Γίνεται να παίξει ξανά κλαρίνο ένας μουσικός μετά την απώλεια άκρων; Ποιοι καλλιτέχνες τα κατάφεραν

Σοκ και θλίψη έχει προκαλέσει ο σοβαρός τραυματισμός του Άρη Μουγκοπέτρου, από κροτίδα, την ώρα που έπαιζε κλαρίνο σε γλέντι στην Αχαΐα, με αποτέλεσμα τον ακρωτηριασμό δύο δακτύλων στο δεξί του χέρι.

Μπορεί όμως ένας μουσικός που έχει υποστεί τέτοιους ακρωτηριασμούς να ξαναπαίξει κλαρίνο;

Το δεξί χέρι (για έναν δεξιόχειρα) στο κλαρίνο είναι υπεύθυνο για τη σφράγιση των κάτω οπών και τον χειρισμό πολλών κλειδιών. Ακόμη και η απώλεια ενός μόνο δακτύλου μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τη λειτουργικότητα, πόσο μάλλον η απώλεια δύο ή περισσότερων. Η ευελιξία, η δύναμη, η ακρίβεια και η ταχύτητα των κινήσεων είναι κρίσιμες για την εκτέλεση ακόμα και απλών μελωδιών.

Ωστόσο, η επιστήμη, η τεχνολογία και το ανθρώπινο πείσμα έχουν αποδείξει ότι τίποτα δεν είναι απόλυτο.

Τι δείχνουν οι επιστημονικές μελέτες

Αν και κάθε περίπτωση είναι μοναδική, η αποκατάσταση δακτύλων μετά από ακρωτηριασμό και επανασυγκόλληση (replantation) έχει μελετηθεί εκτενώς. Μία από τις πιο εκτενείς μελέτες έγινε σε 135 ασθενείς με 160 ακρωτηριασμένα δάκτυλα, που επανενώθηκαν και παρακολουθήθηκαν για διάστημα έως και πέντε ετών.

Η αποκατάσταση ξεκινούσε συνήθως μεταξύ τέταρτης και όγδοης μετεγχειρητικής εβδομάδας και περιλάμβανε φυσικοθεραπεία, χρήση νάρθηκα, ειδικές ασκήσεις για κινητικότητα και δύναμη, καθώς και αισθητηριακή επανεκπαίδευση.
Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά:

• 26,7% των ασθενών είχαν «άριστο» λειτουργικό αποτέλεσμα
• 40% είχαν καλό,
• 20% μέτριο,
• και μόλις 13,3% είχαν φτωχό αποτέλεσμα,

σύμφωνα με τα κριτήρια Tamai, τα οποία αξιολογούν την κίνηση, την αίσθηση, την εμφάνιση, αλλά και την ικανοποίηση του ασθενή.

Όπως έδειξε η ίδια μελέτη, οι ασθενείς που ανήκαν σε επαγγέλματα με απαιτήσεις λεπτής κινητικότητας –όπως οι μουσικοί– ανέφεραν μικρότερη ικανοποίηση από τα αποτελέσματα, ακόμα και αν η αποκατάσταση ήταν τεχνικά επιτυχής. Η διαφορά αυτή δεν οφείλεται μόνο σε σωματικά όρια, αλλά και στις υψηλές απαιτήσεις ακρίβειας και συντονισμού που έχει η μουσική πράξη.

Το κλαρίνο, ειδικά, απαιτεί απόλυτο έλεγχο και συγχρονισμό στα δάκτυλα του δεξιού χεριού, καθώς είναι υπεύθυνα για την κάλυψη των κάτω οπών και τον χειρισμό κρίσιμων κλειδιών. Η απώλεια τριών δακτύλων –έστω και μερικώς– δεν είναι απλώς μία δυσκολία: πρόκειται για θεμελιώδη ανατροπή στη φυσική σχέση του εκτελεστή με το όργανο.

