Οι νέοι κανόνες της Ε.Ε. για το ESG

H ευρωπαϊκή πραγµατικότητα για την παρουσίαση µη χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών. Ο ρόλος και η σηµασία της στρατηγικής βιώσιµης ανάπτυξης

Στο γεγονός ότι παρά τις προσπάθειες των τελευταίων ετών η Ελλάδα υστερεί σχετικά µε άλλες αναπτυγµένες χώρες σε πολλές υποδοµές, και έτσι µπορούµε να πούµε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις ξεκινούν από µειονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών τους στη λειτουργία τους, στέκεται σε σχετική της εκτενή αναφορά η Net Zero Analytics (ΝΖΑ).

Οι νέοι κανόνες της Ε.Ε. για το ESG

Βασικές αλλά αναγκαίες υποδοµές όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες και οι µεταφορές πλησιάζουν σε κόστος αυτό των πιο ανεπτυγµένων χωρών και σίγουρα είναι από τις πιο ακριβές λαµβάνοντας υπόψη το κατά κεφαλήν εισόδηµα της Ελλάδας έναντι των υπόλοιπων χωρών της Ευρωζώνης. Όσες ελληνικές επιχειρήσεις καταφέρνουν να διακριθούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ξεχωρίζουν από τη στιγµή που πρέπει να αντιµετωπίσουν τις παραπάνω αντιξοότητες.

Ο ρόλος της βιώσιµης ανάπτυξης

Τα τελευταία χρόνια έχει µπει στη ζωή µας η βιώσιµη ανάπτυξη, η οποία φαίνεται ότι θα κυριαρχήσει τα επόµενα χρόνια. Έχοντας την υποστήριξη πολλών θεσµών (µεταξύ άλλων ο Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών, το Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ, το SEC, η ΕΚΤ και πολλοί άλλοι φορείς), καθώς και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και θεσµικών επενδυτών, η βιώσιµη ανάπτυξη έχει πάρει τέτοια δυναµική, που αλλάζει το παγκόσµιο επιχειρηµατικό τοπίο. Είναι τέτοια η ισχύς της, που είναι σαν κάνει επανέναρξη η επιχειρηµατικότητα και να ξεκινάµε µε ένα level playing field.

Η βιώσιµη ανάπτυξη λαµβάνει υπόψη και τα κριτήρια ESG και, παρά το γεγονός ότι οι οικονοµικές καταστάσεις δείχνουν την υγεία µιας επιχείρησης, τα κριτήρια ESG αποτελούν την ηθική της συνείδηση. Η απόφαση για µια στρατηγική βιώσιµης ανάπτυξης για όλες τις επιχειρήσεις είναι επιβεβληµένη και θέµα επιβίωσης για πολλές. Βάσει των τελευταίων οδηγιών της ΕΚΤ, επιχειρήσεις που δεν κάνουν τη µετάβαση σε στρατηγική βιώσιµης ανάπτυξης κινδυνεύουν να αποκλειστούν από το τραπεζικό σύστηµα ή να επιβαρυνθούν µε επιπλέον κόστος χρηµατοδότησης σε σχέση µε επιχειρήσεις που θα έχουν ικανοποιητική συµµόρφωση σε θέµατα ESG ή ικανοποιητικό ESG score.

H πρόταση της Κοµισιόν για υποβολή εκθέσεων Εταιρικής Βιωσιµότητας

Τον Ιούνιο του 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για µια οδηγία για την υποβολή εκθέσεων για την Εταιρική Βιωσιµότητα (εφεξής CSRD), η οποία, µεταξύ άλλων, τροποποιεί τις υφιστάµενες απαιτήσεις αναφοράς και παρουσίασης µη χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών που υιοθετήθηκε από την Ε.Ε. το 2014 (NFRD). Μέσω της οδηγίας αυτής, θα καθορίζονται οι υποχρεώσεις των εταιρειών µαζί µε το χρονοδιάγραµµα υποχρεωτικών δηµοσιεύσεων. Υπάρχει συµβουλή προς τις χώρες της Ε.Ε. ώστε η ανωτέρω οδηγία να µεταφερθεί σε εθνικό νόµο από τα επιµέρους Κοινοβούλια µέχρι το τέλος του 2022. Έτσι, θα υπάρχει η απαιτούµενη διαφάνεια ως προς τις πρακτικές που ακολουθεί η κάθε επιχείρηση. Ο κύριος στόχος της οδηγίας CSRD είναι να διασφαλίσει ότι οι εταιρείες παρουσιάζουν δηµόσια επαρκείς πληροφορίες σχετικά µε τους κινδύνους και τις ευκαιρίες βιωσιµότητας που αντιµετωπίζουν, καθώς και τις επιπτώσεις που έχουν στους ανθρώπους και το περιβάλλον (εδώ εννοείται η αρχή της διπλής σηµαντικότητας που ουσιαστικά φανερώνει τον τρόπο µε τον οποίο ζητήµατα βιωσιµότητας επηρεάζουν τις επιδόσεις, τη θέση και την εξέλιξη της εταιρείας όσο και τον αντίκτυπο στους ανθρώπους και το περιβάλλον). Σύµφωνα µε την οδηγία, οι αναφορές βιωσιµότητας θα πρέπει να είναι "συγκρίσιµες, αξιόπιστες και εύκολο να εντοπιστούν και να χρησιµοποιηθούν από χρήστες µέσω ψηφιακών τεχνολογιών". Οι αναφερόµενες πληροφορίες θα πρέπει να συνάδουν µε τους κανονισµούς της Ε.Ε., συµπεριλαµβανοµένης της ταξινοµίας της Ε.Ε. (η οποία περιλαµβάνει ένα σύστηµα ταξινόµησης που καθορίζει έναν κατάλογο περιβαλλοντικά βιώσιµων οικονοµικών δραστηριοτήτων).

