FT: Γιατί η Αθήνα κινδυνεύει από μεγάλη φωτιά - Τι είναι το φαινόμενο της «καθιστής πάπιας»
«Η πόλη διαθέτει όλα τα στοιχεία για μία πυρκαγιά σαν του Λος Άντζελες» λένε οι ειδικοί. Τα στοιχεία που προκαλούν ανησυχία.
Ως μία από τις πλέον ευάλωτες πόλεις στην κλιματική αλλαγή και τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών περιγράφεται η Αθήνα σε εκτενές δημοσίευμα των Financial Times. Η βρετανική εφημερίδα παρουσιάζει την ελληνική πρωτεύουσα ως περιοχή που «συνθέτει το τέλειο μείγμα» για την εκδήλωση καταστροφικών πυρκαγιών, ενόψει ενός ακόμη θερμού καλοκαιριού.
Το «εκρηκτικό μείγμα» που απειλεί την πόλη
Η γεωγραφική μορφολογία της Αθήνας, η αστική εξάπλωση και οι κλιματικές συνθήκες καθιστούν την πρωτεύουσα της Ελλάδας εξαιρετικά ευάλωτη. Ζέστη, άνεμοι, ξερά δάση και συνεχής δόμηση σε ευαίσθητες περιοχές λειτουργούν ως «καύσιμα» για φωτιές μεγάλης έκτασης.
Ο Κώστας Λαγουβάρδος από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, εκτιμά πως η επόμενη μεγάλη φωτιά μπορεί να ξεσπάσει στον Υμηττό. Προσομοιώσεις δείχνουν ότι, υπό ορισμένες συνθήκες, οι φλόγες θα μπορούσαν να φτάσουν κοντά στον αστικό ιστό, θέτοντας σε κίνδυνο κατοικημένες περιοχές.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, «προσομοιώσεις που έγιναν με τον συνάδελφό του Θεόδωρο Γιάνναρο, έναν ατμοσφαιρικό μοντελιστή, δείχνουν πώς μια πυρκαγιά που μπορεί να ξεκινήσει στους βόρειους πρόποδες του Υμηττού θα σημείωνε «πολύ γρήγορη πρόοδο» εάν ενισχυόταν από ισχυρούς ανέμους. Χρησιμοποιώντας το ξερό δάσος και τη βλάστηση του βουνού ως πηγή καυσίμου, οι φλόγες θα μπορούσαν γρήγορα να κατέβουν προς την πόλη, κοντά σε μια περιοχή που στεγάζει την πανεπιστημιούπολη, στα όρια της πόλης». Προσθέτει πως «ενώ το βουνό είναι ισχυρά προστατευμένο ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, μια πυρκαγιά μπορεί να συμβεί».
Η μεγάλη πυρκαγιά του 2023 στον Βαρνάβα αποτέλεσε σοβαρή προειδοποίηση. Έφτασε κοντά σε επιστημονικές εγκαταστάσεις και κατοικημένες περιοχές, υπογραμμίζοντας την ολοένα αυξανόμενη απειλή για την Αττική.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Τόμας Σμιθ τονίζει, από την πλευρά του, ότι οι ισχυροί άνεμοι είναι παράγοντας-κλειδί που μπορεί να μετατρέψει μία ελεγχόμενη φωτιά σε καταστροφική. Η Αθήνα διαθέτει όλες τις συνθήκες για ένα τέτοιο σενάριο.
Τι είναι το φαινόμενο της «καθιστής πάπιας»
Η Αθήνα ανήκει σε μια λίστα πόλεων όπως η Λισαβόνα, το Σίδνεϊ και το Κέιπ Τάουν, οι οποίες θεωρούνται εξαιρετικά ευάλωτες λόγω κλιματικών και γεωγραφικών παραμέτρων. Το 2025 προβλέπεται να είναι ένα από τα θερμότερα έτη, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταστροφών.
Έτσι, δεν αποκλείεται το σενάριο των μεγάλων πυρκαγιών, όπως αυτές που έπληξαν το Λος Άντζελες τον Ιανουάριο, αλλά και των πλημμυρών, όπως στη Βαλένθια πέρυσι. Με το 2025 να αναμένεται να είναι ένα από τα θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί, παρά το ψυχρότερο καιρικό φαινόμενο La Nina νωρίτερα φέτος, οι επιστήμονες προειδοποιούν για αυξανόμενο κίνδυνο καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ζεστές, ξηρές και θυελλώδεις συνθήκες που οδήγησαν στις πυρκαγιές στο Λος Άντζελες ήταν περίπου 35% πιο πιθανό να οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.
Στην περίπτωση της Αθήνας, η μοντελοποίηση από τον Χρήστο Γιαννακόπουλο του Εθνικού Αστεροσκοπείου δείχνει ότι, σε ένα «σενάριο συνήθους πρακτικής», όπου σημειώνεται μικρή πρόοδος στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η πόλη αναμένεται να έχει έως και 40 πρόσθετες ημέρες με καύσωνα και μέγιστες θερμοκρασίες άνω των 35 °C κάθε χρόνο έως το 2050, σε σύγκριση με την περίοδο από το 1981 έως το 2000.
Η ανεξέλεγκτη αστική εξάπλωση ως παράγοντας κινδύνου
Η δόμηση προς τα βουνά και τις παραλίες από τη δεκαετία του 1950 έχει αυξήσει την αλληλεπίδραση με δασικές εκτάσεις και πηγές καυσίμου, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για πυρκαγιές.
Η υποχώρηση της αγροτικής δραστηριότητας έχει οδηγήσει σε συσσώρευση θαμνώδους βλάστησης, καθώς η παραδοσιακή βοσκή έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Αυτό ενισχύει τη διαθεσιμότητα καύσιμης ύλης.
Παράλληλα, ο Μιχάλης Διακάκης προειδοποιεί για πλημμυρικά φαινόμενα που ενδέχεται να ακολουθήσουν μια μεγάλη πυρκαγιά. Η φραγή ποταμών και η απορροή υδάτων προς το κέντρο της πόλης μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές καταστροφές.