Σε αντίθεση με άλλα πνευστά ή έγχορδα, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά δάκτυλα ή να μεταφερθούν τεχνικές, το κλαρίνο στηρίζεται σε άμεση, αεροστεγή επαφή των δακτύλων με το σώμα του οργάνου. Ωστόσο, τεχνίτες οργάνων έχουν κατά καιρούς τροποποιήσει κλαρίνα ώστε να παίζονται με λιγότερα δάκτυλα – είτε με την προσθήκη επιπλέον κλειδιών είτε με αλλαγές στα σημεία πίεσης, επιτρέποντας νέα fingerings που προσαρμόζονται στη δυνατότητα του εκτελεστή. Αν και πρόκειται για απαιτητικές τροποποιήσεις, έχουν αποδειχθεί λειτουργικές σε ειδικές περιπτώσεις, με την κατάλληλη καθοδήγηση και εξάσκηση.

Καλλιτέχνες που κατάφεραν να ξαναπαίξουν μουσική

Η ιστορία της μουσικής είναι γεμάτη από περιπτώσεις καλλιτεχνών που, παρά σοβαρούς σωματικούς περιορισμούς, κατάφεραν να συνεχίσουν ή ακόμα και να επαναπροσδιορίσουν τη δημιουργική τους πορεία.

Django Reinhardt – η δύναμη της προσαρμογής

Ο πιο εμβληματικός ίσως μουσικός με σοβαρό τραυματισμό στο χέρι είναι ο Django Reinhardt. Ο θρυλικός κιθαρίστας της gypsy jazz υπέστη σοβαρά εγκαύματα σε πυρκαγιά στο τροχόσπιτό του το 1928, με αποτέλεσμα να χάσει τη χρήση του παράμεσου και του μικρού δαχτύλου στο αριστερό του χέρι.

Αντί να εγκαταλείψει τη μουσική, ανέπτυξε εντελώς νέα τεχνική παιξίματος, αξιοποιώντας κυρίως τα δύο λειτουργικά δάχτυλά του. Η τεχνική του, που βασιζόταν σε αστραπιαία αρπίσματα και άψογο συγχρονισμό, όχι μόνο του επέτρεψε να συνεχίσει, αλλά τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικότερους κιθαρίστες όλων των εποχών.

Keith Xander – κιθαρίστας με προσθετικό χέρι

Ο Βρετανός κιθαρίστας Keith Xander γεννήθηκε χωρίς δεξί χέρι κάτω από τον αγκώνα. Αν και θα περίμενε κανείς ότι αυτό θα τον απέτρεπε από τη μουσική, ο Xander φορά ειδική προσθετική συσκευή με πένα προσαρμοσμένη στην άκρη και παίζει με απόλυτη δεξιοτεχνία. Το συγκρότημά του, Xander and the Peace Pirates, έχει παίξει σε διεθνή φεστιβάλ, ενώ ο ίδιος αποτελεί πηγή έμπνευσης για άτομα με αναπηρίες.

Jason Barnes – ο ντράμερ με το ρομποτικό χέρι

Ο Jason Barnes έχασε το δεξί του χέρι κάτω από τον αγκώνα λόγω ηλεκτροπληξίας ενώ δούλευε σε εστιατόριο. Αντί να παραιτηθεί από το όνειρό του, συνεργάστηκε με καθηγητές του Atlanta Institute of Music and Media και ανέπτυξε ένα ρομποτικό προσθετικό χέρι με μικρόφωνο και επιταχυνσιόμετρο. Το αποτέλεσμα; Παίζει πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη αντοχή από έναν μέσο ντράμερ. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Θα στοιχημάτιζα πως πολλοί μεταλάδες θα ζήλευαν αυτό που μπορώ να κάνω τώρα».

Jerry Garcia – ο θρύλος με το κομμένο μεσαίο δάκτυλο

Ο Jerry Garcia, ιδρυτικό μέλος των Grateful Dead, έχασε ένα δάκτυλο όταν ήταν μόλις 4 ετών, σε ατύχημα με τσεκούρι. Το δάκτυλο δεν επανασυγκολλήθηκε ποτέ, όμως αυτό δεν τον εμπόδισε να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο επιδραστικούς κιθαρίστες στην ιστορία της ροκ.