Σε τρεις φάσεις η εφαρµογή του CSRD

Με βάση το πλαίσιο του CSRD, η εφαρµογή του στις επιχειρήσεις που επηρεάζονται άµεσα χωρίζεται σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση, η οδηγία αφορά όλες τις εταιρείες που το οικονοµικό έτος 2024 διαπραγµατεύονται σε ρυθµιζόµενη αγορά (εξαιρούνται οι µικρές επιχειρήσεις) και τις µεγάλες εταιρείες ή οµίλους εταιρειών που ξεπερνούν το κριτήριο των 500 εργαζοµένων κατά µέσο όρο κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς (οι περισσότερες εταιρείες επηρεάζονταν ήδη από την Ευρωπαϊκή Οδηγία του 2014 για τη δηµοσιοποίηση µη χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών – NFRD). Αναφέρεται, επίσης, ότι οι µικρές και µικροµεσαίες επιχειρήσεις θα πρέπει µέχρι την 1η Ιανουαρίου 2026 να συµµορφωθούν µε τις απαιτήσεις για την αναφορά πληροφοριών, ακόµα και στην περίπτωση που υπάρχει ρήτρα εξαίρεσης µέχρι και το 2028.

Στη δεύτερη φάση, επηρεάζονται εταιρείες ή όµιλοι εταιρειών που κατά το οικονοµικό έτος που ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου 2025 πληρούν ή ξεπερνούν τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω κριτήρια: α) το σύνολο του ενεργητικού θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 20.000.000 ευρώ, β) ο κύκλος εργασιών να είναι τουλάχιστον 40.000.000 ευρώ και γ) ο µέσος όρος εργαζοµένων κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 250.

Η τρίτη φάση αφορά µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις που θα πρέπει να αναφέρουν τις πληροφορίες που ορίζει η οδηγία, αν κατά τη διάρκεια του οικονοµικού έτους 2026 πληρούν ή ξεπερνούν τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω κριτήρια:

- Για τις µικρές επιχειρήσεις, θα πρέπει: το σύνολο του ενεργητικού να είναι τουλάχιστον 4.000.000 ευρώ, β) ο κύκλος εργασιών να είναι τουλάχιστον 8.000.000 ευρώ και γ) ο µέσος όρος εργαζοµένων κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 50.

- Για τις µεσαίες επιχειρήσεις, θα πρέπει να έχουν: α) σύνολο του ενεργητικού τουλάχιστον 20.000.000 ευρώ, β) ο κύκλος εργασιών να είναι τουλάχιστον 40.000.000 ευρώ και γ) ο µέσος όρος εργαζοµένων κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 250.

Η εν λόγω οδηγία τροποποιεί προηγούµενες Oδηγίες και Kανονισµούς (Oδηγίες 2013/34/ΕΕ, 2004/109/ΕΚ, 2006/43/ΕΚ και Kανονισµός (ΕΕ) 537/2014) που έχουν θεσπιστεί και ακολουθούνται στην οργανωµένη αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και επίσης επιβάλλει στις εταιρείες να παρουσιάζουν, είτε σε ξεχωριστή έκθεση (λ.χ. Έκθεση Βιωσιµότητας) είτε σε µια ενοποιηµένη ετήσια έκθεση απολογισµού, επικυρωµένα στοιχεία από ανεξάρτητους φορείς. Υπολογίζεται ότι ο αριθµός των εταιρειών που επηρεάζεται από αυτή την οδηγία αναµένεται να αυξηθεί από τις 11.600 στις 49.000 εταιρείες.

