Επιχείρηση «Fordow»: Το μυστικό πυρηνικό εργοστάσιο στο Ιράν που στοχεύουν τα βομβαρδιστικά των ΗΠΑ

Το Fordow, το άκρως απόρρητο και αυστηρά φυλασσόμενο ιρανικό εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων, κοντά στην ιερή πόλη Qom, παραμένει ένα θέμα έντονων εικασιών και διεθνούς ανησυχίας από την αποκάλυψή του το 2009 καθώς η υπόγεια κατασκευή του εργοστασίου έχει σχεδιαστεί ακριβώς, για να αποτρέπει οποιαδήποτε απόπειρα αεροπορικού πλήγματος.

Δορυφορικές εικόνες αποκαλύπτουν μόνο πέντε σήραγγες που εισχωρούν σε μια ορεινή περιοχή, μια τεράστια δομή υποστήριξης και μια εκτεταμένη ζώνη ασφαλείας, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος του μυστηρίου άλυτο.

Μια υπόγεια απειλή απρόσβλητη σε βόμβες

Ένα σημαντικό μέρος των πληροφοριών για το Fordow προέρχεται από κλεμμένα ιρανικά έγγραφα από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες. Αυτά δείχνουν ότι οι κύριες αίθουσες του εργοστασίου βρίσκονται περίπου 80 έως 90 μέτρα κάτω από το έδαφος, καθιστώντας το σχεδόν απρόσβλητο σε οποιαδήποτε αεροπορική επίθεση με βόμβες που διαθέτει το Ισραήλ. Αυτή η βαθιά υπογειοποίηση καθιστά την καταστροφή της εγκατάστασης από αέρος ένα σχεδόν αδύνατο εγχείρημα.

Καθώς η ιρανική ηγεσία αντιμετωπίζει συνεχείς ισραηλινές επιθέσεις, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι το Ιράν ενδέχεται να επισπεύσει τη μετατροπή των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου σε πυρηνική βόμβα στο Fordow. Παρόλο που το Ισραήλ έχει στοχοποιήσει την εγκατάσταση τις τελευταίες ημέρες, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), μέχρι στιγμής είτε δεν κατάφερε, είτε δεν θέλησε να την καταστρέψει.

Ειρηνικό πρόγραμμα ή πυρηνικές φιλοδοξίες;

Η Τεχεράνη επιμένει εδώ και χρόνια ότι οι στόχοι του πυρηνικού της προγράμματος είναι ειρηνικοί. Ωστόσο, η ίδια η φύση του Fordow βρίσκεται στο επίκεντρο των ανησυχιών για τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν.

Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, δήλωσε το 2009, όταν αποκάλυψε την ύπαρξη του Fordow μαζί με τους προέδρους της Γαλλίας και τον πρωθυπουργό της Βρετανίας: «Το μέγεθος και η διαμόρφωση αυτής της εγκατάστασης είναι ασυμβίβαστες με ένα ειρηνικό πρόγραμμα».

Λίγες ημέρες πριν από αυτήν την ανακοίνωση, οι Ιρανοί, πιθανότατα γνωρίζοντας ότι οι δυτικές υπηρεσίες είχαν πληροφορίες για την εγκατάσταση, ενημέρωσαν τον ΔΟΑΕ για την πρόθεσή τους να κατασκευάσουν μια νέα μονάδα εμπλουτισμού καυσίμων.

Μέχρι τότε, η κατασκευή στο Fordow είχε ήδη ξεκινήσει εδώ και χρόνια. Παρά τις ιρανικές διαψεύσεις, η διεθνής καταδίκη, ακόμα και από τη σύμμαχο Ρωσία και την Κίνα, άφησε στην Τεχεράνη ελάχιστα περιθώρια ελιγμών.

Το story της κατασκευής

Η κατασκευή του Fordow ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Δημόσια διαθέσιμες δορυφορικές εικόνες δείχνουν εργασίες στο σημείο ήδη από το 2004, με δύο λευκές τετράγωνες κατασκευές να εμφανίζονται εκεί που σήμερα βρίσκονται οι είσοδοι των σηράγγων. Ο ΔΟΑΕ διαθέτει επιπλέον εικόνες που τεκμηριώνουν την έναρξη της κατασκευής ήδη από το 2002.

Ο David Albright, επικεφαλής του Ινστιτούτου Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας (ISIS), αναφέρει: «Το Fordow είναι στην πραγματικότητα ένα έργο που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια αυτού που ονομάζουμε πρόγραμμα πυρηνικών όπλων στις αρχές της δεκαετίας του 2000». Η αρχική ιδέα ήταν η παραγωγή ουρανίου στρατιωτικής ποιότητας σε αυτή την εγκατάσταση, ενώ το ουράνιο χαμηλού εμπλουτισμού θα προερχόταν από το πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Το 2009, μια μεγάλη εξωτερική δομή υποστήριξης είχε ήδη ολοκληρωθεί και βρίσκονταν σε εξέλιξη ανασκαφές για αυτό που οι ειδικοί πιστεύουν ότι ήταν ένας αγωγός εξαερισμού, κρίσιμος για την κυκλοφορία του αέρα εντός της εγκατάστασης. Αυτός ο αγωγός αργότερα αποκρύφθηκε και καμουφλαρίστηκε, όπως δείχνουν πιο πρόσφατες εικόνες.

