Η Ρωσία ετοιμάζεται για την αντεπίθεση της Ουκρανίας – Γραμμές άμυνας 800 και πλέον χιλιομέτρων

Γραμμές άμυνας 800 και πλέον χιλιομέτρων, βάθους ενίοτε τριών γραμμών, μεγάλος αριθμός στρατιωτών για να τις κρατήσουν: η Μόσχα προετοιμάζεται για την ουκρανική αντεπίθεση, η έκβαση της οποίας, κατά το Κίεβο και τη Δύση τουλάχιστον, θα είναι αποφασιστικής σημασίας για τη συνέχεια του πολέμου, που διαρκεί πάνω από 14 μήνες.

Καθώς η λάσπη του χειμώνα αρχίζει να ξεραίνεται, κι έπειτα από ρωσικές επιθετικές επιχειρήσεις με αποτελέσματα σχετικά περιορισμένα, ο πόλεμος αναμένεται να περάσει προσεχώς σε νέα φάση, στην οποία το Κίεβο θέλει να αποκτήσει εκείνο την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Όμως η Μόσχα άντλησε διδάγματα από αποτυχίες του παρελθόντος και κάνει υπολογισμούς για πόλεμο διαρκείας, πόλεμο φθοράς – στον οποίο δηλώνει σίγουρη πως θα υπερισχύσει αυτή.

Οχυρωματικές θέσεις

Οι ρωσικές αμυντικές εγκαταστάσεις εκτείνονται από τη Χερσώνα (νότια) ως τη βορειοανατολική Ουκρανία, νοητή γραμμή με μήκος 800 ως 900 χιλιόμετρα. Πρόκειται για «στρώσεις οχυρωματικών θέσεων και χαρακωμάτων», σύμφωνα με τον Μπρέιντι Άφρικ, του κέντρου μελετών American Enterprise Institute.

Περιλαμβάνουν συρματοπλέγματα, τάφρους για να εμποδίζεται η διέλευση αρμάτων μάχης, ναρκοπέδια, εμπόδια, ιδίως προκατασκευασμένες άμυνες όπως τα «δόντια του δράκου», πολυβολεία, χαρακώματα για στρατιώτες.

Οι ουκρανικές επιθέσεις θα βρουν μπροστά τους πολλές, διαδοχικές γραμμές άμυνας. Ο σκοπός των Ρώσων είναι να «αντέξουν το χτύπημα», συνοψίζει ο Πιερ Ραζού, ακαδημαϊκός διευθυντής του Μεσογειακού Ιδρύματος Στρατηγικών Μελετών (Fondation méditerranéenne d'études stratégiques, FMES).

Ο επιτιθέμενος τείνει να «κολλάει» στη δεύτερη γραμμή άμυνας· και, «ακόμα κι αν την ξεπεράσει, η τρίτη είναι αληθινά περίπλοκη».

Πότε και πού

Στη γραμμή του μετώπου προσφέρονται διάφορες επιλογές. Πάντως «σε κάθε αμυντική στρατηγική, εκείνο που επιδιώκεις είναι να οδηγήσεις τον επιτιθέμενο στο πεδίο μάχης που διάλεξες εσύ», επισημαίνει ο Άντριου Γκέιλερ, αναλυτής του βρετανικού ινστιτούτου Janes.

Η τοποθεσία όπου θα γίνει η ουκρανική αντεπίθεση μπορεί να μην έχει αποφασιστεί ακόμη. Ίσως προηγηθεί επιχείρηση εξαπάτησης των αντιπάλων, μικρότερης κλίμακας, ώστε οι Ρώσοι διοικητές να ξεγελαστούν, να θεωρήσουν πως πρόκειται για την αντεπίθεση και να ρίξουν δυνάμεις για να αμυνθούν σε αυτή ενώ στην πραγματικότητα «δεν θα πρόκειται για την κύρια» επιχείρηση.

Στη Μόσχα, ο Βασίλι Κασίν του εθνικού πανεπιστημίου HSE λέει πως η επίθεση θα μπορούσε να γίνει στην Μπαχμούτ, θέατρο ανελέητης μάχης από το περασμένο καλοκαίρι, ή στον νότο. Αλλά «τα δεδομένα που διαθέτουμε είναι πολύ περιορισμένα», αναγνωρίζει.

Τη Δευτέρα, ο επικεφαλής της ρωσικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Βάγκνερ, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, προέβλεψε πως η ουκρανική αντεπίθεση ίσως γίνει την ημέρα που οι άνδρες του θα πάρουν την Μπαχμούτ, ή λίγο αργότερα, υποδεικνύοντας την 9η Μαΐου, την επέτειο της σοβιετικής νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας.

Ο Πιερ Ραζού του FMES επιμένει στο σενάριο της μπλόφας, μιας «εξαίρετης επιχείρησης παραπλάνησης από το Κίεβο» για να πειστούν οι Ρώσοι πως οι ουκρανικές δυνάμεις «δεν είναι έτοιμες» – και να χτυπήσουν.