Rick Allen – ο μονόχειρας ντράμερ των Def Leppard

Την παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1984, ο ντράμερ των Def Leppard, Rick Allen, έχασε το αριστερό του χέρι σε τροχαίο. Αντί να εγκαταλείψει, κατασκεύασε ένα ηλεκτρονικό ντραμ σετ που του επέτρεψε να παίξει με ένα χέρι και τα πόδια του. Επέστρεψε στο συγκρότημα και συμμετείχε στην ηχογράφηση του άλμπουμ Hysteria, ενός από τα πιο εμπορικά επιτυχημένα όλων των εποχών.

Tony Iommi – ο κιθαρίστας με τα τεχνητά ακροδάχτυλα

Ο Tony Iommi, κιθαρίστας και ιδρυτής των Black Sabbath, έχασε τις άκρες των δύο δακτύλων του δεξιού του χεριού σε ατύχημα με μέταλλα. Σε ηλικία 17 ετών, λίγο πριν εγκαταλείψει τη μουσική, άκουσε για τον Django Reinhardt και αποφάσισε να συνεχίσει. Κατασκεύασε μόνος του τεχνητά ακροδάχτυλα από πλαστικό και άλλαξε τον τρόπο που έπαιζε, γεννώντας ουσιαστικά τον ήχο του heavy metal.

Paul Stanley – ο τραγουδιστής που γεννήθηκε με παραμόρφωση στο αυτί

Ο Paul Stanley, frontman των KISS, γεννήθηκε με μια σπάνια συγγενή δυσμορφία, τη Grade 3 Microtia, που τον άφησε σχεδόν κουφό από το ένα αυτί. Μεγάλωσε κρύβοντας το πρόβλημα και βιώνοντας έντονο κοινωνικό αποκλεισμό. Ωστόσο, ξεπέρασε τους φόβους και τις ανασφάλειές του και εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο χαρισματικούς frontmen στην ιστορία του rock. Η μουσική και η ψυχοθεραπεία τον βοήθησαν να μετατρέψει μια «αδυναμία» σε προσωπικό θρίαμβο.

Matthew Fleming – ο μπασίστας που γύρισε στον κόσμο με τεχνητό πόδι

Ο Καναδός Matthew Fleming διαγνώστηκε με μια σπάνια μορφή καρκίνου (συνόβιο σάρκωμα) και χρειάστηκε να ακρωτηριαστεί το μεγαλύτερο μέρος του ποδιού του. Ύστερα από μήνες χημειοθεραπείας και αποκατάστασης, επανέκαμψε με προσθετικό πόδι και συνέχισε την πορεία του ως περιοδεύων μουσικός. Όπως δήλωσε, το ότι είδε άλλους ακρωτηριασμένους με σοβαρότερες αναπηρίες του έδωσε δύναμη να προχωρήσει.

Victor «Moulty» Moulton – ο ντράμερ με τον μεταλλικό γάντζο

Ο Victor Moulton, γνωστός ως «Moulty», έχασε το αριστερό του χέρι σε έκρηξη σωλήνα όταν ήταν 14 ετών. Συνέχισε να παίζει ντραμς με μεταλλικό γάντζο, κερδίζοντας φήμη ως μέλος των The Barbarians και ηχογραφώντας το αυτοβιογραφικό τραγούδι «Moulty», που απέκτησε cult status τη δεκαετία του ’70.

Andrew Tkaczyk – ο ντράμερ που έπαιξε ξανά μετά από ακρωτηριασμό ποδιού

Ο Andrew Tkaczyk, μέλος της metalcore μπάντας The Ghost Inside, έχασε το ένα του πόδι σε τροχαίο με το tour bus του συγκροτήματος. Παρά τους σοβαρούς τραυματισμούς, συνέχισε να παίζει τύμπανα με τροποποιημένο προσθετικό πόδι για το μπάσο και επέστρεψε στις ζωντανές εμφανίσεις μέσα σε δύο χρόνια.