Σε επιστολή του Οκτωβρίου 2009 προς τον ΔΟΑΕ, η Τεχεράνη εξήγησε ότι η απόφαση για την υπόγεια κατασκευή οφειλόταν σε «απειλές στρατιωτικών επιθέσεων κατά του Ιράν», προσθέτοντας ότι το Fordow θα λειτουργούσε ως εφεδρική εγκατάσταση για το κοντινό εργοστάσιο της Natanz, το οποίο, όπως υποστήριζε, «ήταν μεταξύ των στόχων που απειλούνταν με στρατιωτικές επιθέσεις». Το Ιράν δήλωσε στον ΔΟΑΕ ότι η εγκατάσταση θα μπορούσε να φιλοξενήσει έως και 3.000 φυγοκεντρητές.

Σε ετοιμότητα τα αμερικανικά βομβαρδιστικά

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι το Πεντάγωνο εξετάζει το ενδεχόμενο μιας αεροπορικής επιδρομής μεγάλης εμβέλειας. Περισσότερα από 31 αεροσκάφη ανεφοδιασμού καυσίμων της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, κυρίως KC-135 Stratotankers και KC-46 Pegasuses, εντοπίστηκαν από την ιστοσελίδα παρακολούθησης πτήσεων AirNav Systems να κατευθύνονται ανατολικά προς την Ευρώπη την Κυριακή. Επιπλέον αναφορές έκαναν λόγο για παρόμοιες πτήσεις και την Τρίτη.

Αυτή η κίνηση υποδηλώνει την προετοιμασία για μια επιχείρηση που θα μπορούσε να περιλαμβάνει βομβαρδιστικά B-2, τα οποία έχουν εντυπωσιακή εμβέλεια περίπου 6.000 μιλίων χωρίς ανεφοδιασμό. Τα B-2 επιχειρούν συνήθως από συγκεκριμένες βάσεις: την Whiteman στο Μιζούρι, τη Fairford στο Οξφορντσάιρ, και κυρίως την απομονωμένη βάση Ντιέγκο Γκαρσία στον νότιο Ινδικό Ωκεανό, η οποία βρίσκεται πολύ πιο κοντά στο ιρανικό εργοστάσιο Fordow, σε απόσταση 3.200 μιλίων.

Μόνο οι ΗΠΑ θεωρείται ότι διαθέτουν μια βόμβα αρκετά μεγάλη – το GBU 57/B Massive Ordnance Penetrator – για να καταστρέψουν ενδεχομένως το Fordow, ένα από τα δύο κύρια εργοστάσια εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν, που εκτιμάται ότι βρίσκεται 80-90 μέτρα κάτω από ένα βουνό. Το μόνο αεροπλάνο που έχει πιστοποιηθεί ότι μεταφέρει το όπλο των 6 μέτρων είναι το B-2.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά και Χρήση της GBU-57

Η GBU-57, η οποία κατασκευάστηκε αρχικά το 2009 (με την Boeing να αναλαμβάνει την παραγωγή 20 μονάδων), είναι μοναδική λόγω του πάχους περιβλήματός της από ενισχυμένο ατσάλι, που της επιτρέπει να εισχωρεί βαθιά σε βράχους και μπετόν, φτάνοντας έως και τα 60 μέτρα κάτω από την επιφάνεια προτού εκραγεί. Σε αντίθεση με άλλες βόμβες, ο πυροκροτητής της GBU-57 ενεργοποιείται αφού η βόμβα εισχωρήσει σε μια κοιλότητα, διασφαλίζοντας την έκρηξη μέσα στον στόχο.

Τα μόνα αεροσκάφη που μπορούν να μεταφέρουν και να ρίξουν αυτή τη βόμβα είναι τα αμερικανικά B-2 βομβαρδιστικά, καθένα από τα οποία μπορεί να μεταφέρει δύο GBU-57. Αν και κάποια B-2 έχουν αναπτυχθεί στη βάση Ντιέγκο Γκαρσία στον Ειρηνικό Ωκεανό, μπορούν να απογειωθούν και από τις ΗΠΑ για να πλήξουν στόχους στη Μέση Ανατολή. Οι στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι, αν ληφθεί η απόφαση, θα χρησιμοποιηθούν πολλαπλές βόμβες GBU-57 για να διασφαλιστεί 100% επιτυχία.

Σε κάποιο σημείο στα μέσα της τελευταίας δεκαετίας, οι ΗΠΑ θεωρούνταν ότι είχαν μόνο 20 από αυτές τις βόμβες, το μεγαλύτερο μη πυρηνικό όπλο τους, αλλά πιο πρόσφατες εκτιμήσεις είναι υψηλότερες.