Με βάση τις ηµεροµηνίες εφαρµογής του πλαισίου CSRD, απαιτείται η ανάπτυξη και ο καθορισµός προτύπων υποβολής εκθέσεων βιωσιµότητας, τα οποία θα πρέπει οι υπόχρεες εταιρείες να ακολουθήσουν για την παρουσίαση των µη χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών. Την επιµέλεια της ανάπτυξης των σχετικών προτύπων έχει αναλάβει η Συµβουλευτική Οµάδα για Θέµατα Χρηµατοοικονοµικής Αναφοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Financial Reporting Advisory Group - EFRAG), που τους τελευταίους µήνες πραγµατοποιεί επαφές µε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και αρµόδιες αρχές των κρατών της Ε.Ε. ώστε τα πρότυπα που θα ισχύουν να καλύπτουν πλήρως τις απαιτήσεις και ιδιοµορφίες ολόκληρης της Ένωσης, καθώς και να συνάδουν µε τους στόχους που έχουν τεθεί σχετικά µε την Κλιµατική Ουδετερότητα. Ένα πρώτο προσχέδιο αναµένεται να κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέµβριο του 2022, µε την τελική µορφή του πρώτου σχεδίου προτύπων να λαµβάνει χώρα µέχρι τις 30 Ιουνίου 2023.Η µετάβαση στη στρατηγική βιώσιµης ανάπτυξης

Όµως, παρόλο το νοµοθετικό πλαίσιο και τις επίσηµες ηµεροµηνίες εφαρµογής του, ως συνήθως η δυναµική της αγοράς τρέχει µε µεγαλύτερη ταχύτητα εφαρµογής. Οι πιο συνειδητοποιηµένες επιχειρήσεις και αυτές που βλέπουν το µέλλον πιο καθαρά (visionaries) έχουν ήδη ξεκινήσει τη µετάβασή τους που θα τους προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Η στρατηγική βιώσιµης ανάπτυξης και η δηµοσίευση υπεύθυνων επιχειρηµατικών πρακτικών µέσω των Sustainability Reports θα επιφέρει µεγάλες ανακατατάξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα πολλών επιχειρήσεων. Πρόσφατα η ιαπωνική εταιρεία Shiseido ανακοίνωσε τις υποχρεώσεις που πρέπει να έχουν όλοι οι προµηθευτές της σε θέµατα ESG, εναλλακτικά θα προχωρήσει σε αντικατάσταση αυτών που δεν συµµορφώνονται.

Συγκριτικό πλεονέκτηµα η εφαρµογή του CSRD για όσους κινηθούν µε ταχύτητα

Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, η µετάβαση σε στρατηγική βιώσιµης ανάπτυξης δίνει µεγάλη ευκαιρία σε επιχειρήσεις που θα προτρέξουν να την εφαρµόσουν χωρίς να περιµένουν τις επίσηµες ηµεροµηνίες εφαρµογής του πλαισίου CSRD. Οι εταιρείες θα πρέπει να εξετάσουν τον τρόπο µε τον οποίο θα εντοπίσουν, θα συλλέγουν και θα αξιολογούν ESG δεδοµένα, θα διαχειρίζονται κινδύνους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβέρνησης (ESG), και θα εκπονούν πολιτικές, θέτοντας επιτεύξιµους στόχους και ακολουθώντας σχετικούς δείκτες απόδοσης (KPIs). Παρ’ όλες τις ενδογενείς δυσκολίες της τοπικής επιχειρηµατικότητας, η βιώσιµη ανάπτυξη δίνει την ευκαιρία µεγέθυνσης και εξάπλωσης των εταιρειών σε νέους ορίζοντες. Με τη βοήθεια και του εθνικού σχεδίου ανάκαµψης και ανθεκτικότητας Greece 2.0, που σκοπό έχει την ταχύτερη µετάβαση της ελληνικής οικονοµίας προς ένα πράσινο και ψηφιακό µοντέλο ανάπτυξης, προσφέρεται µια σπάνια ευκαιρία για τον µετασχηµατισµό της ελληνικής επιχειρηµατικότητας, αρκεί να δράσει άµεσα.

ΛΕΖΑΝΤΑ

Η βιώσιµη ανάπτυξη έχει πάρει τέτοια δυναµική, που αλλάζει το παγκόσµιο επιχειρηµατικό τοπίο. Είναι τέτοια η ισχύς της, που είναι σαν κάνει επανέναρξη η επιχειρηµατικότητα.

ΜΟΤΟ 1

Τα τελευταία χρόνια έχει µπει στη ζωή µας η βιώσιµη ανάπτυξη, η οποία φαίνεται ότι θα κυριαρχήσει τα επόµενα χρόνια

ΜΟΤΟ 2

Οι πιο συνειδητο-ποιηµένες επιχειρήσεις και αυτές που βλέπουν το µέλλον πιο καθαρά έχουν ήδη ξεκινήσει τη µετάβαση που θα τους προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα