είναι και πάλι ο ρόλος του δημόσιου τομέα, λέει ο Δημοκρατικός, πρώην δήμαρχος του Σικάγου, Ραμ Εμμάνουελ, που γνωρίζει καλά από την πορεία του στην αυτοδιοίκηση ότι χωρίς τη συμβολή των κρατικών υπηρεσιών τίποτα δεν μπορεί να λειτουργήσει , ειδικά σε περιόδους κρίσεων. « Το πρόβλημα είναι όμως ότι έχουμε μια οικονομία του 21ου αιώνα την οποία πρέπει να διαχειριστεί ένας θεσμός -όπως το κράτος-που έχει δομηθεί με υλικά του 20ου αιώνα» λέει ο Ραμ Εμμάνουελ .«Πρέπει να αναβαθμίσουμε το δημόσιο σύστημα για να ανταποκριθεί στην οικονομία του 21ου αιώνα από κάθε άποψη», προσθέτει.
Ο καθηγητής Αλαν Γουίνκλερ στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο ομολογεί πάντως ότι «τα προγράμματα του New Deal προέρχονταν από τολμηρά οράματα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από ηγέτες μεγάλου βεληνεκούς, όπως ο Ρούζβελτ. Και τέτοιοι ηγέτες δεν φαίνονται στο σημερινό πολιτικά κατακερματισμένο σώμα »…
Ο Πράις Φίσμπακ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, γνωστός για τις μελέτες του σε θέματα μεγάλων κρίσεων, προτείνει μια άλλη, πιο αφηρημένη έννοια ως κλειδί για τη δημιουργία του νέου «New Deal” για τον 21ο αιώνα:
Την ταπεινότητα! «Ακόμα και τα προγράμματα New Deal που βελτίωσαν τη ζωή μας, δεν θωράκισαν για πάντα τον αμερικανικό λαό. Υπήρξε η στασιμότητα της δεκαετίας του 1970, η φούσκα των στεγαστικών δανείων στη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, ενώ στα τέλη του 2019, ουδείς μεγάλος οικονομολόγος είχε προβλέψει ότι μια πανδημία θα βύθιζε τον κόσμο σε μια τέτοια κρίση».
Γι αυτό-λέει ο καθηγητής Φίσμπακ –«να παραμείνουμε ταπεινοί. Γιατί μόλις νομίζουμε ότι ξεφύγαμε , κάτι άλλο θα μας βαρέσει κατακούτελα»…
Σε κάθε περίπτωση -ομολογεί η γερμανική Die Zeit- “o καπιταλισμός, όπως τον γνωρίζουμε, έχει πλέον πρόβλημα νομιμοποίησης». H επιφανειακή ρητορική και τα επικοινωνιακά τεχνάσματα δεν είναι πλέον επαρκή ως μέσα νομιμοποίησης της ανεξέλεγκτης οικονομικής δραστηριότητας, γράφει η γερμανική εφημερίδα.
(Το άρθρο δημοσιεύεται σήμερα και στην εφημερίδα Δημοκρατία)