Αριθμητική υπεροχή

Από την πλευρά του το Κρεμλίνο λογαριάζει, όπως άλλωστε από την αρχή της σύρραξης, στην πολύ μεγαλύτερη δεξαμενή στρατιωτών και στρατευσίμων που έχει στη διάθεσή του. Συνεχίζει την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας με εντατική εκστρατεία προπαγάνδας για να πειστούν νέοι Ρώσοι να καταταχτούν.

«Η ρωσική εκστρατευτική δύναμη, μολονότι εξαντλημένη από την προσπάθεια, διαθέτει ακόμα επαρκείς εφεδρείες σε έμψυχο υλικό που θα συμβάλλουν να αντέξει το χτύπημα», εκτιμούσαν οι Φιλίπ Γκρος και Βενσάν Τουρέ σε πρόσφατη έκθεσή τους για το Ίδρυμα Στρατηγικής Έρευνας (Fondation de la recherche stratégique, FRS).

Παράλληλα φρόντισε να λάβει μέτρα περιορισμού της «κινητικότητας» των αντιπάλων για «να περιπλέξει σε μεγάλο βαθμό οποιαδήποτε ουκρανική προέλαση».

Έστω κι αν οι ρώσοι έφεδροι που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την ουκρανική αντεπίθεση δεν είναι τόσο καλά εκπαιδευμένοι, μπορούν να κρατήσουν αμυντικές γραμμές. Σε κάθε περίπτωση, κατά τον Βασίλι Κασίν τουλάχιστον, «καμιά ουκρανική αντεπίθεση, ακόμα και η πιο αποτελεσματική, δεν θα τερματίσει αυτόν τον πόλεμο».

Το Κίεβο αναγκασμένο

Στα χαρτιά, με το δυτικό στρατιωτικό υλικό που έχει λάβει, το Κίεβο είναι καλύτερα οπλισμένο από ό,τι πριν από έναν χρόνο.

Όμως μέρος των όπλων αυτών δεν βρίσκεται ακόμα στο μέτωπο. Και κάποια απλά αντικατέστησαν ουκρανικό εξοπλισμό που καταστράφηκε.

Το FRS υπογραμμίζει το «υψηλό επίπεδο απωλειών που προκάλεσε ο πόλεμος φθοράς, ιδίως μεταξύ των πιο εμπειροπόλεμων αξιωματικών και στρατιωτών», καθώς και «τον δραστικό περιορισμό της κατανάλωσης πυρομαχικών».

Οι ουκρανικές δυνάμεις καλούνται εξάλλου να χρησιμοποιήσουν συνδυαστικά όπλα της σοβιετικής περιόδου και σύγχρονο κυρίως δυτικό εξοπλισμό. Οι περιπλοκότητες όσον αφορά το υλικό τους υπογραμμίζουν ακόμα περισσότερο πόσο μεγάλη σημασία έχουν ο ανεφοδιασμός και η υποστήριξη, ιδίως η τεχνική υποστήριξη.

Εξάλλου η διάτρηση των γραμμών του εχθρού δεν σημαίνει αυτόματα τον έλεγχο μιας περιοχής που κατακτάται. «Όσο πιο μακριά φθάσουν (οι Ουκρανοί) στην προσπάθειά τους να ανακαταλάβουν εδάφη, τόσο μεγαλύτερη θα χρειαστεί να είναι η γραμμή ανεφοδιασμού τους», προειδοποιεί ο Άντριου Γκέιλερ.

Αποτυχία απαγορευμένη

Ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι γνωρίζει πως οι Δυτικές κυβερνήσεις πλησιάζουν στα όρια των δυνατοτήτων τους ως προς τη βοήθεια που του προσφέρουν και η υποστήριξη στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας του συζητείται –και αμφισβητείται–, ιδίως στις ΗΠΑ.

«Δεν έχει δικαίωμα στο λάθος. Δεν μπορεί παρά να δράσει όταν είναι σίγουρος για το χτύπημα» που θα καταφέρει, συνοψίζει ο Πιερ Ραζού.

Την ώρα που η Ουκρανία ετοιμάζει την αντεπίθεσή της, είναι ταυτόχρονα αναγκασμένη να αμύνεται και ο κατάλογος των προτεραιοτήτων είναι μακρύς: περιλαμβάνει το Κίεβο, τη Χαρκίβ, τον άξονα ανεφοδιασμού ανάμεσα στις δυο πόλεις, τα σύνορα με τη Λευκορωσία, τους άξονες προς τα σύνορα με την Πολωνία και τη Ρουμανία, την Οδησσό, τα πυρηνικά ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια...

Για τον απόστρατο συνταγματάρχη που μετατράπηκε σε ιστορικό Μισέλ Γκοϊά, μόλις «δύο επιτυχίες» έχουν σημειωθεί σε αυτόν τον πόλεμο σε οποιοδήποτε εγχείρημα αποφασιστικής προέλασης: «στην Ποπάσνα από τους Ρώσους τον Μάιο του 2022 και πάνω απ’ όλα στην επαρχία Χαρκίβ από τους Ουκρανούς τον Σεπτέμβριο».

Ωστόσο, προσθέτει, «οι θέσεις των δυο πλευρών, ειδικά της ρωσικής πλευράς είναι πλέον πολύ πιο ισχυρές από ό,τι ήταν ήταν τότε».